NIEMIECKIE NAZWISKA OBYWATELI FROMBORKA Z 1693 ROKU NA LITERY M-Z
Marzena Guz
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w OlsztynieAbstract
This paper analyses the origin of German surnames to determine their structure and identify
derivative names (structuralist method). It also seeks to determine the language phenomena
within the sphere of vocalism and consonantism, and note the presence of selected
dialects and the effect of foreign languages to determine whether the surnames under
study were still present in Warmia in the 18th century.
Surnames with a single motivation include those derived from first names, nicknames, the
place of origin, the place of residence and one’s profession or office occupied. The majority
of the names in Frombork under analysis are non-derivative. The linguistic phenomena
involved include delabialisation, vowel exchange, contraction, and consonant doubling for
no reason. Approximately 36% of the names did not survive to the 1770s.
Keywords:
surnames, etymology of surnames, Warmia, Frombork, 17th centuryReferences
Bach A., Deutsche Namenkunde. Tom I, 1 i 2: Die deutschen Personennamen, Heidelberg
Bogdan D., Przeracki J., Urzędnicy Starego i Nowego Miasta Braniewa do 1772 roku,
Olsztyn 2018.
Brechenmacher J. K., Etymologisches W¨orterbuch der Deutschen Familiennamen. K-Z.
Limburg a.d. Lahn 1960–1963.
Casemir K., Familiennamen aus Berufsbezeichnungen. Namengebung und Namenmotivation
am Beispiel des B¨ackergewerbes, [w:] Familiennamen im Deutschen. Erforschung
und Nachschlagewerke, K. Hengst, D. Kr ¨uger (red.), Leipzig 2009,
s. 165–191.
Czopek-Kopciuch B., Adaptacje niemieckich nazw miejscowych w języku polskim, Kraków
Gottschald M., Deutsche Namenkunde. Unsere Familiennamen nach ihrer Entstehung und
Bedeutung, Berlin 1954.
Guz M., Nazwiska niemieckie na Warmii u schyłku XVIII wieku, Olsztyn 2018.
Heling R., Poschmann B., Die Bev¨olkerung des Ermlands 1773. Die ¨altesten Pr¨astationstabellen
des Hochstifts. Band 3 – Register, „Zeitschrift f ¨ur die Geschichte und
Alterstumkunde Ermlands” 1997, 13/3, s. 35–138.
Kohlheim R., Typologie und Benennungssysteme bei Familiennamen: prinzipiell und kulturvergleichend,
[w:] Namenforschung. Ein internationales Handbuch zur Onomastik,
E. Eichler et al. (red.), Berlin – New York 1996, s. 1247–1259.
Kohlheim R., Kohlheim V., Duden. Familiennamen. Herkunft und Bedeutung, Mannheim
– Leipzig – Wien – Z¨urich 2005.
Kully R. M., Form und Inhalt der Deutschschweizer Familiennamen, [w:] Familiennamen
im Deutschen. Erforschung und Nachschlagewerke, K. Hengst, D. Kr ¨uger (red.),
Leipzig 2009, s. 365–392.
Kunze K., N¨ubling D., Deutscher Familiennamenatlas. Tom 1: Graphematik/Phonologie
der Familiennamen I: Vokalismus, Berlin – New York 2009.
Kunze K., N¨ubling D., Deutscher Familiennamenatlas. Tom 2: Graphematik/Phonologie
der Familiennamen II: Konsonantismus, Berlin – New York 2011.
Kunze K., N¨ubling D., Deutscher Familiennamenatlas. Tom 3: Morphologie der Familiennamen,
Berlin – New York 2012.
Lica Z., Sposoby adaptacji nazwisk pomorskich genetycznie niemieckich w polszczyźnie,
Gdańsk 2009.
Polański E., Encyklopedia językoznawstwa ogólnego, Wrocław – Warszawa – Kraków
Piotrowicz E., Struktura słowotwórcza nazwisk piotrkowian w XVI–XVIII w., „Onomastica”
, XXV, s. 123–139.
Przeracki J., Wykaz zobowiązanych do szarwarku obywateli Fromborka z 1693 roku, „Czasy
Nowożytne” 2017, 30, s. 165–201.
Rospond S., Słownik nazwisk śląskich. Część I, Wrocław 1967.
Rymut K., Nazwiska Polaków. Słownik historyczno-etymologiczny, t. 2, Kraków 2001.
Smoczyński P., Trudności Niemców z wymową polską oraz związane z tym inne lingwistyczne
problemy, „Język Polski” 1965, XLV (1), s. 22–31.
Szorc A., Dominium Warmińskie 1243–1772. Przywilej i prawo chełmińskie na tle ustroju
Warmii, Olsztyn 1990.
Walther H., Zur Interferenz von Personennamensuffixen in der zweisprachigen Oberlausitz,
[w:] Nazewnictwo obszarów językowo mieszanych. Księga referatów Międzynarodowej
Konferencji Onomastycznej w Gdańsku 25–27 października 1977, W. Lubaś
et al. (red.), Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk – Łódź 1981,
s. 139–145.
Weitershaus F. W., Christliche Taufnamen, Aschaffenburg 1986.
Żebrowska E., Das Preußische W¨orterbuch als Beispiel f ¨ur die deutsche Dialektlexikographie,
„Convivium. Germanisches Jahrbuch Polen” 2003, s. 299–316.
Źródła internetowe
Preuschoff Definition des Nachnamens, Forebears, [online], https://forebears.io/de/sur
names/preuschoff, [dostęp: 04.05.2022].
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie
