Język wobec rosyjskiej agresji na Ukrainę. Na materiale języka polskiego i rosyjskiego

Jolanta Miturska-Bojanowska




Abstrakt

The study presents a small excerpt of recent Polish and Russian lexis that relates to the war in Ukraine in 2022. The collection of neologisms collected by the author consists of word -forming derivatives, neosemantisms, new phraseologisms and expressions, transformations of cultural texts, synonyms (including quasi -synonyms) and value -laden words and expressions created in Ukraine. The lexical material presented here comes mainly from online sources (online news, social media, blogs).

Słowa kluczowe:

neologizmy, polszczyzna, ruszczyzna, wojna na Ukrainie

Apostrophe.ua – Poâvilasʹ novaâ kategoriâ: kak ukraińskie razrabotki pugaût rossijskih okkupantov. [Apostrophe.ua – Появилась новая категория: как украинские разработки пугают российских оккупантов], apostrophe.ua, z 7.06.2022, https://apostrophe.ua/news/society/2022-006-07/poyavilas-novaya-kategoriyakak-ukrainskie-razrabotki-pugayut-rossijskih-okkupantov/271185 [17.08.2022].

Bukina L., „Žužžaŝaâ muha” i „zlaâ sobaka”: vydeleny pâtʹ klassov sankcij protiv RF. [Букина Л., «Жужжащая муха» и «злая собака»: выделены пять классов санкций против РФ], finanse.rambler.ru, z 23.03.2022, https://finance.rambler.ru/economics/48349773-zhuzhzhaschaya-muha-i-zlaya-sobaka-vydeleny-pyat-klassov-sanktsiy-protiv-rf [19.08.2022].

Donald.pl – Tusk ostrzega, że jeżeli nie chcemy następnych wojen, trzeba „deputinizować” Europę, Donald.pl, z 11.03.2022 [18.08.2022].

dsnews.ua – Makronitʹ i šojgunitʹ. Dlâ angloâzyčnyh sozdali tolkovyj slovarʹ ukrainskogo okolovoennogo slenga. [dsnews.ua – Макронить и шойгунить. Для англоязычных создали толковый словарь украинского околовоен ного сленга], z 21.06.2022, https://www.dsnews.ua/world/makronit-i-shoygunit-dlya-angloyazychnyh-sdelali-tolkovyy-slovar-ukrainskogo-voennogoslenga-24062022–461378 [18.08.2022].

Egorova E., Putin nazval „populizmom naiznanku” obraŝenie Evropy s rossijskim gazom. [Егорова Е., Путин назвал «популизмом наизнанку» обращение Европы с российским газом], mk.ru, z 31.03.2022, https://www.mk.ru/economics/2022/03/31/putin-nazval-populizmom-naiznanku-obrashhenie-evropy-s-rossiyskim-gazom.html [1.04.2022].

Euroactiv.pl – Deputinizacja Europy: Rządy rozważają przejęcie firm powiązanych z Rosją, Euroactiv.pl, z 17.05.2022, https://www.euractiv.pl/section/energia-i-srodowisko/news/lukoil-gazprom-rosja-wywlaszczenie-nacjonalizacja-bulga ria-niemcy-wlochy [18.08.2022].

Fedkevič 2021 – Fedkevič D., Pravda li, čto u kitajcev estʹ poslovica „Ne daj vam bog žitʹ v èpohu peremen”?. [Федкевич 2021 – Федкевич Д., Правда ли, что у китайцев есть пословица «Не дай вам бог жить в эпоху перемен»?], portal Provereno z 15.02.2021, https://provereno.media/2021/02/15/pravda-li-chto-u-kitajcev-est-poslovica-ne-daj-vam-bog-zhit-v-jepohu-peremen [30.03.2022].

Fontanka ru. – Lûdi k nam idut. Ne rekoj, no ručejkom. Peterburg gotovit dlâ Ukrainy imennoj motostrelkovyj batalʹon. [Fontanka.ru. – Люди к нам идут. Не рекой, но ручейком. Петербург готовит для Украины именной мотострелковый батальон, fontanka.ru, z 27.07.2022, https://www.fontanka.ru/2022/07/27/71520623 [29.07.2022].

