Lingwistyczne podstawy uczenia języków obcych na etapie przedszkolnym
Magdalena Olpińska-Szkiełko
Uniwersytet Warszawski, Wydział Lingwistyki Stosowanej, Instytut Komunikacji Specjalistycznej i InterkulturowejАнотація
Z chwilą wejścia w życie nowej podstawy programowej wychowania przedszkolnego, nauczenie pierwszego języka obcego na etapie przedszkolnym – będzie to zapewne w większości przypadków język angielski – stanie się obowiązkowe i powszechne. Z tego względu opracowanie podstaw dydaktyki języka obcego na tym etapie edukacyjnym, podobnie jak opracowanie ram programowych kształcenia nauczycieli oraz przygotowanie odpowiednich materiałów dydaktycznych, stanowi palącą potrzebę. W moim przekonaniu nie wystarczy bowiem „przenieść” zasad metodyki nauczania języka obcego na etapie wczesnoszkolnym (klasy 1-3) do przedszkola lub też „dopasować” te zasady do specyfiki edukacji przedszkolnej poprzez uproszczenie lub/i ograniczenie oferty językowej. Dydaktyka językowa na etapie przedszkolnym musi uwzględniać fakt, iż różnice w poziomie rozwoju językowego (w języku ojczystym), poznawczego, emocjonalnego czy społecznego pomiędzy dziećmi w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym są zasadnicze. Z jednej strony dzieci w wieku przedszkolnym nie rozwinęły jeszcze wielu umiejętności, jakie w coraz większym stopniu posiadają dzieci w wieku szkolnym, z drugiej strony wiek przedszkolny (3-5 lat) to etap bardzo intensywnego rozwoju językowego, tzw. okres szczególnej wrażliwości językowej, w którym dzieci do nauki drugiego języka mogą jeszcze stosować strategie, które pozwalają im na skuteczne opanowanie języka pierwszego. Współczesny stan badań lingwistycznych, w szczególności badań nad procesami akwizycji pierwszego języka oraz drugiego języka w warunkach naturalnych, a także badań glottodydaktycznych, pozwala na sformułowanie wniosków i postulatów dotyczących zasad dydaktycznych nauczania języków obcych na etapie przedszkolnym. Ich prezentacja jest celem mojego artykułu.Ключові слова:
uczenie, język obcy/drugi, akwizycja języka pierwszego, dwujęzyczność, okres szczególnej wrażliwości językowej, zintegrowany rozwój umiejętności, nauczanie zintegrowaneПосилання
Arnau J., Teacher-Pupil Communication When Commencing Catalan Immersion Programs, [w:] Evaluatig European Immersion Programs. From Catalonia to Finland, Ch. Lauren (red.), Vaasa 1994, s. 47-76.
Butzkamm W., Psycholinguistik des Fremdsprachenunterrichts, Tübingen u. Basel 2002.
Dakowska M., Psycholingwistyczne podstawy dydaktyki języków obcych, Warszawa 2001.
Day E. M., Shapson S. M., Studies in Immersion Education, Clevedon 1996.
Duszak A., Tekst, dyskurs, komunikacja międzykulturowa, Warszawa 1998.
Genesee F., Learning through Two Languages. Studies of Immersion and Bilingual Education, Cambridge 1987.
Grucza F., Zagadnienia ontologii lingwistycznej: o językach ludzkich i ich (rzeczywistym) istnieniu, [w:] Opuscula logopedica in honorem Leonis Kaczmarek, Lublin 1993, s. 25-47.
Grucza F., Język, ludzkie właściwości językowe, językowa zdolność ludzi, [w:] Człowiek w perspektywie ujęć biokulturowych, J. Piontek, A. Wiercińska (red.), Poznań 1993, s. 151-174.
Grucza F., Języki ludzkie a wyrażenia językowe, wiedza a informacja, mózg a umysł ludzki, [w:] Podejścia kognitywne w lingwistyce, translatoryce i glottodydaktyce, F. Grucza, M. Dakowska (red.), Warszawa 1997, s. 7-21.
