Od nonsensu do sensu. Władimira Nabokowa literacka podróż od wolności utraconej do odzyskanej
Agnieszka Baczewska-Murdzek
Uniwersytet w Białymstoku. Wydział Filologiczny. Instytut Filologii WschodniosłowiańskiejAbstrakt
The subject of enslavement is a relevant aspect of Nabokov’s prose. In his works, however, we do not find the history of totalitarian states. The author’s literary creation can be generally defined as an attempt to describe a process of seeking freedom by an individual. Freedom in the world presented by Nabokov is born when protagonists of his books start to realize unreality of real life surrounding them. The idea of freedom in the prose of Nabokov is fulfilling itself in epiphany of his main characters that become conscious of absurdity and seem to recognize authenticity in the outside world.
Słowa kluczowe:
Nabokow, wolność, totalitaryzm, absurd egzystencji, strachBibliografia
Arendt H., 1994, Między czasem minionym a przyszłym. Osiem ćwiczeń z myśli politycznej, Warszawa.
Baczewska-Murdzek A., 2005, Przestrzeń i satyra w świecie przedstawionym powieści Władimira Nabokowa «Maszeńka», [w:] Satyra w literaturach wschodniosłowiańskich VI. Studia pod red. W. Supy, Białystok, s. 231–239.
Chałubiński M., 1992, Antropologia i utopia. Jednostka, a społeczeństwo w poglądach Ericha Fromma, Warszawa.
Duda K., 1995, Antyutopia w literaturze rosyjskiej XX wieku, Kraków.
Engelking L., 1990, Vladimir Nabokov, Warszawa.
Engelking L., 1986, Vladimira Nabokova „Zaproszenie na egzekucję”, „Nurt” nr 9, s. 20–22.
Głowiński M., 1988, Słownik terminów literackich, pod red. J. Sławińskiego, Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk – Łódź.
Guilbat S., 1992, Jak Nowy York ukradł ideę sztuki nowoczesnej. Ekspresjonizm abstrakcyjny, wolność i zimna wojna, Warszawa.
Franczak J., 2002, O Rozpaczy Vladimira Nabokova, [w:] J. Franczak, Rzecz o nierzeczywistości, Kraków, s. 126–138.
Florczak F., 1989, Nabokov, arystokrata literatury, „Nowe Książki” nr 3, s. 6–7.
Grzech J., 1995, Raskolnikow i Kiriłłow – dwa portrety wolności absolutnej, „Slavia Orientalis” t. XIV, nr 3, s. 341–349.
Jankowska M., 2004, Underground – baśń o Jugosławii, [w:] M. Jankowska, Świat według Emira Kusturicy, Poznań, [online], http://www.literatura.gildia.pl/tworcy/magdalena jankowska/swiat wedlug emira kusturicy/fragment, [30.10.2015].
Janus-Sitarz A., 1997, Groteska literacka. Od diabła w Damaszku po Becketta i Mrożka, Kraków.
Juszkiewicz P., 1993, Jak Nowy Jork próbował ocalić sztukę przed polityką. O przemianie awangardy w ariergardę, „Kresy” nr 16, s. 219–223.
Kępiński A., 1977, Lęk, Warszawa.
Kołakowski L., 1985, Jednostka i nieskończoność. Wolność i antynomie wolności w filozofii Spinozy, Warszawa.
Kopaliński W., 1993, Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych, Warszawa.
Kowalska A., 1987, Od utopii do antyutopii, Warszawa.
Król M., 1977, Nabokow, „Tygodnik Powszechny”, nr 32, s. 3.
Ks. Krokos J., O prawdzie i wolności, [online], http://www.nonpossumus.pl/biblioteka/jan krokos/o prawdzie i wolnosci/105.php [30.10.2015].
Lipiec W., 1961, Recenzja: W. Kayser, Das Groteske in Malerei und Dichtung, „Zagadnienia Rodzajów Literackich” t. IV, z. 2, s. 140–146.
Małczak L., 1997, Miejsce groteski w wizji antyutopijnej, [w:] Utopia w językach, literaturach i kulturach Słowian, pod red. B Tokarz, Katowice, s. 83–91.
Miklaszewska J., 1988, Antyutopia w literaturze młodej polski, Wrocław –Warszawa – Kraków – Gdańsk – Łódź.
Nabokov V., 1991, O książce zatytułowanej Lolita, [w:] Nabokov V., Lolita, Warszawa, s. 405–413.
Nabokov V., 1993a, Patrz na te arlekiny!, Gdańsk.
Nabokov V., 1971, Tamte brzegi, Warszawa.
Nabokov V., 1990, Zaproszenie na egzekucję, Warszawa.
