Muzyczność (w) poezji. W kręgu Mickiewiczowskim i Moniuszkowskim
Anna Tryksza
Instytut Filologii Polskiej, Wydział Filologiczny, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w LublinieAbstrakt
Andrzej Hejmej, in one of his books devoted to the relationship between literature and music, poses important questions, namely “How does literature seduce music? And at the same time, how does music use literature? Why music pieces adapt works of literature? How do they coexist?”. The author also adds that “these questions only seem to be easy, but there is no universal answer.” The abovementioned issues are the subject of the present article. The research is conducted from the perspective of literary studies, including genological and, most importantly, versificational issues. The notions of musicality and vocality, which stem from linguistic order and are present in the work of the poets from the circle of Mickiewicz, which were adopted by Stanisław Moniuszko in his music, also seem to be important in this context. The article focuses on texts by poets who are not frequently analysed from this perspective, such as Jan Czeczot, Aleksander Chodźko, Antoni Kolankowski, Teofil Lenartowicz, Józef Massalski, Wincenty Pol, Jan Prusinowski, Władysław Syrokomla, Stefan Witwicki, Jan Zachariasiewicz, Józef Bohdan Zaleski.Słowa kluczowe:
poezja romantyczna, muzyczność, wiersz, śpiewność, Stanisław MoniuszkoBibliografia
Antologia zagranicznej komparatystyki literackiej, 1997, red. H. Janaszek-Ivaničková, Warszawa.
Bristiger M., 1986, Związki muzyki ze słowem. Z zagadnień analizy muzycznej, Warszawa.
Antczak-Zajdel A., 2007, Polskie XX-wieczne badania nad muzycznością dzieła literackiego, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica 9”. [online] https://bazhum.muzhp.pl/media/files/Acta_Universitatis_Lodziensis_Folia_Litteraria_Polonica/Acta Universitatis Lodziensis Folia Litteraria Polonicar2007-t9/Acta Universitatis Lodziensi [13.07.2022]
Brown Calvin S., 2008, Music and Literature – A Comparison of the Arts, USA, University of Georgia Press.
Dłuska M., 2001, Prace wybrane, t. 3, red. S. Balbus, Kraków.
Dziadek A., 1997, Słuchanie i rytm. Trzy fragmenty większej całości, „Opcje” nr 3.
Dziamski G., 2009–2010, Od syntezy sztuk do sztuki post-medialnej. [online] file:///C:/Users/Ania/AppData/Local/Temp/eik_17-18_4(1).pdf [13.07.2022]
Encyklopedia muzyczna [online] https://pl.wikisource.org/wiki/Encyklopedia_Muzyczna_PWM/Moniuszko Stanisław [04.06.2022].
Głowiński M., 1980, Literackość muzyki – muzyczność literatury, w: Pogranicza i korespondencje sztuk, Z dziejów form artystycznych w literaturze polskiej, t. LVI, red. T. Cieślikowska, J. Sławiński, Wrocław.
Hejmej A., 2012, Muzyczność dzieła literackiego. [online] file:///C:/Users/Ania/AppData/Local/Temp/Andrzej Hejmej - Muzyczność dzieła literackiego (2012).pdf [13.07.2022].
Hejmej A., 2008, Muzyka w literaturze. Perspektywy komparatystyki interdyscyplinarnej, Kraków.
Iwanicka-Nijakowska A., 2010, Stanisław Moniuszko, „Pieśni” [online] https://culture.pl/pl/dzielo/stanislaw-moniuszko-piesni-0 [13.07.2022]
Jachimecki Z., 1961, hasło: Moniuszko, Encyklopedia muzyczna, Kraków. [online] https://pl.wikisource.org/wiki/Encyklopedia_Muzyczna _PWM/Moniuszko_Stanisław [04.06.2022].
Jończyk A., Głos „Jeremiasza polskiego” w dobie upadku Rzeczypospolitej. Kilka słów o twórczości Jana Pawła Woronicza. [online] file:///C:/Users/Ania/AppData/Local/Temp/4-konteksty kultury 2012 nr 9.pdf. [04.06.2022]
Kofin E., 1991, Semiologiczny aspekt muzyki, Wrocław.
Maleszyńska J., 2013, Apologia piosenki. Studia z historii gatunku, Poznań.
Michalski M., O kilku sposobach przywoływania słowiańskiej przeszłości Polaków pierwszej połowie XIX wieku. [online] https://repozytorium.amu.edu.pl/bitstream/10593/9891/1/Michalski, Oblicza mediewalizmu.pdf [13.07.2022].
Muzyka w literaturze. Antologia polskich studiów powojennych, 2002, red. A. Hejmej, Kraków.
Moniuszko S., 1842, List z 26 maja 1842 roku Stanisława Moniuszki do Józefa Ignacego Kraszewskiego. [online] https://moniuszko200.pl/en/calendar/146 [16.07.2022]
Okulicz-Kozaryn R., 2019, Stanisław Moniuszko w szkole litewskiej, [w:] Życie – twórczość – konteksty, Warszawa.
Poprawski M., 2003, Poetycka kontrafaktura jako recepcja dzieła muzycznego. „Winterreise” Müllera, Schuberta i Barańczaka, w: Filozofia muzyki. Studia, red. K. Guczalski, Kraków.
Pszczołowska L., 2002, Wiersz styl poetyka. Studia wybrane, Kraków.
Scherer J., 1977, Le „Livre” de Mallarmé, Gallimard, Paris.
Seweryn A., 2008, „Poezja nutami niesiona”. O muzycznej recepcji twórczości Juliusza Słowackiego, Warszawa.
Sokalska M., Dźwiękiem i słowem o poezjach Mickiewicza. Wokół lektury książki Stanisław Moniuszko i inni kompozytorzy wobec poezji Adama Mickiewicza.[online] file:///C:/Users/Ania/AppData/Local/Temp/Konteksty Kultury_2_2018_-_rozdzial_7.pdf [16.07.2022]
Stępniak Z., 2017, Na kulturowej granicy Polski i Białorusi – inspiracje literackie i wartości artystyczne: Śpiewnika domowego Stanisława Moniuszki, „Studia Wschodniosłowiańskie”, t. 17, s. 383–387. [online] file:///C:/Users/Ania/AppData/Local/Temp/SW_17_2017_Z_Stepniak_Na_kulturowej_granicy_Polski_i_Bia orusi-1.pdf [05.06.2022].
Strzyżewski M., 2010, Romantyczne sfery muzykalne. Literackie konteksty idei musica instrumentalis, Toruń.
Sułek M., 2016, Stanisław Moniuszko i inni kompozytorzy wobec poezji Adama Mickiewicza. Studium komparatystyczne, Kraków.
Szulc T., 1937, Muzyka w dziele literackim, „Studia z Zakresu Historii Literatury Polskiej”, nr 14, Warszawa.
Tomaszewski M., 1991, hasło „Muzyka i literatura”, [w:] Słownik literatury XIX wieku red. J. Bachórz i A. Kowalczykowa, Wrocław.
Woronicz J.P., 1918, Rozprawa druga o pieśniach narodowych, [w:] idem, „Świątynia Sybilli” i inne utwory. [online] http://pbc.biaman.pl/Content/23415/Świątynia.pdf. [04.06.2022]
