Umiejętność pracy nauczyciela języków obcych z tekstem i na tekście podstawą kształcenia kompetencji komunikacyjnej uczestników procesu dydaktycznego
Sylwia Rapacka-Wojtala
Uniwersytet Łódzki, Wydział Filologiczny, Katedra Językoznawstwa Niemieckiego i StosowanegoRésumé
Śledząc historię cywilizacji stwierdzić można, że stałym jej elementem był proces komunikacji, który zapewniał wymianę informacji i stanowił o rozwoju społeczno-gospodarczym kolejnych pokoleń. Proces ten przebiegał w formie ustnej lub pisemnej i przyjmował postać różnego rodzaju ‘tekstów’, które składają się na dokumentację podjętej komunikacji lub przyczynku do niej. Słuchane lub czytane ‘teksty’ stanowią po dziś dzień bazę dla rozwoju kompetencji komunikacyjnej, wpisanej w proces kształcenia, a tym samym w proces rozwoju jednostki i społeczeństwa. Świadomość znaczenia materiału tekstowego, jako nośnika informacji oraz bazy dla kształcenia kompetencji ogólnych, umiejętności praktycznych oraz kompetencji komunikacyjnych, wymusza na organizatorach procesu dydaktycznego – nauczycielach – wykorzystywanie różnych wypowiedzi i tekstów do kształcenia sprawności receptywnych będących bazą dla produkcji językowej, tj. umiejętności budowy wypowiedzi ustnej i pisemnej, która podlega ocenie po zakończeniu każdego z etapów edukacyjnych. Efektywność kształcenia kompetencji komunikacyjnej zależy od rodzajów zastosowanych ‘wypowiedzi’ i ‘tekstów’, od stopnia ich dostosowania do wieku, zainteresowań, możliwości i umiejętności oraz potrzeb uczących się, oraz od przygotowania nauczycieli do działań dydaktycznych mających na celu kształcenie komunikacji ustnej i pisemnej uczniów, tj. stosowania odpowiednich metod, strategii i technik pracy z tekstem lub/i na tekście, które gwarantują uczniom rozwijanie na lekcji języka obcego receptywnych, a także produktywnych sprawności językowych potrzebnych w procesie komunikacji.Mots-clés :
kompetencja komunikacyjna, komunikacja ustna, komunikacja pisemna, metody, strategie, techniki pracy na tekście i z tekstemRéférences
Bachman C., Lindenfeld J., Simonin J., Langage et communications sociales, Paris 1991.
Bimmel P., Kast B., Neuner G., Arbeit mit Lehrwerklektionen, München 1993.
Chomsky N., Aspects of the Theory of Syntax, Cambridge 1965 (Zagadnienia teorii składni, tłum. I. Jakubczak, Wrocław 1982).
Coste D., North B., Sheils J., Trim J., Europejski system opisu kształcenia językowego: uczenie się, nauczanie, ocenianie, Warszawa 2003.
Cuq J.-P., Dictionaire de didactique du français, Paris 2003.
Dahlhaus B., Fertigkeit Hören (Fernstudienangebot Deutsch als Fremdsprache), Kassel – München – Tübingen 1994.
Filipiak E., Rozwijanie zdolności uczenia się. Z Wygotskim i Brunerem w tle, Sopot 2012.
Galisson R., Puren Ch., La formation en question, Paris 2001.
Grucza F., Zagadnienia metalingwistyki, Warszawa 1983.
Gudjons H., Handlungsorientiert lehren und lernen, Bad Heilbrunn 2001.
Hymes D.H., Vers la compétence de communication, Paris 1991.
Jastrzębska E., Strategie psychodydaktyki twórczości w kształceniu językowym (na przykładzie języka francuskiego), Kraków 2011.
Jelonek A., Wyzyga K., Komunikowanie się jako spotkanie osób, [w:] Człowiek, kultura, edukacja, M. Reut (red.), t. 2, Wrocław 1995.
Jung L., 99 Stichwörter zum Deutschunterricht. Deutsch als Fremdsprache, Ismaning 2001.
