RESILIENCE OF POLISH TERTIARY TEACHERS HOW TO DEFINE IT AND HOW TO BUILD IT
Agnieszka Dzięcioł-Pędich
Uniwersytet w BiałymstokuAnetta B. Strawińska
Uniwersytet w BiałymstokuAbstrakt
Celem artykułu jest analiza kompetencji odpornościowych polskich nauczycieli szkół wyższych,
umożliwiających dydaktykom uporanie się z konsekwencjami pandemii COVID-19, uwidaczniającymi się w procesie nauczania i obejmującymi różne aspekty edukacji. Tekst
ma budowę dwudzielną: partie teoretyczne uzupełnia egzemplifikacja o charakterze
metodycznym. Jest to to próba odpowiedzi na pytanie, w jakim stopniu kursy uniwersyteckie
przygotowujące do zawodu nauczyciela akcentują istotność społecznych i emocjonalnych
aspektów nauczania wchodzących w skład kompetencji odpornościowych.Wsposób
szczególny zwrócono uwagę na sposób definiowania „kompetencji odpornościowych”
w polskim kontekście. Przedstawiono przegląd oczekiwanych efektów uczenia się dla
przyszłych nauczycieli języka polskiego i angielskiego. Na koniec zaprezentowano wybrane
sposoby rozwijania kompetencji odpornościowych nauczycieli szkół wyższych.
Słowa kluczowe:
polscy nauczyciele akademiccy, kompetencje nauczycieli akademickich, kompetencje odpornościowe, rezyliencja, efekty kształcenia, rozwijanie kompetencji odpornościowych nauczycieli akademickichBibliografia
Aguilar E., Building Resilience, Preventing Burnout, Edutopia 2017, [online], https://
www.edutopia.org/article/building-resilience-preventing-burnout,
[retrieved: 22.11.2022].
Aguilar E., Helping Teachers Thrive, Edutopia 2017, [online], https://www.edutopia.
org/article/helping-teachers-thrive, [retrieved: 21.11.2022].
Aguilar E., Onward: Cultivating Emotional Resilience in Educators, New York 2018.
Aguilar E., Simple Tips for Boosting Teacher Resilience, Edutopia 2018, [online], https://
www.edutopia.org/article/simple-tips-boosting-teacher-resilience/,
[retrieved: 21.11.2021].
American Psychology Association, Resilience, APA Dictionary of Psychology (n.d.),
[online], https://dictionary.apa.org/resilience, [retrieved: 22.11.2022].
Arida R. M., Teixeira-Machado L., The Contribution of Physical Exercise to Brain Resilience
“Frontiers in Behavioural Neuroscience” 2012, 14, Article 626769,
pp. 1–18, [online], https://www.frontiersin.org/articles/10.3389/fnbeh.
626769/full, [retrieved: 22.11.2022].
Borucka A., Ostaszewski K., Koncepcja resilience. Kluczowe pojęcia i wybrane zagadnienia,
“Medycyna Wieku Rozwojowego” 2008, 2 (12), pp. 587–597.
Bzymek A., W szkole Heleny Radlińskiej odczytywanej na nowo z resilience w tle, [in:]
Pedagogika, Z. Aleksander (ed.), Gdańsk 2008, pp. 17–27.
Couros G., Your legacy as an educator is always determined by what your students do,
George Couros. Learner. Speaker. Author (n.d.), [online], https://george
couros.ca/blog/archives/7461, [retrieved: 24.11.2022].
Czerepaniak-Walczak M., Kompetencja: słowo kluczowe czy „wytrych” w edukacji?, “Neodidagmata”
, XXIV, pp. 53–66.
Czerepaniak-Walczak M., Refleksja krytyczna i jej miejsce w dyskusji nad reformowaniem
oświaty (próba zastosowania), “Rocznik Pedagogiczny” 1997, 20, pp. 29–47.
Davis P., 5 Myths About Resilience, “Forbes” 2016, [online], https://www.forbes.com/
sites/pauladavislaack/2016/02/08/5-myths-about-resilience/?sh=160af58
e5a57, [retrieved: 21.11.2022].
Drumhiller N., Brannum K., Explore Your Intellectual Curiosity as an Academic Researcher,
American Military University. EDGE 2015, [online], https://amu
edge.com/explore-your-intellectual-curiosity-as-an-academic-researcher/,
[retrieved: 22.11.2022].
