Techniki tłumaczenia urbanonimów na przykładzie polskich powieści kryminalnych i ich francuskich tłumaczeń
Urszula Kochanowska
Uniwersytet w Białymstoku. Wydział Filologiczny. Katedra Leksykologii i PragmalingwistykiAbstrakt
Uważa się powszechnie, że nazwy własne nie podlegają tłumaczeniu. Autorkę interesuje transferowanie urbanonimów w przetłumaczonych na język francuski dwóch polskich powieściach kryminalnych, których akcja toczy się we współczesnejWarszawie. Analiza została oparta na technikach tłumaczenia nazw własnych K. Hejwowskiego (2004, 2015).Wyodrębniono techniki dominujące w różnych kategoriach urbanonimów (transfer prosty, transfer z modyfikacją graficzną, tłumaczenie). W przypadku nazw ulic, alej i placów pochodzących od nazwiska tłumacze stosują neutralizację fleksyjną. Inną często stosowaną techniką jest dodawanie kwalifikatorów rue (‘ulica’) i quartier (‘osiedle’) do nazw ulic i osiedli. W języku polskim często się je pomija, co w przypadku nazw ulic jest niedopuszczalne w języku francuskim. Zaobserwowano również techniki pozwalające na usunięcie nazwy własnej lub zastąpienie jej nazwą pospolitą. Zastosowane techniki tłumaczenia urbanonimów ułatwiają francuskiemu odbiorcy śledzenie wątków powieści oraz odczytanie obcych nazw. Pozbawiają go jednak możliwości poznania nazewnictwa z innego obszaru kulturowego.
Słowa kluczowe:
urbanonimy, nazwy własne, techniki tłumaczeniowe, Warszawa, powieść kryminalnaBibliografia
Ballard M., Le nom propre en traduction, Paris 2001.
Bochnakowa A., Parcourir la ville, en francçis et en polonais, [in:] Traduire la ville, J. Brzozowski (réd.), Kraków 2006, p. 11–17.
Cieślikowa A., Jak „ocalić w tłumaczeniu” nazwy własne?, [w:] Między Oryginałem a Przekładem II. Przekład, jego tworzenie się i wpływ, M. Filipowicz-Rudek, J. Konieczna-Twardzikowa (red.), Kraków 1996, s. 311–320.
Cook J., Traduire Marseille : les repères spatiaux dans la traduction polonaise du roman Total Khéops de Jean-Claude Izzo, [in:] Challenges in Translation: Space, Culture and Linguistic Identity, R. Vasilescu, E. Nicolescu, R. Ştefan, A. Rădulescu (réd.), New York 2012, p. 225–237.
Grass T., La traduction comme appropriation : le cas des toponymesétrangers, «Meta » 2006, vol. 51(4), p. 660–670.
Handke K., Nazewnictwo miejskie, [w:] Polskie nazwy własne. Encyklopedia, E. Rzetelska-Feleszko (red.), Kraków 2005, s. 283–326.
Hejwowski K., Kognitywno-komunikacyjna teoria przekładu, Warszawa 2004.
Hejwowski K., Iluzja przekładu, Katowice 2015.
Lewicki R., Zagadnienia lingwistyki przekładu, Lublin 2017.
Newmark P., A Textbook of Translation, New York 1988.
Paprocka N., Les tendances dans la traduction des toponymes dans la littérature de jeunesse : l’exemple des traductions polonaises d’Alexandre Dumas, Les Trois Musquetaires, [in:] Challenges in Translation: Space, Culture and Linguistic Identity, R. Vasilescu, E. Nicolescu, R. S¸ tefan, A. Rădulescu (réd.), New York 2012, p. 212–224.
Skibińska E., Nazwy własne we francuskim przekładzie Prawieku i innych czasów Olgi Tokarczuk, [w:] Przekładając nieprzekładalne, W. Kubiński, O. Kubińska, T.Z. Wolański (red.), Gdańsk 2000, s. 157–169.
Słownik Języka Polskiego PWN, [online], https://sjp.pwn.pl/, [accessible: 17.11.2020].
Vinay J.-P., Darbelnet J., Stylistique compar´ee du franc¸ais et de l’anglais, Paris 1958.
Waleryszak L., Quelques réflexions sur la traduction des urbanonymes dans la littérature polonaise contemporaine, [in:] Traduire la ville, J. Brzozowski (réd.), Kraków 2006, p. 112–123.
Uniwersytet w Białymstoku. Wydział Filologiczny. Katedra Leksykologii i Pragmalingwistyki
