Morfologia w kształceniu polonistycznym – wybrane problemy teoretyczne
Marek Wiśniewski
Marek Wiśniewski - Uniwersytet Mikołaja Kopernika w ToruniuIwona Kaproń-Charzyńska
Iwona Kaproń-Charzyńska - Uniwersytet Mikołaja Kopernika w ToruniuRésumé
W artykule została podjęta problematyka nauczania morfologii w odniesieniu do treści kształcenia prezentowanych na poziomie akademickim w ramach gramatyki opisowej języka polskiego. Do tej pory teoria nauczania i uczenia się wymienionego przedmiotu, czy szerzej – kształcenia językowego, była przedmiotem zainteresowania na niższych, przedakademickich etapach edukacji. W związku z tym celem autorów jest przedstawienie opisu zjawisk morfologicznych oraz słowotwórczych (na przykładzie jednotematycznych formacji rzeczownikowych), który zapewniałby spójne pod względem terminologicznym i metodologicznym nauczanie treści obejmujących różne przedmioty mieszczące się w nurcie językoznawstwa synchronicznego. Tak sformułowany cel autorzy realizują poprzez wzbogacenie opisu zagadnień morfologicznych i słowotwórczych o elementy pragmatyki językowej. Stosują dwie metody badań naukowych: analizę i krytykę piśmiennictwa oraz analizę i konstrukcję logiczną, by pokazać możliwość powiązania nauczania gramatyki z praktyką mowną.Mots-clés :
morfologia, słowotwórstwo, kształcenie polonistyczne, lingwodydaktyka, poziom akademickiRéférences
Andrejewicz U., Jakiego rodzaju są rzeczowniki rodzaju żeńskiego, czyli kategoria rodzaju w kształceniu językowym, [w:] Wiedza o języku w kształceniu filologicznym, A.Rozumko, E. Awramiuk (red.), Białystok 2018, s. 65–78.
Apanowicz J., Metodologia ogólna, Gdynia 2002.
Bakuła K., Kształcenie językowe w szkole podstawowej w świetle współczesnych teorii psychologicznych i lingwistycznych. Projekt nowej metodyki, Wrocław 1997.
Bańko M., Wykłady z polskiej fleksji, Warszawa 2002.
Bobrowski I., Zaproszenie do językoznawstwa, Kraków 1998.
Bogusławski A., Właściwości pragmatyczne wyrażeń równoznacznych. Projekt schematu, „Pamiętnik Literacki” 1973, 64/3, s. 121–151.
Bogusławski A., Semantyka, pragmatyka. Leksykografa głos demarkacyjny, Warszawa 2008.
Encyklopedia językoznawstwa ogólnego, K. Polański (red.), Wrocław 1999.
Gramatyka współczesnego języka polskiego, R. Grzegorczykowa, R. Laskowski, H.Wróbel (red.), t. 2: Morfologia, Warszawa 1998.
Grzegorczykowa R., Zarys słowotwórstwa polskiego. Słowotwórstwo opisowe, Warszawa 1984.
Grzegorczykowa R., Puzynina J., Problemy ogólne słowotwórstwa, [w:] Gramatyka współczesnego języka polskiego, t. 2: Morfologia, R. Grzegorczykowa, R. Laskowski, H. Wróbel (red.), Warszawa 1998, s. 361–388.
Grzegorczykowa R., Puzynina J., Rzeczownik, [w:] Gramatyka współczesnego języka polskiego, t. 2: Morfologia, R. Grzegorczykowa, R. Laskowski, H.Wróbel (red.), Warszawa 1998, s. 389–468.
Horwath E., Teorie językoznawcze w szkolnej dydaktyce, [w:] Szkolna polonistyka zanurzona w języku, A. Janus -Sitarz, E. Nowak (red.), Kraków 2014, s. 63–85.
Kowalikowa J., Od słowa do zdania, od zdania do tekstu – od tekstu do zdania, od zdania do słowa, [w:] Szkolna polonistyka zanurzona w języku, A. Janus -Sitarz, E. Nowak (red.), Kraków 2014, s. 17–43.
Laskowski R., Zagadnienia ogólne morfologii, [w:] Gramatyka współczesnego języka polskiego, R. Grzegorczykowa, R. Laskowski, H. Wróbel (red.), t. 2, Warszawa 1998, s. 27–86.
Nagajowa M., Nauka o języku dla nauki języka, Kielce 1994.
Nagórko A., Podręczna gramatyka języka polskiego, Warszawa 2010.
Nagórko A., Zarys gramatyki polskiej, Warszawa 2003.
Nocoń J., Kształcenie świadomości językowej w gimnazjum – lekcje gramatyki, „Edukacja” 2015, 1 (132), s. 81–96.
Nocoń J., Lingwodydaktyka na progu XXI wieku. Konteksty – koncepcje – dylematy, Opole 2018.
Nocoń J., Podejścia do nauki o języku w dydaktyce języka polskiego jako L1, „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia ad Didacticam Litterarum Polonarum et Linguae Polonae Pertinentia” 2020, 11 (315), s. 27–38.
Nocoń J., Problemy i dylematy współczesnej lingwodydaktyki języka polskiego, „Lingwistyka Stosowana” 2012, 5, s. 49–64.
Pamuła -Behrens M., Szymańska M., Miejsce gramatyki opisowej w nauczaniu języka ojczystego,obcego i drugiego, [w:] Wiedza o języku w kształceniu filologicznym, A.Rozumko, E. Awramiuk (red.), Białystok 2018, s. 13–27.
Strutyński J., Gramatyka polska, Kraków 1997.
Szczepankowska I., Semantyka i pragmatyka językowa. Słownik podstawowych pojęć z zadaniami i literaturą przedmiotu, Białystok 2011.
Szymańska M., Między nauką o języku a rozwijaniem języka. Koncepcje kształcenia językowego na przełomie XX i XXI wieku, Kraków 2016.
Teodorowicz -Helmann E., Gramatyka uniwersytecka – po co? I dla kogo?, „Acta Universitatis Lodziensis” 1988, 10, s. 365–371.
Wiedza o języku polskim w zreformowanej szkole, A. Mikołajczuk, J. Puzynina (red.), Warszawa 2004.
Wiśniewski M., Kaproń -Charzyńska I., Morfologia współczesnego języka polskiego. Zagadnienia ogólne. Słowotwórstwo, Toruń 2024.
Wróbel H., Gramatyka języka polskiego: podręcznik akademicki, Kraków 2001.
Marek Wiśniewski - Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu
Iwona Kaproń-Charzyńska - Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu
