W poszukiwaniu utraconego (czy nieosiągalnego?) szczęścia... Postmodernistyczno-buddyjski „traktat” Wiktora Pielewina: powieść Тайные виды на гору Фудзи
Ewa Pańkowska
Uniwersytet w Białymstoku, Wydział Filologiczny, Katedra Badań Filologicznych „Wschód–Zachód”Abstrakt
Victor Pelevin belongs to the most popular and controversial contemporary Russian writers. He always leaves behind more questions than answers. Pelevin is recognized as one of the leading representatives of postmodernism in Russia. His novel Secret Views of Mount Fuji (2018) is the subject of the analysis in this paper. The plot of this novel is based on the story of three Russian oligarchs (unhappy oligarchs), who have experienced all the joys of life and begin to use a startup that offers different kinds of happiness. Pelevin pays special attention to a businessman named Fedya (Fyodor Semyonovich). The author makes a reference to the Buddhist concept of happiness and sets out in some detail the Buddhist theory of jhan – the successive stages of comprehending the highest truth. Pelevin says that everyone has their own happiness. One to achieve this state needs the truth, the other – its absence. The purpose of this article is: at first to show Pelevin’s point of view on the correlation between happiness and wealth, and secondly, to discuss Pelevin’s answers to the following questions: „what exactly is happiness?”, “is it true that money does not make us happy?”, “can we buy happiness with money?”.Słowa kluczowe:
Wiktor Pielewin, szczęście, pieniądze, „mieć czy być”, buddyzm, Victor PelevinBibliografia
Cikała-Kaszowska K., 2016, Ponowoczesna koncepcja szczęścia, „Logos i Ethos” nr 40, s. 63–75.
Czapiński J., 2012, Ekonomia szczęścia i psychologia bogactwa, „Nauka” nr 1, s. 51–88.
Filipowicz A., 2016, Za pan brat ze ślimakiem: o pewnym zwierzęcym motywie w poezji Ryszarda Krynickiego, „Zoophilologica. Polish Journal of Animals Studies” t. 1, s. 207–226.
Fromm E., 2010, Mieć czy być, przeł. Karłowski J., Poznań.
Gątarek I., 2018, Dziecięca rzeczywistość wobec kształtującej się tożsamości i orientacji „mieć”, [w:] Społeczno-ekonomiczne aspekty życia w XXI wieku, red. Szymczyk P., Maciąg M., Lublin, s. 38–46.
Issa K., 2012, Haiku, w tł. Krynickiego R., „Kwartalnik Artystyczny” nr 3 (75), s. 27–31.
Iwasiński Ł., 2015, Współczesne nawiązania do myśli Thorsteina Veblena, „Studia Humanistyczno-Społeczne” t. 11, s. 113–125.
Karst-Adamczyk M., 2018, Catherine Deneuve krytycznie o akcji #MeToo: Przerodziła się w polowanie na czarownice, [online], https://www.wysokieobcasy.pl/wysokie-obcasy/7,115167,22876404,catherine-deneuve-krytycznie-o-akcji-metoo-przerodzila-sie.html, [21.03.2021].
Krok E., 2016, Metody pomiaru szczęścia i jego zależność od dochodów, „Studia Ekonomiczne. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach” nr 286, s. 43–55.
Królicki Z., 2018, Czy można kupić szczęście?, [online], https://blizej-zdrowia-blizej-natury.pl/news/44/czy-mozna-kupic-szczescie, [21.03.2021].
Lama Nydahl O., 2008, O naturze rzeczy. Współczesne wprowadzenie do buddyzmu, tł. Tracewski W., Warszawa.
Lazari-Radek K. de, 2017, Pragniemy szczęścia, a chwytamy tylko przyjemności, „Life in Łódzkie” nr 4, [online], http://lifein.pl/pragniemy-szczescia-a-chwytamy-przyjemnosci/, [21.03.2021].
Leśniewska G., Filińska A., 2011, Drogi do szczęścia w opinii studentów, „Edukacja Humanistyczna” nr 1 (24), s. 139–145.
Niśkiewicz Z., 2016, Dobrostan psychiczny i jego rola w życiu człowieka, „Studia Krytyczne” nr 3, s. 139–151.
Oto najszczęśliwszy człowiek świata, 2012, [online], https://www.geekweek.pl/news/2012-11-02/oto-najszczesliwszy-czlowiek-swiata 1643568/, [21.03.2021].
Pasterski M., 2016, 7 najważniejszych lekcji Buddy, [online], https://michalpasterski.pl/2016/04/7-najwazniejszych-lekcji-buddy/, [21.03.2021].
Polak G., 2011, Problem dżhany (jh¯any) w pierwotnym buddyzmie: Wprowadzenie, „Politeja. Studia Buddyjskie” t. 18, nr 4, s. 75–88, [online], http://sasana.wikidot.com/problem-jhany-w-pierwotnym-buddyzmie-wprowadzenie, [21.03.2021].
Porczyńska-Ciszewska A., 2013, Cechy osobowości a doświadczanie szczęścia i poczucie sensu życia, Katowice.
Przybysławski A., 2009, Buddyjska filozofia pustki, Wrocław.
Rarot H., 2018, Kryzys wartości duchowych i jego społeczne następstwa, „Kultura i Wartości” nr 26, s. 158–176.
Ricard M., 2005, W obronie szczęścia, tłum. Bury D., Warszawa, [online], http://www.buddyzm.edu.pl/cybersangha/page.php?id=826, [21.03.2021].
Sieradzan J., 2007, Koncepcja umysłu w buddyzmie, „Idea. Studia nad strukturą i rozwojem pojęć filozoficznych” t. 19, s. 13–32.
Szałek P., 2010, Filozof i psycholog o szczęściu, „Czasopismo Psychologiczne” t. 16, nr 2, s. 311–317.
Szczypka K., 2014, Złudzenie istnienia. Czyli buddyzm po prostu, [online], http://abaxsc.com/ksiazka/zludzenie-istnienia-ver4-2d.pdf, [21.03.2021].
Sztumski W., 2017, Szczęście i uszczęśliwianie, „Sprawy Nauki” nr 8–9 (222), [online], http://www.sprawynauki.edu.pl/archiwum/dzialy-wyd-elektron/288-filozofia-el/3683-szczescie-i-uszczesliwianie, [21.03.2021].
Wieczorkowska M., 2008, Hedonizm współczesnego społeczeństwa konsumpcyjnego, „Annales. Etyka w życiu gospodarczym” vol. 11, nr 2, s. 161–169.
Wołodźko-Butkiewicz A., 2013, Spojrzenie na prozę rosyjską. Rok 2012 i lata pobliskie, „Slavia Orientalis” t. LXII, nr 4, s. 513–529
Zaleśkiewicz T., 2019, Mieć czy być? Powrót do pytania o istotę szczęścia, „Nauka” nr 1, s. 65–83.
Zywert A., 2020, Codzienność przyszłości, czyli pytanie o życie wieczne, „Przegląd Rusycystyczny” nr 2 (170), s. 42–57.
Żmuda B., 2016, Pułapka szczęścia współczesnego człowieka, „Logos i Ethos” nr 40, s. 41–51.
Arhangel’skij A.A., 2018, Koan goda, „Ogonëk” nr 37 (5533). [Архангельский А.А., 2018, Коан года, «Огонëк» № 37 (5533)], [online], https://www.kommersant.ru/doc/3751339, [21.03.2021].
Bespolov A., 2019, Tajnye vidy na goru Fudzi, „Literaturnaâ gazeta” nr 8 (6680). [Бесполов А., 2019, Тайные виды на гору Фудзи, «Литературная газета» № 8 (6680)], [online], https://lgz.ru/article/-8-6680-27-02-2019/taynye-vidy-na-goru-fudzi/, [21.03.2021].
