Фразеалогiя славянскiх моў: семантычны аспект
Алена Садоўская
УА “Гродзенскi дзяржаўны ўнiверсiтэт iмя Янкi Купалы”, Фiлалагiчны факультэт, Кафедра беларускай фiлалогiiAbstrakt
The article deals with the semantic paradigm of phraseological units that are used in Slavic languages. Paradigmatic relations in the sphere of phraseology are: phraseological units of synonymous and antonymic character, variance, polysemy, classification by semantic cohesion of components. Our attention is drawn to the peculiarities of the manifestation of synonymy and variance, since these phenomena did not find a systematic and comprehensive description in Belarusian linguistics in relation to the phraseological units of the Slavic languages. Different views on the definition of the term “phraseological synonyms” are analyzed. The structure of the synonymic series of phraseological units is determined, types of synonyms among the analyzed linguistic units are characterized (absolute, semantic, stylistic, semantic-stylistic). The criteria for the selection of a dominant unit – idiom, which leads a synonymous series of phraseological units are proposed. The grammatical structure of phraseological synonyms is considered and, accordingly, single-structure and similar-structural units are singled out and described. Certain regularities in the manifestation of variability in the sphere of phraseology are revealed. The peculiarities and the degree of distribution of eight types of phraseological variation are singled out and characterized: lexical, accentual, phonetic, accent-phonetic, word-forming, morphological, constructive-quantitative, combined.
Słowa kluczowe:
фразеалагiзм, семантычная парадыгма, сiнонiмы, варыянтнасцьBibliografia
Aksamìtaǔ A.S., 1978, Belaruskaâ frazealogìâ, Mìnsk. [Аксамiтаў А.С., 1978, Беларуская фразеалогiя, Мiнск.]
Evseeva I.V., Luzgina T.A., Slavkina I.A., Stepanova F.V., 2007, Sovremennyj russkij âzyk: Kurs lekcij, Krasnoârsk. [Евсеева И.В., Лузгина Т.А., Славкина И.А., Степанова Ф.В., 2007, Современный русский язык: Курс лекций, Красноярск.]
Žukov V.P., 1986, Russkaâ frazeologiâ, Moskva. [Жуков В.П., 1986, Русская фразеология, Москва.]
Žukov V.P., Sidorenko, M.I., Šklârov, V.G., 1987, Slovarʹ frazeologičeskih sinonimov, Moskva. [Жуков В.П., Сидоренко, М.И., Шкляров, В.Г., 1987, Словарь фразеологических синонимов, Москва.]
Zimin V.I., 1972, K voprosu o variantnosti frazeologičeskih edinic, Tula. [Зимин В.И., 1972, К вопросу о вариантности фразеологических единиц, Тула.]
Krasnej V.P., Lazoǔskì U.M., Ščarbakova Ì.M., 1984, Sučasnaâ belaruskaâ mova, Mìnsk. [Красней В.П., Лазоўскi У.М., Шчарбакова I.М., 1984, Сучасная беларуская мова, Мiнск.]
Lepešaǔ Ì.Â., 1998, Frazealogìâ sučasnaj belaruskaj movy, Minsk. [Лепешаў I.Я., 1998, Фразеалогiя сучаснай беларускай мовы, Мiнск.]
Lepešaǔ Ì.Â., 2006, Parèmìâlogiâ âk asobny razdzel movaznaǔstva, Grodna. [Лепешаў I.Я., 2006, Парэмiялогiя як асобны раздзел мовазнаўства, Гродна.]
Lepešaǔ Ì.Â., 1999, Sprèčnyâ pytannì leksìkalogìì, “Rodnae slova”, № 10, s. 69–77. [Лепешаў I.Я., 1999, Спрэчныя пытаннi лексiкалогii, “Роднае слова”, № 10, с. 69–77.]
Lepešaǔ Ì.Â., 1993, Ètymalagìčny sloǔnìk frazealagìzmaǔ, Mìnsk. [Лепешаў I.Я., 1993, Этымалагiчны слоўнiк фразеалагiзмаў, Мiнск.]
Mokienkov.M., 1980, Slavânskaâ frazeologiâ, Moskva. [Мокиенко В.М., 1980, Славянская фразеология, Москва.]
Molotkov A.I., 1977, Osnovy frazeologii russkogo âzyka, Leningrad. [Молотков А.И., 1977, Основы фразеологии русского языка, Ленинград.]
Rozental’ D.È., Telenkovam.A., 1985, Slovarʹ-spravočnik lingvističeskih terminov, Moskva. [Розенталь Д.Э., ТеленковаМ.А., 1985, Словарь-справочник лингвистических терминов, Москва.]
Rudakoǔskaâ Z.A., 1978, Strukturna-kampanentnyâ zmeny ì zmest frazealagizmaǔ, Mìnsk. [Рудакоўская З.А., 1978, Структурна-кампанентныя змены i змест фразеалагiзмаў, Мiнск.]
Rudakoǔskaâ Z.A., 1978, Belaruskaâ mova. Vyp. 6, Mìnsk. [Рудакоўская З.А., 1978, Беларуская мова. Вып. 6, Мiнск.]
Sidorenko M.I., 1982, Paradigmatičeskie otnošeniâ frazeologičeskih edinic v sovremennom russkom âzyke, Leningrad. [Сидоренко, М.И., 1982, Парадигматические отношения фразеологических единиц в современном русском языке, Ленинград.]
Hlusevič Ì.M., 2001, Varyântnascʹ frazealagizmaǔ u sučasnaj belaruskaj lìtaraturnaj move, Mìnsk. [Хлусевiч I.М., 2001, Варыянтнасць фразеалагiзмаў у сучаснай беларускай лiтаратурнай мове, Мiнск.]
Šanskij N.M., 1985, Frazeologiâ sovremennogo russkogo âzyka, Moskva. [Шанский Н.М., 1985, Фразеология современного русского языка, Москва.]
Ânkoǔski F.M., 1981, Belaruskaâ frazealogìâ, Mìnsk. [Янкоўскi Ф.М., 1981, Беларуская фразеалогiя, Мiнск.]
Ânkoǔski F. M., 1972, Rodnae slova, Mìnsk. [Янкоўскi Ф.М., 1972, Роднае слова, Мiнск.]
