Uproszczone lektury staropolskie. Uwspółcześnione wydanie wybranych utworów dawnej literatury polskiej – projekt monografii wspierającej kształcenie literackie i językowe
Elżbieta A. Jurkowska
Elżbieta A. Jurkowska - Uniwersytet w BiałymstokuEwa Gorlewska
Ewa Gorlewska - Uniwersytet w BiałymstokuAbstrakt
Artykuł dotyczy projektu publikacji będącej formą wsparcia edukacji polonistycznej, obejmującej uwspółcześnione wersje wybranych tekstów literatury dawnej. Celem szkicu jest nakreślenie tła, na którym osadzamy planowaną monografię, przedstawienie jej treści i kompozycji. W artykule zastosowano metodę analizy zawartości treściowej materiałów poświęconych takim zagadnieniom, jak projektowanie uniwersalne, prosty język, upraszczanie lektur czy inkluzywność w edukacji. W konkluzji stwierdzono potrzebę opublikowania planowanej monografii, a także zwrócono uwagę na praktyczny wymiar badań literaturoznawczych i językoznawczych.Słowa kluczowe:
projektowanie uniwersalne, prosty język, inkluzywność w edukacji, upraszczanie lekturBibliografia
Burzyńska-Kamieniecka A., Praktyka upraszczania tekstów w dydaktyce języka polskiego jako obcego (dawniej i dziś), „Oblicza Komunikacji” 2019, 11, s. 169–186.
Ciborowski M., Instrukcja tworzenia dokumentów dostępnych cyfrowo w Politechnice Białostockiej, [online], https://pb.edu.pl/wp-content/uploads/2020/09/Instrukcja-tworzenia-dokumentów-dostępnych-cyfrowo-w-Politechnice-Białostockiej.pdf [dostęp: 1.09.2024].
Cudak R., Edukacja literacka na kursach języka polskiego jako obcego, [w:] Sztuka i rzemiosło. Nauczyć Polski i polskiego, A.Achtelik, M. Kita, J. Tambor (red.), 2, Katowice 2010, s. 117–129.
Czerkies T., Tekst literacki w nauczaniu języka polskiego jako obcego (z elementami pedagogiki dyskursywnej), Kraków 2012.
Dąbrówka A., Zmartwychwstanie Kochanowskiego?, [online], https://teatrologia.pl/recenzje/andrzej-dabrowka-zmartwychwstanie-kochanowskiego [dostęp: 2.09.2024].
Iluk J., Wpływ czytelności tekstów edukacyjnych na efektywność nauczania w warunkach szkolnych, Wrocław 2012.
Informacja dla wszystkich. Europejskie standardy przygotowania tekstu łatwego do czytania i zrozumienia, [online], https://www.power.gov.pl/media/13597/informacja-dla-wszystkich.pdf [dostęp: 2.09.2024].
Jackowska W., Idea prostego języka, czyli efektywna komunikacja nie tylko w biznesie, [online], https://www.karierawfinansach.pl/artykul/wiadomosci/prosty-jezyk-komunikacja-w-biznesie [dostęp: 1.09.2024].
Jak tworzyć dostępne dokumenty tekstowe w edytorze MS Word? (podstawy), [online], https://www.gov.pl/web/dostepnosc-cyfrowa/jak-tworzyc-dostepne-dokumenty-tekstowe-w-edytorze-ms-word [dostęp: 1.09.2024].
Jankowska M., Uniwersalne projektowanie w edukacji, [online], https://kidsview.pl/uniwersalne-projektowanie-w-edukacji [dostęp: 1.09.2024].
Janus-Sitarz A., Klasyka literacka w szkole. Poszukiwanie drogi do czytelnika lub drugie życie lektury, [w:] Lektury w ręku nauczyciela. Perspektywa polska i zagraniczna, A. Janus-Sitarz (red.), Kraków 2019, s. 83–94.
Jarniewicz J., Literatura w niebycie, „Tygodnik Powszechny” 2015, 35, [online], https://www.tygodnikpowszechny.pl/literatura-w-niebycie-29775 [dostęp: 2.09.2024].
Jaskółowa E., Polemika ze średniowiecznym ideałem świętości. Szkolne „kontynuacje i nawiązania” w perspektywie intertekstualnej, [w:] Interpretacje i metodologie. Studia z dydaktyki literatury polskiej, A. Opacka (red.), Katowice 1997, s. 26−40.
Jaskółowa E., Trudne lekcje poezji, [w:] Trudne lekcje języka polskiego. Ku rozwiązaniom praktycznym, A. Janus-Sitarz, A. Handzel, A. Kania, A. Kulig (red.), Kraków 2015, s. 125−138.