Duda B., Lisczyk K., Narzędzia cyfrowe w polonistycznej dydaktyce akademickiej – zastosowania,
możliwości, perspektywy, “Forum Lingwistyczne” 2018, 5, pp. 143–
, [online], http://cejsh.icm.edu.pl/cejsh/element/bwmeta1.element.desk
light-af6baf11-22c8-44f7-96c1-6ae5c4a2f372, [retrieved: 11.01.2021].
Dweck C. S., Mindset: The New Psychology of Success, New York 2007.
Dziedziczak-Foltyn A., Nauczyciele akademiccy jako prekursorzy i moderatorzy społeczeństwa
wiedzy, “Nauka i Szkolnictwo Wyższe” 2006, 2 (28), pp. 65–77.
Feld G. B., Diekelmann S., Sleep smart-optimizing sleep for declarative learning and memory,
“Frontiers in psychology” 2015, 6, Article 622, pp. 1–11.
Gallant A., Riley P., Early career teacher attrition: new thoughts on an intractable problem,
“Teacher Development” 2014, 18 (4), pp. 562–580.
Gołek B., Kompetencje współczesnego nauczyciela (wybrane obszary), “Rocznik Komisji
Nauk Pedagogicznych” 2014, LXVII, [online], https://journals.pan.pl/
dlibra/publication/95215/edition/82109/content/kompetencje-wspolczes
nego-nauczyciela-wybrane-obszary-competenciesof-the-modern-teacherselected-
fi-elds-golek-bartlomiej?language=pl, [retrieved: 06.09.2021].
Gosner S., How Kids Can Overcome the Awkwardness of Asking for Help, Edutopia 2021,
[online], https://www.edutopia.org/article/how-kids-can-overcome-awk
wardness-asking-help/, [retrieved: 22.11.2022].
Henke M., Rezylientne przywództwo – czy leci z nami pilot?, [in:] Szkolenia dla biznesu,
, [online], http://malgorzatahenke.pl/2020/08/02/rezylientne-przy
wodztwo/, [retrieved: 24.11.2022].
Hofstede Insights, Country comparison, Hostede Insights (n.d.), [online], https://
www.hofstede-insights.com/country-comparison/poland/, [retrieved:
11.2022].
Huffington A., How to succeed? Get more sleep, Arianna Huffington. TEDWomen 2010,
[online], https://www.ted.com/talks/arianna huffington how to succeed
get more sleep, [retrieved: 24.11.2022].
Internetowy Słownik Języka Polskiego: [człowiek] odporny, [online], https://sjp.pwn.pl/
szukaj/odporno%C5%9B%C4%87.html, [retrieved: 24.11.2022].
Jongepier F., van de Sande M., Workaholic academics need to stop taking pride in their
burnout, “Times Higher Education” 2021, [online], https://www.timeshigher
education.com/opinion/workaholic-academics-need-stop-taking-pride-theirburnout,
[retrieved: 22.11.2022].
Klaus P., Brag!: the art of tooting your own horn without blowing it, New York 2004.
Kozak-Łatkowska B., Koncepcja kompetencji w zarządzaniu zasobami ludzkimi w kontekście
uczenia się przez całe życie, [in:] szkolenia.com (n.d.), [online], http://
www.szkolenia.com/news/806/koncepcja-kompetencji-w-zarzadzaniuzasobami-
ludzkimi-w-kontekscie-uczenia-sie-przez-cale-zycie, [retrieved:
05.2016].
Kuś A., Ludzie Uniwersytetu w dobie globalizacji, [in:] Edukacja w zglobalizowanym świecie
V. Tanaś, W. Welskop (eds.), Łódź 2016, pp. 155–162.
Mastrokoukou et al., Rediscovering Teaching in University: A Scoping Review of Teacher
Effectiveness in Higher Education, “Frontiers in Education” 2022, 7, Article
, pp. 1–16.
Męczkowska A., Kompetencja, [in:] Encyklopedia pedagogiczna XXI wieku, T. Pilch (ed.),
vol. 2, Warszawa 2009, pp. 693–695.
