LEKSEMY Z WTORNYM ZNACZENIEM METAFORYCZNYM W ROSYJSKOJĘZYCZNEJ PRASIE ŁOTWY
Robert Szymula
Uniwersytet w BiałymstokuАнотація
Niniejszy artykuł przedstawia wyniki analizy potencjalnego wpływu na czytelników leksemów
z wtórnym znaczeniem metaforycznym (domena źródłowa TEATR) wykorzystywanych
w artykułach opublikowanych w ukazującej się na Łotwie prasie rosyjskojęzycznej (w latach
2012–2022). Badanie przeprowadzone zostało na podstawie materiału wyekscerpowanego
z artykułów prasowych o tematyce społeczno-politycznej, opublikowanych w pięciu gazetach
łotewskich, zarówno z wersji drukowanej, jak i elektronicznej. Badanie przeprowadzone
przy pomocy analizy semantycznej oraz kontekstualnej wykazało, że autorzy analizowanych
tekstów wykorzystują metaforykę teatralną, która może wywołać u czytelników negatywne
konotacje, jednak przypadki użycia takich leksemów nie są liczne. Wpływ emocjonalny na
odbiorców ograniczany jest przez fakt, że znaczenie metaforyczne analizowanych jednostek
często jest już znaczeniem zatartym.
Ключові слова:
dyskurs polityczny, dyskurs prasowy, metafory, środki wywierania wpływuПосилання
Baranov A. N., Karaulov ˆU. N., Russkaˆa politiˇceskaˆa metafora. Materialy k slovar ˆu, Moskva
Baranov A. N., Karaulov ˆU. N., Slovar’ russkih politiˇceskih metafor, Moskva 1994.
Bralczyk J., Język na sprzedaż, Warszawa 2000.
Budaev `E . V., ˇCudinov A. P., Metafora v politiˇceskoj kommunikacii, Moskva 2008.
Cudinov A. P., Rossiˆa
v
metaforiˇ
ceskom zerkale: kognitivnoe issledovanie politiˇ
ceskoj metafory
(1991–2000), Ekaterinburg 2001.
ˇCudinov A. P., Metaforiˇ
ceskaˆa
mozaika v
sovremennoj politiˇ
ceskoj kommunikacii: Monografi
ˆa, Ekaterinburg 2003.
ˇCudinov A. P., Politiˇ
ceskaˆa
lingvistika: u
ˇ
ceb. posobie, Moskva 2006.
Frankowska M., Frazeologia i metaforyka w tekstach politycznych lat 1989–1993, „Język
a Kultura”, t. 11: Język polityki a współczesna kultura polityczna, J. Anusiewicz,
B. Siciński (red.), Wrocław 1994, s. 21–47.
Kaslova A. A., Metaforiˇceskoe modelirovanie prezidentskih vyborov v Rossii i SˇSA (2000 g.).
Avtoref. dis. ... kand. filol. nauk, Ekaterinburg 2003.
Kobozeva I. M., Semantiˇceskie problemy analiza politiˇceskoj metafory, „Vestnik MGU”
, Seriˆa 9, 6, s. 132–149.
Kochan M., Slogany w reklamie i polityce, Warszawa 2005.
Kuz’mina N. A., Intertekst i ego rol’ v processah `evol ˆucii ˆazyka, Ekaterinburg – Omsk
Lakoff G., Johnson M., Metaphors We Live by, Chicago 1980.
Lubaś W., Żurnalistyczne ciosy polityczne, „Twórczość” 1993, 3, s. 127–130.
Oˇzegov S. I., ˇSvedova N. ˆU., Tolkovyj slovar’ russkogo ˆazyka: 80 000 slov i frazeologiˇceskih
vyraˇzenij, Moskva 1999, [online], https://lexicography.online/explanatory/
ozhegov/, [dostęp: 20.04.2023].
Ożóg K., Metafory potoczne w języku polityki, „Język Polski” 2002, 1, s. 21–24.
Pawełczyk P., Rekwizyt w teatrze politycznym, „Studia Politologiczne” 2012, 24, s. 72–86.
