CERKIEWNOSŁOWIANIZMY FONETYCZNE I SŁOWOTWÓRCZE W I REDAKCJI LATOPISÓW BIAŁORUSKO-LITEWSKICH (NA PRZYKŁADZIE LATOPISU AKADEMICKIEGO I KRONIKI SUPRASKIEJ)
Katarzyna Grabowska
Uniwersytet w Białymstoku Wydział Filologiczny, Katedra Językoznawstwa Porównawczego i Stosowanegohttps://orcid.org/0000-0002-0313-5205
Аннотация
Przedmiotem analizy przedstawionej w artykule są dwa XVI-wieczne zabytki piśmiennictwa Wielkiego Księstwa Litewskiego: Latopis Akademicki oraz Kronika supraska. Są one zaliczane do I redakcji latopisów białorusko-litewskich, składającej się z trzech głównych części: ogólnoruskiej, smoleńskiej oraz Latopisu wielkich książąt litewskich – pierwszego oryginalnego utworu powstałego w całości na terytorium WKL. Celem artykułu jest wyodrębnienie w obu latopisach elementów cerkiewnosłowiańskich występujących na poziomie fonetycznym oraz słowotwórczym. Przeprowadzona analiza powala stwierdzić, iż w najstarszej, ogólnoruskiej części obu zabytków cerkiewnosłowiańskich cech fonetycznych i słowotwórczych jest najwięcej, jednak występują one licznie również w pozostałych częściach latopisów, w których paralelnie pojawiają się cerkiewnosłowiańskie formy wyrazów ogólnosłowiańskich i ich staroruskie odpowiedniki. Szereg charakterystycznych dla języka cerkiewnosłowiańskiego przedrostków i sufiksów również potwierdza silny związek obu zabytków z tradycją piśmienniczą.
Ключевые слова:
piśmiennictwo WKL, latopisy białorusko-litewskie, fonetyka, słowotwórstwo, cerkiewnosłowianizmyБиблиографические ссылки
Alefirenko N.F., Staroslavânizmy v leksiko-frazeologičeskom kontinuume vostočnoslavânskih âzykov, [online], https://www.rastko.rs/filologija/zmss/arhiva/56-57/alefirenko.pdf, [dostęp 24.04.2019].
Bukatevič N.I., Savickaâ S.A., Usačeva L.Â., Istoričeskaâ grammatika russkogo âzyka, Kiev 1974.
Bulyka A.M., Žuraǔskì A.Ì., Kramko Ì.Ì., Gìstaryčnaâ marfalogìâ belaruskaj movy, Mìnsk 1979.
Gorskaâ S.A., Leksika. Frazeologiâ. Leksikografiâ. Praktikum, Grodno 2009.
Efimov A.I., Istoriâ russkogo literaturnogo âzyka, Moskva 1967.
Kopylenko M.M., Kal’ki grečeskogo proishoždeniâ v âzyke drevnerusskoj pisʹmennosti, „Vizantijskij vremennik” 1973, 34 (59), s. 141-150.
Rusanìvs’kij V.M., Džerela rozvitku shìdnoslov`âns’kih literaturnìh mov, Kiïv 1985.
Samotik L.T., Leksika sovremennogo russkogo âzyka. Učebnoe posobie, Moskva 2012.
Semânčuk A., Belaruska-lìtoǔskìâ letapìsy ì polʹskìâ hronìkì, Grodna 2000.
Sreznevskij I.I., Materìaly dlâ slovarâ drevne-russkago âzyka, t. 2., Sankt-Peterburg 1892.
Ulaŝik N.N., Polnoesobranie russkih letopisej, t. XXXV, Moskva 1980.
Uluhanov I.S., O âzyke Drevnej Rusi, Moskva 1972.
Fasmer M., Ètimologičeskij slovarʹ russkogo âzyka, Moskva 2004.
Čamâryckì V.A., Belaruskìâ letapìsy âk pomnìkì lìtaratury. Uznìknenne ì lìtaraturnaâ gìstoryâ peršyh zvodaǔ, Mìnsk 1969.
Čemerickij V.A., Rabota avtora pervogo belorussko-litovskogo svoda nad russkimi istočnikami, [w:] Letopisi i hroniki 1980. V.N. Tatiŝev i izučenie russkogo letopisaniâ, B.A. Rybakov (red.), Moskva 1981, s. 182-189.
Uniwersytet w Białymstoku Wydział Filologiczny, Katedra Językoznawstwa Porównawczego i Stosowanego https://orcid.org/0000-0002-0313-5205