Hejfec K., Vymetajtesʹ. Čto grozit rossijskim polʹzovatelâm Instagram i Facebook v slučae priznaniâ ih èkstremistskimi resursami. [Хейфец К., ВыMetaйтесь. Что грозит российским пользователям Instagram и Facebook в случае признания их экстремистскими ресурсами], Коммерсантъ, z 14.03.2022, https://www.kommersant.ru/doc/5252535 [14.03.2022].

Klekocki A., „Nie będzie »afganizacji« w Ukrainie”. Taki jest plan Rosjan wg. doradcy Zełenskiego, radio Zet z 2.04.2022, https://wiadomosci.radiozet.pl/swiat/Nie-bedzie-afganizacji-w-Ukrainie-.-Taki-jest-plan-Rosjan-wg.-doradcyZelenskiego [2.04.2022].

Kolebakina-Usmanova E., „Nado skazatʹ narodu, čto 30 let my spali na peči”: professor MGU ob industrializacii v dve pâtiletki. [Колебакина-Усманова Е., «Надо сказать народу, что 30 лет мы спали на печи»: профессор МГУ об индустриализации в две пятилетки], buissnes-gazeta.ru, z 9.04.2022, https://www.business-gazeta.ru/article/546289 [19.08.2022].

Komentarz.online, z 30.06.2022, https://gospodarka.dziennik.pl/news/artykuly/8482784,wladimir-putin-krzemienczuk-rosja-wojna-ukraina-centrum-handlowe.html [20.08.2022].

Kommersantʺ – Minoborony opublikovalo post o značenii simvolov Z i V v voennoj tehnike. [Коммерсантъ, Минобороны опубликовало пост о значении символов Z и V в военной технике], Коммерсантъ, z 3.03.2022, https://www.kommersant.ru/doc/5239822 [3.03.2022].

Korus J., I znowu Gruz 200. Brutalny kanał ma pokazać Rosjanom, jak kończą ich żołnierze na Ukrainie, „Newsweek” z 5 marca 2022, https://www.newsweek.pl/swiat/wojna-rosja-ukraina-i-gruz-2000-kanal-na-telegramie-ma-uswiadomic-rosyjskim-matkom-co/k6yfrhf [30.03.2022].

Kprf.ru – Kurskaâ oblastʹ. N. N. Ivanov poobŝalsâ s izbiratelâmi. [Kprf.ru – Курская область. Н. Н. Иванов пообщался с избирателями], kpru.ru, z 7.05.2022, https://kprf.ru/dep/gosduma/activities/210471.html [19.08.2022].

Kresy24.pl – „Gruz 200” z Ukrainy wywołuje szok i panikę w Rosji. Sztab Generalny: straty wroga przekroczyły 11 tys. żołnierzy, Kresy24.pl, z 6.03.2022, https://kresy24.pl/gruz-200-z-ukrainy-wywoluje-szok-i-panike-w-rosji-sztab-generalny-straty-wroga-przekroczyly-11-tys-zolnierzy [6.03.2022].

Krzyk J., Raszyzm – słowo, którego nikt nie znał, a teraz powtarzają wszyscy. Skąd się wzięło, „Gazeta Wyborcza”, z 15.05.2022, https://wyborcza.pl/7,175991,28455958,raszyzm-putinizm-barbarzyncy-to-wiecej-niz-wyzwiska-dla-rosyjskiego.html [27.08.2022].

Money.pl – Shrinkflacja i skimpflacja w sklepach drenują kieszenie Polaków, Money. pl, z 13.07.2022, https://www.money.pl/gospodarka/shrinkflacja-i-skimpflacjaw-sklepach-drenuja-kieszenie-polakow-6789900028254976a.html [19.08.2022].

Nczas.com – Ruska onuca, propaganda kremlowska. Karnowski kontra Sommer, nczas.com, z 4.03.2022, https://nczas.com/2022/03/04/ruska-onuca-propaganda-kremlowska-karnowski-kontra-sommer [5.03.2022].

Neviz.ru-1 – Mem dnâ: Lev Tolstoj „Specoperaciâ i mir”. [Neviz.ru-1 – Мем дня: Лев Толстой «Спецоперация и мир», neviz.ru-1], z 27.02.2022, https://newizv.ru/news/society/27–02-2022/mem-dnya-lev-tolstoy-spetsoperatsiya-i-mir [3.03.2022].