Kleinschroth R., Sprachen lernen. Der Schlüssel zur richtigen Technik, Reinbek bei Hamburg 1992.
Komorowska H., Metodyka nauczania języków obcych, Warszawa 2003.
Krumm H.-J., Lehr- und Lernziele, [w:] Handbuch Fremdsprachenunterricht, K.-R. Bausch, H. Christ, H.-J. Krumm (red.), Tübingen – Basel 2003.
Kupisiewicz Cz., Kupisiewicz M., Słownik pedagogiczny, Warszawa 2009.
Kupisiewicz Cz., Szkice z dziejów dydaktyki, Kraków 2010.
Kupisiewicz Cz., Podstawy dydaktyki ogólnej, Warszawa 1978.
Kurcz I., Pamięć, uczenie się, język, Warszawa 1992.
Kuziak M., Sztuka mówienia. Poradnik praktyczny, Bielsko-Biała 2008.
Łosiak L., Bariery w rozwijaniu kompetencji komunikacyjnej na gruncie polskim, [w:] W stronę nowoczesnego nauczania języków obcych, A. Niżegorodcew (red.), Kraków 2008.
Mißler B., Fremdsprachenlernerfahrungen und Lernstrategien. Eine empirische Unteruchung, Tübingen 1999.
Nawroczyński B., Zasady nauczania, Wrocław 1961.
Neuner G., Vermittlungdmethoden: Historischer Überblick, [w:] Handbuch Fremdsprachenunterricht, R.-K. Bausch, H. Christ, H.-J. Krumm (red.), Tübingen – Basel 2003.
Okoń W., Nowy słownik pedagogiczny, Warszawa 2004.
Okoń W., Słownik pedagogiczny, Warszawa 1981.
Pfeiffer W., Nauka Języków obcych. Od praktyki do praktyki, Poznań 2001.
Półturzycki J., Dydaktyka dla nauczycieli, Toruń 2014.
Rampillon U., Lernen leichter machen. Deutsch als Fremdsprache, Ismaning 1995.
Rampillon U., Lerntechniken im Fremdsprachenunterricht, Hueber 1985.
Rapacka S., Elicytacja jako jedna z metod kształcenia kompetencji komunikacyjnej na podstawie materiałów dydaktycznych stosowanych w nauczaniu języka niemieckiego, [w:] Interdyscyplinarność w glottodydaktyce. Język – literatura – kultura, K. Kuczyński (red.), Płock 2007.
Rapacka S., Lewandowska M., Nawrotkiewicz J., Hier und da. Język niemiecki. Podręcznik z ćwiczeniami. Klasa I, II, III, Warszawa 2005, 2006, 2007.
Rapacka S., Program dla szkół ponadgimnazjalnych. Kurs podstawowy i kontynuacyjny na podstawie serii Hier und da, zgodny z NPP, Warszawa 2012.
Rapacka S., Program nauczania języka niemieckiego dla klas I-VI szkoły podstawowej, Warszawa 2008.
Rapacka S., Program nauczania języka niemieckiego w klasach I-III gimnazjum. Kurs kontynuacyjny. Zgodny z NPP, Warszawa 2010.
Silberman M., Uczymy się uczyć, Gdańsk 2005.
Solmecke G., Texte hören, lesen und verstehen, Berlin – München 1997.
Sośnicki K., Dydaktyka ogólna, Toruń 1948.
Stern H.H., Fundamental Concepts of Language Teaching, Oxford 1983.
Szulc A., Słownik dydaktyki języków obcych, Warszawa 1997.
Tönshoff W., Lernerstrategien, [w:] Handbuch Fremdsprachenunterricht, R.-K. Bausch, H. Christ, H.-J. Krumm (red.), Tübingen – Basel 2003.
Zawadzka E., Nauczyciel języków obcych w dobie przemian, Kraków 2004.
Uniwersytet Łódzki, Wydział Filologiczny, Katedra Językoznawstwa Niemieckiego i Stosowanego