Shakespeare W., Dzieła dramatyczneWilliama Shakespeare (Szekspira) w dwunastu tomach,
tłum. L. Ulrich, objaśnienia J. I. Kraszewski, t. V, Kraków 1895, [online],
https://wolnelektury.pl/media/book/pdf/jak-wam-sie-podoba.pdf, [dostęp:
04.2023].
Shakespeare W., Dzieła dramatyczneWilliama Shakespeare (Szekspira) w dwunastu tomach,
tłum. L. Ulrich, objaśnienia J. I. Kraszewski, t. V, Kraków 1895, [online],
https://wolnelektury.pl/katalog/lektura/makbet.html, [dostęp: 20.04.2023].
Shakespeare W., Sonety Shakespeare’a, tłum. MUS (Sułkowska Marya z Uznańskich),
Kraków 1913.
Sławek J., Funkcja perswazyjna metafor i ironii we współczesnych prasowych tekstach informacyjnych,
[w:] Język polski. Współczesność – Historia V, W. Książek-Bryłowa,
H. Duda (red.), Lublin 2005, s. 79–91.
Słobodzian R., Oblicza metafory teatralnej – pochód przez stulecia, „Prace Literackie”
, XLVIII, s. 151–169.
Smól J., Rola środków stylistycznych w kreowaniu obrazu rzeczywistości w prasie z 1989
roku, „Język Polski” 2001, 1–2, s. 24–31.
ˇS
ejgal E. I., Semiotika politiˇceskogo diskursa, Volgograd 2000.
ˇS
ejgal E. I., Teatral’nost’ politiˇceskogo diskursa, „Edinicy ˆazyka i ih funkcionirovanie”
, vyp. 6, [online], http://www.philology.ru/linguistics1/sheygal-00.htm,
[dostęp: 20.04.2023].
S
ehtman N. G., Metaforiˇceskaˆa model’ «Vybory – `eto sportivnoe sostˆazanie» v rossijskom
i amerikanskom politiˇceskom diskurse, „Lingvistika: Bˆulleten’ Ural’skogo lingvisti
ˇceskogo obˆsestva” 2004, 12, s. 156–169.
Artykuły prasowe
Aniˇsin A., V Rossii m`er i za reˇsetkoj – m`er, „Telegraf”, 10.07.2013.
`E
lkin A., Cirk pereehal na ulicu Ekaba, „Vesti segodnˆa”, 24.02.2016.
`E
lkin A., Poˇs¨el von!, „Vesti segodnˆa”, 13.09.2013.
Hudenko K., Cena na gaz, vojna klanov, tr ˆuk Putina? `Ekspert po Azii: ˇcto proizoˇslo v Kazahstane
i ˇcto budet dal’ˇse, „Delfi Plus”, 12.01.2022.
Ivancova E., Stepen’ doveriˆa, „Latgales lajks”, 14.12.2018.
Kamenev A., Statisty vozomnili sebˆa, „Telegraf”, 20.08.2018.
Latkovskis B., V oˇzidanii pervoaprel’skoj ˇsutki Zatlersa, „Delfi Plus”, 26.03.2019.
Mat ˆuˇsenok V., «Nisprovergatel’» Berzin’ˇs, „Telegraf”, 31.03.2014.
Mirskij A., «Esli `eto i est’ rossijskaˆa oppoziciˆa, to ˆa – kapitan podvodnoj lodki!», „Telegraf”,
11.2013.
Oˇskaˆa I., Naˇsi «Santa-Barbary», „Vesti segodnˆa”, 14.01.2016.
Oˇskaˆa I., Vsˆa vlast’ regionam!, „Vesti segodnˆa”, 22.07.2013.
Radionov V., Ruˇzanskaˆa A., Melodii i ritmy, „Segodnˆa”, 22.07.2021.
Rungajnis G., Net smysla platit’ social’nyj nalog, pensionnaˆa sistema ruhnet, „Latgales
lajks”, 05.02.2013.
Vilnitis ˆA ., Daj bog, ˇctoby ˆa oˇsibalsˆa..., „J ¯urmalas V¯ards”, 06.06.2019.
Zajcev V., Obama ved¨et plennuˆu Evropu k propasti, „Vesti segodnˆa”, 21.10.2014.
Uniwersytet w Białymstoku