Nabokov V., 1993, Zagłada tyranów, „Literatura” nr 1, s. 6–10.
Sałajczykowa J., 1987, Wyznaczniki gatunkowe antyutopii w powieści Zamiatina „My”, [w:] Z zagadnień rozwoju gatunków w literaturze rosyjskiej, pod red. J.Orłowskiego, Lublin, s. 128.
Sartre J. P., 1965, Absolutna wolność bytu ludzkiego, [w:] Filozofia egzystencjalna, Warszawa, s. 346–368.
Sheppard R., 1998, Problematyka modernizmu europejskiego, [w:] Odkrywanie modernizmu. Przekłady i komentarze, red. R. Nycz, Kraków, s. 114–117.
Spinoza B., 1954, Etyka, Warszawa.
Skarga B., 1997, Tożsamość i różnica. Eseje metafizyczne, Kraków.
Walicki A., 1996, Marksizm i skok do królestwa wolności. Dzieje komunistycznej utopii, Warszawa.
Warchał A., 2004, Podmiotowość – złudzenie filozoficznego dyskursu?, [w:] Podmiotowość w edukacji ery globalnego społeczeństwa informacyjnego, red. nauk. M. Wrońska, A. Zduniak, Warszawa – Poznań, s. 231.
Zgorzelski A., 1980, Fantastyka. Utopia. Science fiction, Warszawa.
АфанасьевЮ., 2002, Образовательная антиутопия, „Отечественные записки. Журнал для медленного чтения”, № 1, [online], http://www.strana-oz.ru/?numid=2&article=124 [28.10.2015].
Амусин М., 2000, О несходстве сходного, „Октябрь”, № 2, [online], http://magazines.russ.ru/october/2000/2/amusin.html [29.10.2015].
Бабич Д., 1999, Каждый может выйти из зала. Театрализация зла в произведениях Набокова, „Вопросы литературы” № 5, 142–157.
Битов А., 1996, Ясность бессмертия, „Звезда” № 11, с. 134–139.
Boyd B., 1991, Vladimir Nabokov: The American Years, Princeton, New Jersey.
Boyd B., 1990, Nabokov: The Russian Years, New Jersey.
Бродски А., 2002, «Лолита» Набокова и послевоенное эмигрантское сознание, „Новое литературное обозрение” № 58, с. 260–278, [online], http://magazines.russ.ru/nlo/2002/58/brod.html [15.10.2005].
Генис А., 1998, Довлатов и окрестности, Главы из книги СМЕХ И ТРЕПЕТ, „Новый Мир” № 7, [online], http://magazines.russ.ru/novyi mi/1998/7/genis.html [18.10.2015].
Зверев А., 2001, Набоков, Москва.
Зверев А., 2000, Смеющийся век, „Вопросы литературы” № 4, [online], http://magazines.russ.ru/voplit/2000/4/zverev.html [20.10.2015].
Карасев Л., 1996, Философия смеха, Москва.
Кончеев А., Великое Делание (OPUS MAGNUM), «Самиздат», [online], http://zhurnal.lib.ru/k/koncheew/vd polnhtm.shtml [30.10.2015].
Кутинова Е., 2000, Социум, „Петрополь” № 10, с. 224–225.
Nabokov V., 1956, On a Book Entitled Lolita, [online], https://www.unz.org/Pub/Encounter-1959apr-00073 [29.11.2015].
Nabokov V., 1985, Переписка с сестрой, Ann Arbor.
Nabokov V., 1986, The Enchanter, New York.
Пропп В., 1997, Проблема комизма и смеха, Санкт-Петербург.
Schacht R., 1975, Hegel and after, Pittsburg.
Schiff S., 1999, Vera (Mrs. Vladimir Nabokov), New York.
Семенова С., 1999, Два полюса русского экзистенциального сознания. Проза Георгия Иванова и Владимира Набокова-Сирина, „Новый Мир” № 9, с. 183–205.
Супа В., 1998, Е. Замятина «Мы» в контексте западноевропейской мысли и литературы, „Дидакт” № 2, с. 50–58.
Толстой И., 1992, Набоков и эмиграция. Коллоквиум в Париже, „Русская мысль” № 3956, с. 17.
Филаретова Е., 2005, Родина в романах Набокова “Приглашение на казнь” и “Под знаком незаконнорожденных” (“Бенд синистер”), „Нева” № 7, [online], http://magazines.russ.ru/neva/2005/7/fi29.html [28.10.2015].
Философский энциклопедический словарь, 1983, ред. Л.Ф. Ильич¨eв, П.Н. Федосеев, С.М. Ковал¨eв, В.Г. Панов, Москва.
Uniwersytet w Białymstoku. Wydział Filologiczny. Instytut Filologii Wschodniosłowiańskiej