Elizarov M.Û., 2020, Zemlâ, Moskva. [Елизаров М.Ю., 2020, Земля, Москва.]
Kirienkov I., 2018, Kapital v XXI veke: razbiraem novuû knigu Viktora Pelevina.[Кириенков И., 2018, Капитал в ХХI веке: разбираем новую книгу Виктора Пелевина], [online], https://style.rbc.ru/impressions/5bb1e2b89a7947045011da00, [21.03.2021].
Kukulin I., 2013, Tehnogennaâ matka istorii (Zametki o proishoždenii klûčevogo obraza v fil’me A. Zel’doviča i V. Sorokina „Mišen’”), „Novoe literaturnoe obozrenie” nr 119 (1/2013), s. 206–226. [Кукулин И., 2013, Техногенная матка истории (Заметки о происхождении ключевого образа в фильме А. Зельдовича и В. Сорокина «Мишень»), «Новое литературное обозрение» № 119 (1/2013), с. 206–226], [online], https://www.nlobooks.ru/magazines/novoe literaturnoe obozrenie/119 nlo 1 2013/article/10319/, [16.09.2021].
Kuznecova E., 2018, Delo ne v feminizme: Očëm govorit Pelevin v romane „Tajnye vidy na goru Fudzi”. [Кузнецова Е., 2018, Дело не в феминизме: Очëм говорит Пелевин в романе «Тайные виды на гору Фудзи»], [online], https://calendar.fontanka.ru/articles/7161/, [21.03.2021].
Merkulova V., 2018, Nesčastlivye oligarhi i magičeskij feminizm: o čëm novyj roman Viktora Pelevina. [Меркулова В., 2018, Несчастливые олигархи и магический феминизм: о чëм новый роман Виктора Пелевина], [online], https://russian.rt.com/nopolitics/article/558853-oligarhi-feminizm-pelevin-roman, [21.03.2021].
Moškov A., 2018, Istoriâ doktora Fausta, rasskazannaâ Viktorom Pelevinym, ili Na skol’ko hvatit poslednemu sily iguan?, „Vaši novosti” ot 13 oktâbrâ. [Мошков А., 2018, История доктора Фауста, рассказанная Виктором Пеле виным, или На сколько хватит последнему силы игуан?, «Ваши новости» от 13 октября], [online], https://vnnews.ru/retsenzii/69964-istoriya-doktora-fausta-rasskazannaya-viktorom-pelevinym-ili-na-skolko-khvatit-poslednemu-sily-iguan.html, [21.03.2021].
Pelevin V.O., 2018, Tajnye vidy na goru Fudzi, Moskva. [Пелевин В.О., 2018, Тайные виды на гору Фудзи, Москва.]
Pisareva E., 2018, Generation #MeToo: Viktor Pelevin protiv feminizma v romane „Tajnye vidy na goru Fudzi”, „Afiša Daily” ot 27 sentâbrâ. [Писарева Е., 2018, Generation #MeToo: Виктор Пелевин против феминизма в романе «Тайные виды на гору Фудзи», «Афиша Daily» от 27 сентября], [online], https://daily.afisha.ru/brain/10198-generation-metoo-viktor-pelevin-protiv-feminizma/, [21.03.2021].
Ûzefovič G.L., 2018, „Tajnye vidy na goru Fudzi”: otkrovennaâ duhovnaâ propoved’. [Юзефович Г.Л., 2018, «Тайные виды на гору Фудзи»: откровенная духовная проповедь], [online], https://meduza.io/feature/2018/09/20/taynye-vidy-na-goru-fudzi-otkrovennaya-duhovnaya-propoved, [21.03.2021].
Uniwersytet w Białymstoku, Wydział Filologiczny, Katedra Badań Filologicznych „Wschód–Zachód”
