PSALMY 50 I 120 W CERKIEWNOSŁOWIAŃSKICH TEKSTACH PSAŁTERZA. NOWE SPOJRZENIE NA PRZEKŁAD BIBLIJNY
Jarosław Karzarnowicz
Abstract
W tekście poruszono problem przekładu biblijnej księgi psalmów na język cerkiewnosłowiański.
Szczególnym zainteresowaniem cieszą się tu psalmy 50 i 120. Celem artykułu jest
pokazanie innego, nowszego spojrzenia na zagadnienie przekładu z greki na język cerkiewnosłowiański
już od najwcześniejszych przekładów, począwszy od Psałterza Synajskiego
i Bolońskiego. Nie interesuje mnie tu sposób przekładu tekstu, stopień zależności od języka
greckiego, lecz raczej pewne innowacje wszystkich tekstów i to, o czym one mogą świadczyć.
W analizie materiału wykorzystano zagadnienia interpretacji i implikacji tekstowych.
Materiał badawczy zaczerpnięto z Psałterza Synajskiego, Bolońskiego, Norowskiego, Kijowskiego
i przekładu księgi psalmów w Biblii Ostrogskiej z 1581 roku. Wyniki analizy materiału
wskazują, że teksty przekładów psałterza podzielić można na dwie grupy: teksty wcześniejsze
o dużym stopniu zgodności wewnętrznej (Synajski i Boloński) oraz późniejsze (Norowski,
Kijowski i psałterz Biblii Ostrogskiej), także o dużym stopniu zgodności wewnętrznej i niezgodności
z wcześniejszymi przekładami. Sporą innowacyjnością cechuje się Psałterz Kijowski
i Psałterz Radomira, które wskazują na twórczy charakter pracy nad oboma tekstami.
Schlagworte:
przekład biblijny, język cerkiewnosłowiański, cerkiewnosłowiańskie przekłady biblijne, Psałterz Radomira, Psałterz Kijowski, Septuaginta, psalm 50, psalm 120Literaturhinweise
Begrich J., Gunkel H., Einleitung in die Psalmen, Goettingen 1933.
Cenger `E., Vvedenie v Vethij zavet, Moskva 2008.
D’ˆaˇcenko G., Polnyj cerkovnoslavˆanskij slovar’ s vneseniem v nego vaˇznejˇsih drevnerusskih
slov i vyraˇzenij, Moskva 2004.
Karaˇcorova I., K”m v”prosa za Kirilo-Metodieviˆa starob”lgarski prevod na psaltira, „Kirilo-
-Metodievski Studii”, kn. 6, Sofiˆa 1989.
Karaˇcorova I., Osobenosti v teksta na Radomiroviˆa psaltir, „Starob”lgaristika / Palaeobulgaristica”
, t. 14, kn. 4.
Karzarnowicz J., Formy czasu przeszłego w cerkiewnosłowiańskich przekładach psałterza,
Kraków 2021.
Lihaˇcova N.P., Rukopisnye psaltiri na arhangel’skom Severe, „Izvesti ˆa Russkogo Severa”
, no. 7–8 (47–48), s. 108–112.
Makarijoska L., Radomirov psaltir // Le psautier de Radomir, Skopje 1997.
Mathauzerova S., Drevnerusskie teorii iskusstva slova, Praha 1976.
Miklosich F., Lexicon palaeoslovenico-graeco-latinum, Vindobonae 1862–1865.
Psalterium Bononiense. Bolonski psaltir. B”lgarski kniˇzoven pametnik ot XIII vek, Sofia
Psałterz grecki z komentarzami Świętych Ojców Nauczycieli Kościoła i pisarzy bizantyjskich,
ks. H. Paprocki (tłum.), Kraków 2017.
Septuaginta. Id est Vetus Testamentum graece iuxta LXX interpretes, Alfred Rahlfs (ed.),
Editio nona, Stuttgart 1935.
Sever’ ˆanov S.N., Sinajskaˆa psaltir. Glagoliˇceskij pamˆatnik XI veka, Petrograd 1922.
Sreznevskij I.I., Materialy dlˆa slovarˆa drevnerusskogo ˆazyka, t. 3, Sankt-Peterburg 1912.
Szulc A., Leksykalne i słowotwórcze zróżnicowanie psałterzy redakcji ruskiej XI–XIX wieku,
cz. 2, Toruń 2001.
Veˇcerka P., Cejtlin R.M., Blahova `E., Staroslavˆanskij slovar’ po rukopisˆam X–XI vv., Moskva
https://bible.by/ubh/, [online], [dostęp: 23.09.2021].