Grucza F., Lingwistyczne uwarunkowania i implikacje glottodydaktyki, [w:] Rola językoznawstwa w metodyce nauczania języka obcego, H. Kordela, T. Zygmunt (red.), Chełm 2007, s. 12-24.
Kersten K., Ins Sprachbad eintauchen, [w:] „Gehirn und Geist” 6/2013, [online], www.gehirn-undgeist.artikel/1191470, 2013, s. 40-43.
Lang E., Teoria i praktyka nauczania języków obcych w szkole podstawowej. Lingwistyczne i dydaktyczne podstawy koncepcji programu nauczania języka angielskiego i francuskiego w klasach I-IV, [w:] Edukacja dwujęzyczna w przedszkolu i w szkole, M. Dakowska, M. Olpińska (red.), Studia Naukowe IKLA 22: https://portal.uw.edu.pl/web/snikla/tomy-serii, Warszawa 2014, s. 47-67.
Olpińska M., Untersuchungsbericht. Leistungen von Kindern in der bilingualen Gruppe im Kindergarten Nr. 4 in Olesno, „Studia Niemcoznawcze” 2006, t. XXXII, s. 839-848.
Rickheit G., Sichelschmidt L., Strohner H., Psycholinguistik, Tübingen 2004.
Wode H., Bilinguale Kindergärten: Wieso? Weshalb? Warum?, Englisches Seminar und Zentrum für Mehrsprachigkeit und Sprachkontakt der Universität Kiel, Kiel 1998.
Wode H., Mehrsprachigkeit durch bilinguale Kindergärten, Englisches Seminar und Zentrum für Mehrsprachigkeit und Sprachkontakt der Universität Kiel, Kiel 2000.
Wode H., Frühes (Fremd)Sprachen lernen. Englisch ab Kita und Grundschule: Warum? Wie? Was bringt es? Verein für frühe Mehrsprachigkeit an Kindertageseinrichtungen und Schulen FMKS e.V, Kiel 2004.
Appel M., Zarańska J., Hocus Pocus 1, Wyd. Szkolne PWN, Warszawa 2007.
Dyson L., Michałowski, B., Our Discovery Island. Starter, Książka dla nauczycieli, Pearson Central Europe, Warszawa 2012.
Dyson L., Pogłodzińska K., Our Discovery Island. Starter, Pearson Central Europe, Warszawa 2012.
Heath J., My World 1 Student’s Book, National Geographic Learning, Cengage Learning, Wyd. Nowa Era, Warszawa 2013.
James P., My World 1 Funbook, National Geographic Learning, Cengage Learning, Wyd. Nowa Era, Warszawa 2014.
Leighton J., Captain Jack 2 Plus, Macmillan Education, Oxford 2011.
Medwell C., Hello, Cheeky, Macmillan Education, Oxford 2008.
Selby C., Playtime A, Oxford University Press, Oxford 2012.
Simmons N., Ricky the Robot 2, Pearson Education Limited, Oxford 2012.
Bobryk A., Krzywicka M. (red.), Entliczek Pentliczek. Książka dla starszego przedszkolaka. Pięciolatki, Nowa Era, Warszawa 2007.
Dudelewicz E. M. i in., Mam 4 latka, Firma Księgarska Olesiejuk, Ożarów Maz. 2011.
Dziejowska J., Wielka Księga Tropicieli, Roczne przygotowanie przedszkolne, WSiP, Warszawa 2013.
Gawrońska B., Raczek E., Tropiciele. Roczne przygotowanie przedszkolne, Karty 1 i 2, WSiP, Warszawa 2013.
Lekan E., Mam 5 latek, Firma Księgarska Olesiejuk, Ożarów Maz. 2013.
Łada-Grodzicka A., Razem w przedszkolu. Karty czterolatka, WSiP, Warszawa 2011.
Wiśniewska A., Mam 4 latka, Firma Księgarska Olesiejuk, Ożarów Maz. 2013.
Zgondek E., Kołodziej L., Entliczek Pentliczek. Kajecik 2, Pięciolatki, Nowa Era, Warszawa 2007.
Uniwersytet Warszawski, Wydział Lingwistyki Stosowanej, Instytut Komunikacji Specjalistycznej i Interkulturowej
