ЛIНГВОКУЛЬТУРНИЙ ТИПАЖ ОДЕСИТКА В СУЧАСНОМУ КУЛЬТУРНОМУ ПРОСТОРI УКРАЇНИ
Галина Яроцька
Одеський нацiональний унiверситет iм. I. I. МечниковаAbstract
Typ językowo-kulturowy „kobieta odeska”, który stał się przedmiotem niniejszego badania,
został wyodrębniony ze względu na istnienie mitu o Odessie jako tradycyjnie kosmopolitycznym
mieście handlowym z postulowaną narodowością odeską i obecnością tak zwanego
języka odeskiego. Badanie wykazało, że stosunek do kobiety odeskiej jako stereotypowego
wizerunku stopniowo traci swoje prototypowe cechy, a ten typ najprawdopodobniej ulegnie
znaczącym przekształceniom w przyszłości. Modyfikacje te ujawniają się przede wszystkim
w języku komunikacji. Obecnie wizerunek kobiety odeskiej przedstawia osobę dwujęzyczną
(ukraińsko-rosyjską), z wyraźniejszym komponentem ukraińskim. Jednak „Odessa Koyne”
nie jest zwykle używana w codziennej mowie kobiet z Odessy. Sferą jego użycia są teksty
literatury pięknej i utwory humorystyczne. Uważamy, że „odeskość” jest historyczną konstrukcją
dyskursywną, opartą na istnieniu dużych i małych narracji. Narracje te są obecnie
stopniowo niszczone i zastępowane nowymi, w których uwaga skupia się na kształtowaniu
„ukraińskości” typu językowo-kulturowego „odessitka” („odeska kobieta”).
Schlagworte:
linguocultural type “Odesa woman”, “Odesa language”, social identityLiteraturhinweise
Karasik V. I., Dmitrieva O. A., Lingvokul’turnyj tipaˇz: k opredeleni ˆu ponˆatiˆa, [v:] Aksiologi
ˇceskaˆa lingvistika: lingvokul’turnye tipaˇzi, V. I. Karasik (red.), Volgograd
, s. 5–25.
Lˆapiˇceva O. L., Gendernij aspekt konceptu ˇzinka v opovidannˆahM. ˇZvanec’kogo (za materialami
zbirki «ˇZinki»), „Visnik Dnipropetrovs’kogo universitetu. Seri ˆa Movoznavstvo”
, 11, 21 (2), s. 72–79.
Latur B., Gde prizemlit’sˆa? Opyt politiˇceskoj orientacii, A. ˇSestakova (per. s fr.), O. Byˇckova
(red.), Sankt-Peterburg 2019.
Naselennˆa Odesi, [v:] V`ık`ıped`ıˆa – v`ıl’na encikloped`ıˆa, [online], https://uk.wikipedia.org/,
[dostup: 30.05.2023].
Romanˇcenko A. P., Movna osobistist’ ˆak interdisciplinarnij ob’ekt doslidˇzen’, „Naukovi
zapiski Nacional’nogo universitetu Ostroz’ka akademi ˆa. Seri ˆa filologi
ˇcna” 2015, 58, s. 117–119, [online], http://nbuv.gov.ua/UJRN/Nznuoaf
58 46, [dostup: 30.05.2023].
Rosch E., Natural categories, „Cognitive psychology” 1973, 4, pp. 328–350.
Sanˇcenko E. M., Elitarna movna osobistist’: vid dialektnih vitokiv do literaturno¨ı movi:
avtoref. dis. kand. filol. nauk, Lugans’k 2009.
ˇS
evˇcuk L. V., Lingvokreativnyj fenomen kalambura v tvorˇcestve M. M. ˇZvaneckogo [v:] Aktual’ni
problemi prikladno¨ı lingvistiki: zb. naukovih prac’ ONU im. I. I. Meˇcnikova,
filol. f-t., Odesa 2014, s. 124–130.
ˇS
evˇcuk L. V., ˆAroc’ka G. S., Movna ob’ˆektivaciˆa gedonizmu v tekstah odes’kih pisen’,
[v:] Odessa w literaturach słowiańskich. Studia / Odesa u slov’ˆans’kih literaturah.
Studii, J. Ławski, N. Maliutina (red.), Białystok – Odessa 2016, s. 393–402.
ˇS
evˇcuk L. V., ˆAzykovoe voploˆsenie francuzskogo subkoncepta «Le savoir-vivre» v odesskih
pesnˆah, [v:] ˇCelovek. ˆAzyk. Kul’tura, V. V. Kolesov, M. V. Pimenova, V. I. Terkulov
(red.), ˇc. 2, Kiev 2013, s. 379–383.
ˇS
evˇcuk L. V., Popoviˇc N. V., «Ty odessit... A `eto znaˇcit... Model ˆuvannˆa l`ıngvokul’turnogo
tipaˇzu «odesit», „V`ısnik ONU. Ser`ı ˆa: F`ılolog`ı ˆa” 2016, 21, 2 (14), s. 46–53.
ˇS
evˇcuk Z. S., Ponˆatijno-terminologiˇcne pole doslidˇzennˆa ierarhi¨ı „movna osobistist’ – movnij
portret”, „Odes’kij lingvistiˇcnij visnik” 2014, 4, s. 305–308.
Stepanov ˆE. M., Ros`ıjs’ke movlennˆa Odesi, Odesa 2004.
Tajfel H., Social stereotypes and social groups, Oxford 1981.
Tajfel H., Turner J. C., The social identity theory of intergroup behavior, [in:] Psychology of
Intergroup Relations, S.Worchel,W. G. Austin (eds.), Chicago 1986, pp. 7–24.
http://odesskiy.com/legendy-odessy/odessitka-vot-ona-kakaja.html, [online],
[dostup: 30.05.2023].
https://od.vgorode.ua/news/luidy horoda/103768, [online], [dostup: 30.05.2023].
https://ukrainian-poetry.com/vysockij-vladimir-semenovich/pesenka-o-starojodesse/,
[online], [dostup: 30.05.2023].
https://www.odessitclub.org/index.php/uk/, [online], [dostup: 30.05.2023].
Одеський нацiональний унiверситет iм. I. I. Мечникова
