Odniesienia kulturowe w nauczaniu języka obcego w grupie wielokulturowej – pułapki i wyzwania
Maciej Paweł Jaskot
SWPS Uniwersytet Humanistycznospołeczny w Warszawie, Wydział Nauk Humanistycznych i Społecznych, Katedra IberystykiAbstract
Celem artykułu jest dokładniejsza analiza zachodzącej na zajęciach intensywnej komunikacji międzykulturowej, opierającej się zarówno na informacji językowej zawartej w systemie języka ojczystego każdego studenta (lub na interferencji z dominującego języka obcego), jak i z płaszczyzny kulturowej, tj. z przekładania wzorców kultury wyjściowej. Umiejętności posługiwania się nowym kodem językowym wiążą się z kompetencjami społeczno-językowymi, bez których nie można właściwie wykorzystać znajomości języka obcego w celu produkcji prawidłowych komunikatów i wyrażeń w różnych kontekstach społeczno-językowych. Wyraźna świadomość własnej kultury i tożsamości kulturowej jest kluczem do rozwoju teorii komunikacji międzykulturowej. Osoba komunikująca się w języku innym niż swój ojczysty, zmienia nie tylko system lingwistyczny, ale ramy odniesień kulturowych (a także osobowość), co potwierdza konieczność rozumienia innej kultury w celu osiągnięcia pełnej kompetencji komunikacyjnej w języku obcym. W artykule przypomniano wybrane zagadnienia z zakresu interkulturowości (i ich realizację w języku: m.in. brak ekwiwalencji pragmatycznej) oraz praktyczne przykłady trudności pojawiających się na zajęciach dydaktycznych w grupie wielokulturowej. Zrozumienie zachodzących na zajęciach procesów jest możliwe przy pomocy narzędzi stosowanych w lingwokulturologii i konfrontacji językowej.Schlagworte:
wielokulturowość, interkulturowość, bezekwiwalencja, lingwokulturologia, konfrontacja językowaLiteraturhinweise
Álvarez I., Beaven T., Garrido C., Strategies for Acquiring Intercultural Competence, [w:] Language Learning Strategies in Independent Settings, S. Hurd, T. Lewis (red.), Bristol 2008.
Arasaratnam L., Doerfel M., Intercultural communication competence: Identifying key components from multicultural perspectives, „International Journal of Intercultural Relations” 2005, 29.
Byram M., Acquiring intercultural competence. A review of learning theories, [w:] Intercultural Competence. The Secondary School, L. Sercu (red.), Aalborg 1995.
Byram M., Teaching and Assessing Intercultural Communicative Competence, Clevedon 1997.
Byram M., Teaching language and culture: towards and integrated model, [w:] Mediating Languages and Cultures, D. Buttjes, M. Byram (red.), Clevedon 1991.
Canale M., Swain M., Theoretical bases of communicative approaches to second language teaching and testing, „Applied Linguistics” 1980.
Canale M., From communicative competence to communicative language pedagogy, [w:] Language and Communication, J. C Richards, R. W. Schmidt (red.), New York 1983.
Cartagena N., Gauger H. M., Vergleichende Grammatiken Deutsch-Spanisch, Speyer 1986.
Catford J.C., A Linguistic Theory of Translation, Oxford 1965.
Chen G. M., Starosta W., Intercultural communication competence: A synthesis, „Communication Yearbook” 1996, 19.
Chen G. M., Relationships of the dimensions of intercultural communication competence, „Communication Quarterly” 1989, 37.
Chlebda W., Płaszczyzny oglądu językowego obrazu świata w opisie semantycznym języka, [w:] Komparacja systemów i funkcjonowania współczesnych języków słowiańskich, S. Gajda (red.), Opole 2000.
Chomsky N., Aspects of the Theory of Syntax, Cambridge 1965.
Coşeriu E., Gramática, semántica, universales, Madrid 1978.
Droździał-Szelest K., Language Learning Strategies in the Process of Acquiring a Foreign Language, Poznań 1997.