Johnston B., Od tłumacza/Translator’s note, [w:] J. Kochanowski, The Envoys, translated by B. Johnston, Introduction by K. Koehler, Kraków 2007, s. XL.
Jurkowska E.A., Gorlewska E., Studenci maturzystom. „Nowa matura ustna z języka polskiego. Przykładowe opracowania zagadnień egzaminacyjnych” jako projekt edukacyjnego wsparcia kształcenia literacko-kulturowego i językowego w szkole ponadpodstawowej, [w:] Z problematyki kształcenia językowego, E. Awramiuk, K. Szamryk (red.), X, Białystok 2024, s. 13–43.
Jurkowska E.A., „Wydanie sejmowe” „Dzieł wszystkich” Jana Kochanowskiego − edytorskie opus magnum i jego „powrót z przeszłości”, [w:] „Powroty do przeszłości”. Literatura i kultura lat 80. i jej współczesna recepcja, W. Gardocki, D. Piechota (red.), Białystok 2022, s. 51–62.
Kaniewski J., Problem kanonu lektur w edukacji – od podstaw do matury, „Polonistyka” 2005, 2, s. 40–46.
Karkuta D., Uczynić tradycję bliższą uczniowskim doświadczeniom − refleksje o współczesnym czytaniu poezji w szkole ponadpodstawowej, „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Ad Didacticam Litterarum Polonarum Et Linguae Polonae Pertinentia” 2021, 12 (330), s. 350–365.
Knopik T., Papuda-Dolińska B., Wiejak K., Krasowicz-Kupis G., Projektowanie uniwersalne jako perspektywa metodyczna edukacji włączającej, „Niepełnosprawność. Dyskursy Pedagogiki Specjalnej” 2021, 42, s. 53–69.
Kresa M., Prosty język w komunikacji akademickiej, [online], https://www.uw.edu.pl/prosty jezyk-w-komunikacji-akademickiej [dostęp: 1.09.2024].
Liszewska Z., „Odprawa posłów greckich”, reż. Maciej Wojtyszko, [online], https://culture.pl/pl/dzielo/odprawa-poslow-greckich-rez-maciej-wojtyszko [dostęp: 1.09.2024].
Maciej Wojtyszko: „Odprawa posłów greckich” w transkrypcji Antoniego Libery to sztuka współczesna, [online], https://www.polskieradio.pl/8/404/artykul/3276714,maciej-wojtyszko-odprawa-poslow-greckich-w-transkrypcji-antoniego-libery-to-sztuka-wspolczesna [dostęp: 1.09.2024].
Matyjaszczyk-Łoboda O., Prosty język jako narzędzie do adaptacji tekstów na potrzeby nauczania języka polskiego jako obcego, „Oblicza Komunikacji” 2019, 11, s. 187–200.
Motyka M., Projektowanie uniwersalne – dostępność i uczestnictwo dla wszystkich. Doświadczenia polskie, [online], https://niezostawiamczytelnika.sbp.pl/wp-content/uploads/2021/11/Projektowanie-uniwersalne-–-dostepnosc-i-uczestnictwo-dla -wszystkich-1.pdf [dostęp: 1.09.2024].
Nijakowska J., Inkluzja: obecność, uczestnictwo, dostępność, „Języki Obce w Szkole” 2022, 4, [online], https://jows.pl/artykuly/inkluzja-obecnosc-uczestnictwo-dostepnosc [dostęp: 1.09.2024].
Pasieka M., Co czytać? Czyli o tekstach dla średnio zaawansowanych, „Acta Universitatis Lodziensis. Kształcenie polonistyczne dla cudzoziemców” 1998, 10, s. 243–249.
Piekot T., Zarzeczny G., Maroń E., Standard plain language w polskiej sferze publicznej, [w:] Lingwistyka kryminologiczna, M. Zaśko-Zielińska, K. Kredens (red.), Wrocław 2019, s. 197–214.
Podstawa programowa dla uczniów polskich uczących się za granicą, [online], https://www.orpeg.pl/wp-content/uploads/2020/09/Podstawa-programowa-dla-szkol-polonijnych-w-jezyku-polskim.pdf [dostęp: 2.09.2024].
Podstawa programowa kształcenia ogólnego z komentarzem. Szkoła podstawowa, język polski, [online], https://ore.edu.pl/wp-content/uploads/2018/03/podstawa-programowa-ksztalcenia-ogolnego-z-komentarzem.-szkola-podstawowa-jezyk-polski.pdf [dostęp: 2.09.2024].
Powstaną przekłady dzieł staropolskich, [online], https://instytutksiazki.pl/aktualnosci,2,powstana-przeklady-dziel-staropolskich,1406.html [dostęp: 1.09.2024].
Prosty język jest dla wszystkich – rozmowa z prof. dr. hab. Pawłem Nowakiem, [online], https://www.umcs.pl/pl/aktualnosci,28839,prosty-jezyk-jest-dla-wszystkich,143322.chtm [dostęp: 1.09.2024].
Próchniak W., Klucz do wierszy. Poezja w nauczaniu języka polskiego jako obcego, Lublin 2012.
Przepisywanie kanonu. Zagadnienia modernizacji języka literatury dawnej, [online], https://teatrnn.pl/przepisywanie/resume [dostęp: 1.09.2024].
Repozytorium Uniwersytetu w Białymstoku, [online], rub.uwb.edu.pl [dostęp: 2.09.2024].
Rozporządzenie Ministra Edukacji z dnia 28 czerwca 2024 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie podstawy programowej kształcenia ogólnego dla liceum ogólnokształcącego, technikum oraz branżowej szkoły II stopnia, [online], https://dziennikustaw.gov.pl/D2024000101901.pdf [dostęp: 2.09.2024].
Rybka M., Wrześniewska-Pietrzak M., Uczeń cudzoziemski wobec języka staropolskich tekstów przed egzaminem ósmoklasisty – perspektywa glottodydaktyczna, [w:] Język staropolskich tekstów. Nowe odczytania, analizy, interpretacje, A. Słoboda, M. Kuźmicki (red.), Poznań 2022, s. 183–219.
Rzepecki S., Koncepcja projektowania uniwersalnego, [online], https://cewis.uw.edu.pl/projektowanie-uniwersalne-koncepcja-i-zrodla-wiedzy [dostęp: 1.09.2024].
Rzeźnicka-Krupa J., Edukacja, różnica i strategie inkluzji w perspektywie założeń edukacji włączającej, „Niepełnosprawność i Rehabilitacja” 2023, 92 (4), s. 8–18.
Seretny A., Nauka o literaturze i teksty literackie w dydaktyce języka polskiego jako obcego/drugiego, [w:] E. Lipińska, A. Seretny (red.), Z zagadnień dydaktyki języka polskiego jako obcego, Kraków 2006, s. 243–280.
Seretny A., Tekst literacki w dydaktyce języka polskiego jako obcego. Między percepcją a recepcją dzieła, [w:] Literatura polska w świecie. Zagadnienia odbioru i recepcji, R. Cudak (red.), 1, Katowice 2006, s. 292–306.
Sketchnotki, [online], https://gwo.pl/przedmioty/fizyka/sketchnotki [dostęp: 29.01.2025].
Szałasta-Rogowska B., Nie jestem turystą. Poezja emigracyjna na zajęciach lektoratowych, [w:] Sztuka i rzemiosło. Nauczyć Polski i polskiego, A. Achtelik, M. Kita, J. Tambor (red.), 2, Katowice 2010, s. 147–160.
Szelachowski W., Wstęp, [w:] Rozmowa Mistrza Polikarpa ze Śmiercią, tłumaczenie z polskiego: Wojciech Szelachowski, Białystok 2022, s. 3.
Szymik E., Bariery w odbiorze lektur szkolnych, „Nauczyciel i Szkoła” 2005, 1–2 (26–27), s. 181–193.
Uniwersalne projektowanie w edukacji, [online], https://ibe.edu.pl/images/KAPP/Uniwersalne_projektowanie_w_edukacji.pdf [dostęp: 1.09.2024].
Uryga Z., Odbiór liryki w klasach maturalnych, Warszawa 1982.
Ustawa z dnia 19 lipca 2019 r. o zapewnianiu dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami, Dz.U. 2019 poz. 1696, [online], https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20190001696/U/D20191696Lj.pdf [dostęp: 1.09.2024].
Ustawa z dnia 4 kwietnia 2019 r. o dostępności cyfrowej stron internetowych i aplikacji mobilnych podmiotów publicznych, Dz.U. 2019 poz. 848, [online], https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20190000848/U/D20190848Lj.pdf [dostęp: 1.09.2024].
Zieniewicz A., Kanon możliwy, kanon konieczny, kanon normatywny, [w:] Kanon kultury w nauczaniu języka polskiego jako obcego, P. Garncarek, P. Kajak, A. Zieniewicz (red.), Warszawa 2010, s. 65–73.
Elżbieta A. Jurkowska - Uniwersytet w Białymstoku
Ewa Gorlewska - Uniwersytet w Białymstoku