Model Kompetencji Zawodowych, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu. Biuro
Karier (n.d.), [online], https://www.biurokarier.umk.pl/model-kompetencjizawodowych,
[retrieved: 24.11.2022].
Pink D. H., Drive: The Surprising Truth About What Motivates Us, Edinburgh 2011.
Price-Mitchell M., Curiosity is a Core Predictor of Academic Performance, Roots of action
(n.d.), [online], https://www.rootsofaction.com/curiosity-academic-per
formance/, [retrieved: 22.11.2022].
Program studiów. Kierunek studiów: Filologia obca nauczycielska. Rok akademicki 2021/2022,
[online], https://filologia.uwb.edu.pl/wp-content/uploads/2021/06/
Zalacznik-nr-1-Program-studiow -Filologia obca nauczycielska.pdf,
[retrieved: 19.11.2022].
Program studiów. Kierunek studiów: filologia polska nauczycielska. Rok akademicki 2021/
, [online], https://filologia.uwb.edu.pl/wp-content/uploads/2021/
/Filologia polska nauczycielska Program.pdf, [retrieved: 19.11.2022].
Quoidbach J. et al., Emodiversity and the Emotional Ecosystem, “Journal of Experimental
Psychology: General” 2014, 143 (6), pp. 2057–2066.
Robinson K., Do Schools Kill Creativity? Ken Robinson. TED 2006, [online], https://
www.ted.com/talks/sir ken robinson do schools kill creativity, [retrieved:
11.2022].
Sajduk B., Nowoczesna dydaktyka akademicka. Kto Kogo Jak Uczy?, Kraków 2014.
Sarris J. et al., International Society for Nutritional Psychiatry Research consensus position
statement: nutritional medicine in modern psychiatry, “World Psychiatry” 2015,
, pp. 370–371.
Sikma L., Building Resilience: Using BRiTE with Beginning Teachers in the United States,
[in:] Cultivating Teacher Resilience, C. F. Mansfield (ed.), Singapore 2021,
pp. 85–100.
Słownik Języka Polskiego: Resiliencja, [online], https://sjp.pl/resiliencja, [retrieved:
11.2022].
Spencer J., What’s Your Legacy as a Teacher?, John Spencer 2017, [online], https://
spencerauthor.com/your-legacy-teacher/, [retrieved: 24.11.2022].
Strawińska A. B., Autopromocja w edukacji akademickiej, [in:] Edukacja polonistyczna.
Metamorfozy kontekstów i metod, M. Karwatowska, L. Tymiakin (eds.), Lublin
, pp. 137–166.
Strawińska A. B., Uwagi językoznawcy o kompetencjach odpornościowych (na podstawie
profesji nauczyciela akademickiego), “Z Teorii i Praktyki Dydaktycznej Języka
Polskiego” 2021, 30, pp. 208–210.
Team Resilience, How to Know if Your Team Has Low Resilience, Payne Resilience Training
& Consulting 2022, [online], https://payneresilience.com/blog/lowteam-
resilience, [retrieved: 24.11.2022].
Team Tony, Learn how to overcome adversity. How to build resilience and overcome anything,
T. Robbins (n.d.), [online], https://www.tonyrobbins.com/mindmeaning/
overcoming-adversity/, [retrieved: 21.11.2022].
Those who can teach, should. Editorial, “Nature Chemical Biology” 2007, 3 (12).
Truebridge S., Resilience: It Begins With Beliefs, “Kappa Delta Pi Record” 2016, 52 (1),
pp. 22–27.
Wędrychowska E. Rezyliencja – 5 sposobów na to, jak budować swoją “warstwę ochronną”,
by radzić sobie w trudnych doświadczeniach zawodowych, [online], http://
ewedrychowska-coaching.pl/blog/rezyliencja-5-sposobow-na-to-jakbudowac-
swoja-warstwe-ochronna-by-radzic-sobie-w-trudnych-doswiad
czeniach-zawodowych/, [retrieved: 12.01.2021].
Wołoszyn S., Nauczyciel, [in:] Encyklopedia pedagogiczna,W. Pomykało (ed.),Warszawa
, pp. 444–445.
Wróblewski A. K., Wizja uniwersytetu przyszłości, “Nauka” 2010, 2, pp. 11–17.
Uniwersytet w Białymstoku
Uniwersytet w Białymstoku