Metafory synestezyjne w opisach doznań zapachowych we współczesnym języku rosyjskim (na podstawie wpisów na blogach o tematyce perfumeryjnej)
Anna Ginter
Uniwersytet Łódzki, Wydział Filologiczny, Instytut Rusycystyki, Zakład JęzykoznawstwaAbstrakt
Celem podjętych w artykule rozważań jest zaprezentowanie mechanizmu funkcjonowania metafor synestezyjnych określających zapach we współczesnym języku rosyjskim na materiale pochodzącym z wpisów na blogach internetowych o tematyce perfumeryjnej. Metafory synestezyjne rozumiane są przy tym jako metafory, których domeny źródłowe są domenami percepcyjnymi, natomiast domeny docelowe dotyczą doznań zarówno percepcyjnych, jak i niezwiązanych z wrażeniami zmysłowymi. Dyskusja prowadzona jest głównie z perspektywy lingwistyki kognitywnej i nauk neuronalnych. Jak wykazały obserwacje, opis wrażeń zapachowych dokonywany jest za pomocą odniesień do doświadczeń charakterystycznych dla innych modalności. Co ciekawe, znaczącym czynnikiem biorącym udział w określaniu jakości zapachowych są wspomnienia.Słowa kluczowe:
synestezja, metafora synestezyjna, zapach, wrażenia zmysłowe, wspomnieniaBibliografia
Boychuk I.I., Synestezja jako klucz do poszerzonego odbioru, poznawania i twórczości w różnych dziedzinach sztuki, [w:] Synestezja a sztuka, A. Rogowska, J. Kaleńska-Rodzaj (red.), Kraków 2016, s. 66–78.
Bugajski M., Jak pachnie rezeda? Lingwistyczne studium zapachów, Wrocław 2004.
Bugajski M., O definiowaniu leksemów zapachowych w słownikach języka polskiego, [w:] Słowa i ich opis: na drogach współczesnej leksykologii, D. Zdunkiewicz-Jedynak (red.), Warszawa 2012, s. 99–109, [online], https://docplayer.pl/17288333-O-definiowaniu-leksemow-zapachowych-w-slownikach-jezyka-polskiego-1.html, [dostęp: 31.08.2020].
Day S., Synaesthesia and synaesthetic metaphors, „Psyche” 1996, nr 2(32), [online], http://www.daysyn.com/Day1996.pdf, [dostęp: 31.08.2020].
Kokoszka M., Jak opisać woń rezedy?: Tuwim i zapachy, [w:] Reinterpretacje, M. Tramer, A. Wójtowicz (red.), Katowice 2015, s. 105–113.
Kuryłowicz B., Jak purpurowy zapach róży… Metafory synestezyjne w młodopolskich tekstach poetyckich, „Białostockie Archiwum Językowe” 2011, nr 11, s. 99–114, [online], https://repozytorium.uwb.edu.pl/jspui/bitstream/11320/1160/1/BAJ_11_Kurylowicz.pdf, [dostęp: 31.08.2020].
Lakoff G., Johnson M., Metafory w naszym życiu, Warszawa 2010.
Marks L.E., On colored-hearing synesthesia: Cross-modal translations of sensory dimensions, „Psychological Bulletin” 1975, vol. 82, No 3, pp. 303–331.
Mitrenga B., Zmysł smaku: stadium leksykalno-semantyczne, Katowice 2014.
Mołodyńska-Wheeler M., Synestezja – implikacje praktyczne w pracy muzyka i anglisty, [w:] Synestezja a sztuka, A. Rogowska, J. Kaleńska-Rodzaj (red.), Kraków 2016, s. 157–175.
Prandi M., Conceptual conflicts in metaphor and figurative language, New York – London 2017.
Rader Ch., Tellegen A., A Comparison of Synesthetes and Nonsynesthetes, [w:] Imagery, t. II, Concepts, Results and Applications, E. Klinger (red.), New York 1981, pp. 153–163.
Ramachandran V.S., Neuronauka o podstawach człowieczeństwa. O czym mówi mózg?, Warszawa 2012.
Rogowska A., U źródeł synestezji: podstawy fizjologiczne i funkcjonalne, „Przegląd Psychologiczny” 2002, t. 45, nr 2(4), s. 465–474, [online], https://www.kul.pl/files/714/media/4.45.2002.art.6.pdf..pdf, [dostęp: 31.08.2020].
Rogowska A., Związki synestezji z muzyką, „Muzyka” 2002, nr 1, s. 85–95.
Rogowska A., Synestezja, Opole 2007.
Simner J., Holenstein E., Ordinal Linguistic Personification as a Variant of Synesthesia, „Journal of Cognitive Neuroscience” 2007, nr 19(4), pp. 694–703, [online], http://mobile.www.daysyn.com/SimnerandHolenstein2007.pdf, [dostęp: 31.08.2020].
Skowronek J., Czy jesteś synestetykiem? Typologia synestezji, [w:] Synestezja a sztuka, A. Rogowska, J. Kaleńska-Rodzaj (red.), Kraków 2016, s. 13–27.
Strik Lievers F., Synaesthetic metaphors in translation, „Studi e Saggi Linguistici” 2016, nr LIV(1), pp. 43–69.
Strik Lievers F., Figures and the senses. Towards a definition of synaesthesia, „Review of Cognitive Linguistics” 2017, nr 15(1), pp. 83–101.
Stronciwilk A., Zapach nostalgii. Powrót do dzieciństwa w instalacjach Justyny Gruszczyk oraz Angeliki Markul, „Anthropos?: Podróż do źródła” 2017, nr 26, s. 116–127.
Werning M., Fleischhauer J., Beseoglu H., The Cognitive Accessibility of Synaesthetic Metaphors, [w:] Proceedings of the Twenty-Eighth Annual Conference of the Cognitive Science Society, R. Sun, N. Miyake (eds.), London 2006, pp. 2365–2370.
Witucka M., Jak opisuje się zapachy w reklamie perfum?, „Poradnik Językowy” 1998, nr 3, s. 1–8.
Uniwersytet Łódzki, Wydział Filologiczny, Instytut Rusycystyki, Zakład Językoznawstwa
