NAZWISKA NIEMIECKIE Z RESZLA Z XVI I XVII WIEKU NA LITERY C–E
Marzena Guz
Abstrakt
Celem artykułu jest analiza nazwisk genetycznie niemieckich. Pochodzenie nazwisk ustalono
za pomocą słowników onomastycznych lub leksykonów nazw miejscowości. W badanym
materiale rękopiśmiennym wyodrębniono istniejące warianty nazwisk i starano się ustalić
źródło ich pochodzenia. Na podstawie dwóch publikacji sprawdzono, czy analizowane
nazwiska przetrwały do XVIII i XX wieku.
Nazwiska te pochodzą od miejsca pochodzenia, od nazw miejscowości, od imion, od nazw
zawodów oraz od przezwiska. Odmianki (warianty) posiada tylko sześć nazwisk. Przyczynami
występowania wariantów są: polonizacja, w tym redukcja podwojonych spółgłosek w wygłosie,
pominięcie niemego h, metateza oraz podwajanie spółgłosek bez uzasadnienia.
Do XVIII wieku przetrwało tylko sześć nazwisk z 26, a do XX wieku – tylko dwa.
Słowa kluczowe:
nazwiska, etymologia nazwisk, odmianki (warianty) nazwisk, Warmia, Reszel, XVI i XVII wiekBibliografia
Brechenmacher J.K., EtymologischesW¨orterbuch der Deutschen Familiennamen. A–J, Limburg
a.d. Lahn 1957–1960.
Cieślikowa A., Grafia i fonetyka w nazwiskach Polaków, [w:] Studia linguistica in honorem
Edvardi Breza, J. Trempała i in. (red.), Bydgoszcz 2008, s. 30–36.
Czopek-Kopciuch B., Adaptacje niemieckich nazw miejscowych w języku polskim, Kraków
Deutscher Familiennamenatlas, t. 2: Graphematik/Phonologie der Familiennamen II: Konsonantismus,
K. Kunze, D. N¨ubling (red.), Berlin – New York 2011.
Duden. Familiennamen. Herkunft und Bedeutung, R. Kohlheim, V. Kohlheim (red.),Mannheim
– Leipzig – Wien – Z¨urich 2005.
Encyklopedia językoznawstwa ogólnego, E. Polański (red.), Wrocław – Warszawa – Kraków
Gottschald M., Deutsche Namenkunde. Unsere Familiennamen nach ihrer Entstehung und
Bedeutung, Berlin 1954.
Hartig J., Morhologie und Wortbildung der Familiennamen: Germanisch, [w:] Namenforschung.
Ein internationales Handbuch zur Onomastik, E. Eichler i in. (red.),
Berlin – New York 1996, s. 1259–1262.
Heling R., Poschmann B., Die Bev¨olkerung des Ermlands 1773. Die ¨altesten Pr¨astationstabellen
des Hochstifts. Band 3 – Register. „Zeitschrift f ¨ur die Geschichte und
Alterstumkunde Ermlands“ 1997, t. 13, z. 3, s. 35–138.
Henius Grosses Orts- und Verkehrs-Lexikon f ¨ur das Deutsche Reich, H. H¨opker (red.),
Berlin [b.d.].
Lica Z., Sposoby adaptacji nazwisk pomorskich genetycznie niemieckich w polszczyźnie,
Gdańsk 2009.
Łaniec J., Dzieje Reszla. Lata 1945–1991, Toruń 1997.
Matusiak-Kempa I., Nazwiska mieszkańców komornictwa jeziorańskiego (XVI–XVIII w.),
Olsztyn 2009.
Mojzych-Rudowska S., Reszel, [w:] Biskupiec: z dziejów miasta i powiatu, W. Korycka
(red.), Olsztyn 1969, s. 102–123.
Naumann H., Familiennamenbuch, Leipzig 1989.
Nazwy miejscowe Polski. Historia, pochodzenie, zmiany, t. IV, L–Ma, K. Rymut (red.),
Kraków 2005.
Neumann I., Die Familiennamen der Stadtbewohner in den Kreisen Oschatz, Riesa und
Grossenhain bis 1600, Berlin 1981.
Rymut K., Słownik nazwisk współcześnie w Polsce używanych, t. 2, C–D, Kraków 1992.
Rymut K., Słownik nazwisk współcześnie w Polsce używanych, t. 3, E–G, Kraków 1993.
Smoczyński P., Trudności Niemców z wymową polską oraz związane z tym inne lingwistyczne
problemy, „Język Polski” 1965, R. XLV, nr 1, s. 22–31.
Wald S.G., Topographische ¨Ubersicht des Verwaltungsbezirks der K¨oniglichen Preußischen
Regierung zu K¨onigsberg in Preußen, Hamburg 1979.
Zoder R., Familiennamen in Ostfalen, t. I, Hildesheim 1968.
