СЕМАНТИЧНI ТРАНСФОРМАЦIЇ ЛЕКСЕМ ЗВIЛЬНЕННЯ ТА АГРЕСIЯ (НА МАТЕРIАЛI УКРАЇНСЬКОЇ РОСIЙСЬКОЇ ТА НIМЕЦЬКОЇ МОВ)
Наталiя Кондратенко
Uniwersytet w BiałymstokuЛюбов Завальська
Одеський нацiональний унiверситет iменi I. I. МечниковаAbstrakt
Artykuł analizuje strukturę znaczenia leksykalnego oraz użycie tokenów „wyzwolenie”
i „agresja” w języku ukraińskim, rosyjskim i niemieckim jako znaczników semantycznej opozycji.
Materiałem do analizy były definicje słowników objaśniających języka ukraińskiego,
rosyjskiego i niemieckiego. Aby zilustrować specyfikę użycia, wykorzystano konteksty
współczesnego ukraińskiego, rosyjskiego i niemieckiego dyskursu medialnego. Leksem звiль-
нення/освобождение/Befreiung w analizowanych językach jest polisemiczny. Stwierdzono,
że leksem агресiя/агрессия/Aggression występuje w językach ukraińskim, rosyjskimi niemieckim
z różną aktualizacją semów i inną ich kompozycją. W języku ukraińskim odnotowuje się
przejście od „niesprowokowanej napaści zbrojnej” do „siłowej interwencji” w stosunkach
między dwoma państwami, w języku rosyjskim mówi się o „napaści” i siłowych działaniach
przeciwko „cudzoziemcom”, a w języku niemieckim przewiduje się atak militarny na obce
terytorium.
Słowa kluczowe:
opozycja semantyczna, leksem, kontekst, język ukraiński, język rosyjski, język niemieckiBibliografia
Bol’shoy tolkovyy slovar’ russkogo yazyka, S. A. Kuznetsov (red.), Sankt-Peterburg 1998,
[online], http://www.gramota.ru/slovari/info/bts/ [dostup: 15.06.2023].
Duden – mehr als ein W¨orterbuch, [online], https://www.duden.de [dostup: 15.06.2023].
Grigorenko V., Sinonimiya kak instrument sozdaniya suggestivnogo potentsiala v politicheskom
diskurse, „Sovremennoye pedagogicheskoye obrazovaniye” 2022,
, s. 167–171.
Klyuchevskaya A., Kontseptual’noye pole «agressiya» kak ob”yekt lingvisticheskogo issledovaniya,
„Izvestiya Rossiyskogo pedagogicheskogo universiteta imeni
A. I. Gertsena” 2011, 131, s. 177–185.
Korol A., Voloshchuk V., Zasoby manipuliatyvnoho vplyvu v suchasnomu nimetskomovnomu
mediadyskursi, „Aktualni pytannia humanitarnykh nauk” 2020, 31,
, s. 80–85.
Kusse H., Agressiya i argumentatsiya, Vinnitsa 2019.
Ohman S., Theories of the Linguistic Field, „Word” 1953, 9, pp. 123–134.
Ozhegov S. I., Shvedova N. Yu., Tolkovyy slovar’ russkogo yazyka, Moskva 1999.
Porzig W., Wesennafte Bedeutungsteziehungen, „Beitrage zur Geschichte der deutschenen
Sprache und Literatur” 1934, S. 70–97.
Slovar’ russkogo yazyka, A. P. Yevgen’yeva (red.), t. 1, Moskva 1981.
Slovar’ sovremennogo russkogo literaturnogo yazyka v 17 tomakh, t. 1, Moskva 1948.
Slovnyk inshomovnykh sliv, O. S. Melnychuk (red.), Kyiv 1985.
Slovnyk ukrainskoi movy u 20 tomakh, [online], https://services.ulif.org.ua/expl/Entry/
index?wordid=1&page=0 [dostup: 15.06.2023].
Slovnyk ukrainskoi movy v 11 tomakh, Kyiv 1970–1980, [online], http://sum.in.ua/ [dostup:
06.2023].
Trier J., Der deutsche Wortschatz im Sinnbezirk des Verstandes: Dhte eines sprachlichen
Feldes I. Von den Anfangen bis zum Beginn des 13. Jhdts., Heidelberg 1931.
Uniwersytet w Białymstoku
Одеський нацiональний унiверситет iменi I. I. Мечникова