Ennis C., Discrete thinking skills in two teachers’ physical education classes, „The Elementary School Journal” 1991, 91.
Europejski system opisu kształcenia językowego: uczenie się, nauczanie, ocenianie, M. Byram (red.), Warszawa 2003.
Grzegorczykowa R., Pojęcie językowego obrazu świata i sposoby jego rekonstrukcji, [w:] eadem, Wprowadzenie do semantyki językoznawczej, Warszawa 2001.
Halpern D., Teaching critical thinking for transfer across domains. Dispositions, skills, structure training, and metacognitive monitoring, „American Psychologist” 1998, 53.
Herbert C., Fremdverstehen und interkulturelles Lernen, „Zeitschrift für Interkulturellen Fremdsprachenunterricht” 1996, 1(3), s. 22.
Hurtado Albir A., Traducción y Traductología, Madrid 2001.
Huszcza R., Honoryfikatywość. Gramatyka, pragmatyka, typologia, Warszawa 2006.
Hymes D., On communicative competence, [w:] Sociolinguistics, J.B. Pride, J. Holmes (red.), Harmondsworth 1972.
Jaskot M., ¿Intraducible o sin equivalencia? Algunas consideraciones sobre la falta de equivalencia pragmática [w druku, tekst w posiadaniu autora].
Jaskot M., Ganoshenko Y., Culturemes and non-equivalent lexis in dictionaries, „Cognitive Studies / Études cognitives 2015, 15, s. 115-124, http://dx.doi.org/10.11649/cs.2015.009.
Koseska-Toszewa V., Satoła-Staśkowiak J., Sosnowski W., From the problems of dictionaries and multi-lingual corpora, [w:] „Cognitive Studies/Études cognitive” 2013, 13.
Lavault E., Fonctions de la traduction en didactique des langues : Apprendre une langue en apprenant à traduire, Paris 1998.
Leppihalme R., Culture Bumps: An Empirical Approach to the Translation of Allussion, ClevŎendon 1997.
Newmark P., Manual de traducción, Madrid 1992.
Nord C., It’s tea time in Wonderland. Culture-markers in fictional texts, [w:] Intercultural Communication, H. Pürschel (red.), Duisburg 1994.
Pergnier M., Les fondements sociolinguistiques de la traduction, Lille 1993.
Piecychna B., Odpowiednie dać rzeczy słowo, czyli rozważania na temat ekwiwalencji konotacyjnej w świetle teorii językowego obrazu świata, „Białostockie Archiwum Językowe” 2011.
Podolej M., Culture in bilingual dictionaries: Analysis of cultural content and culture-specific vocabulary in E-P-E dictionaries, [online], http://wa.amu.edu.pl/wa/files/Podolej.pdf, [dostęp: 9.08.2015].
Richard P., Critical thinking: What every person needs to survive in a rapidly changing world, Santa Rosa CA 1992.
Sosnowski W., Elementy nowoczesnej dydaktyki szkoły wyższej na przykładzie nauczania języków obcych, [w:] Tom pokonferencyjny „Czy współczesny uniwersytet potrzebuje nowoczesnej dydaktyki szkoły wyższej?”, Warszawa 2011.
Sosnowski W., Wzrokowcy, słuchowcy i kinestetycy na lekcji języka rosyjskiego. Przykład lekcji z wykorzystaniem różnych technik nauczania, [w:] Новое в теории и практике описания и преподавания русского языка, Warszawa 2007.
Wilczynska W., Un dictionnaire de faux-amis : pour quoi faire ?, [w:] „Lexiques” (numéro spécial du Français dans le monde).
Влахов C., Флорин С., Непереводимое в переводе, Москва 1980
Караулов Ю.Н., Русский язык и языковая личность, Москва 2009.
Федоров A.В., Основы общей теории перевода, Москва 2002.
SWPS Uniwersytet Humanistycznospołeczny w Warszawie, Wydział Nauk Humanistycznych i Społecznych, Katedra Iberystyki