Neviz.ru-2 – Poslednij denʹ IKEI. V seti poâvilsâ “Slovarʹ vremen specoperacii”. [Neviz.ru-2 – Последний день ИКЕИ. В сети появился «Словарь времен спецоперации»], neviz.ru, z 4.03.2022, https://newizv.ru/news/culture/04-03-2022/posledniy-den-ikei-v-seti-poyavilsya-slovar-vremen-spetsoperatsii [15.03.2022].

Ntv.ru – Dmitrij Rogozin pereimenoval svoj Telegramkanal v Rogozin. [Ntv.ru – Дмитрий Рогозин переименовал свой Telegramканал в РогоZин], ntv.ru, z 2.03.2022, https://www.ntv.ru/novosti/2687650/?utm_source=yxnews&utm_medium=desktop [10.03.2022].

Palʹveleva L., Èvfemizmy vojny. Kak vlastʹ manipuliruet soznaniem lûdej. [Пальвелева Л., Эвфемизмы войны. Как власть манипулирует сознанием людей], radio Свобода, z 1 kwietnia 2022, https://www.svoboda.org/a/evfemizmy-voyny-kak-vlastj-manipuliruet-soznaniem-lyudey/31726430.html [1.04.2022].

Petrova – Petrova A., Pod bombami „russkogo mira”. Dnevnik harʹkovskogo fotografa. [Петрова – Петрова А., Под бомбами «русского мира». Дневник харьковского фотографа], radio Svoboda, z 4.04.2022, https://www.svoboda.org/a/pod-bombami-russkogo-mira-dnevnik-harjkovskogo-fotografa/31784575.html [8.04.2022].

Polskie Radio 24 – Wojna na Ukrainie. Gen. Pacek: widać brak koncepcji i chaos taktyczny ze strony Rosji, z 28.02.2022, https://polskieradio24.pl/130/5925/artykul/2910694,wojna-na-ukrainie-gen-pacek-widac-brak-koncepcji-i-chaos-taktyczny-ze-strony-rosji [19.08.2022].

Ponomarʹ O., Rossiâ budet vytaskivatʹ svoih VIPOV. [Пономарь О., Россия будет вытаскивать своих ВИПов], z 10.06.2022, https://www.ponomaroleg.com/rossiya-budet-vytaskivat-svoih-vipov [18.08.2022].

Pressreader – Obrublenie postavok. Polʹša i Bolgariâ lišaûtsâ gaza izza novoj shemy oplaty, oplaty. [Pressreader – Обрубление поставок. Польша и Болгария лишаются газа изза новой схемы оплаты], pressreader.com, z 12.04.2022, https://www.pressreader.com/russia/kommersant/20220427/281505049782001 [18.08.2022].

Radio Svoboda – „Poslednie bastiony pali”. „Novaâ gazeta” priostanovila rabotu. [Радио Свобода – «Последние бастионы пали». «Новая газета» приостановила работу, Радио Свобода, z 29.03.2022, https://www.svoboda.org/a/posledniebastiony-pali-novaya-gazeta-priostanovila-rabotu/31774583.html [29.03.2022].

Rajfur M., „Na Ukrainie”, czy „w Ukrainie”. Jak jest poprawnie? Wojna przyśpiesza zmianę, „Gazeta Wrocławska”, z 21.03.2022, https://gazetawroclawska.pl/na-ukrainie-czy-w-ukrainie-jak-jest-poprawnie-wojna-przyspiesza-zmiane/ar/c5-16110515 [24.03.2022].

Rp.pl – Rosyjski politolog o konieczności „deukrainizacji”, rp.ru, z 4.04.2022, https://www.rp.pl/konflikty-zbrojne/art36008671-rosyjski-politolog-o-koniecznosci-deukrainizacji [10.04.2022].

Ru.espreso.tv – Porošenko: deputinizaciâ i denuklearizaciâ Rossii – èto buduŝee globalʹnoj bezopasnosti. [Ru.espreso.tv – Порошенко: депутинизация и денуклеаризация России – это будущее глобальной безопасности], z 10.06.2022, https://ru.espreso.tv/poroshenko-deputinizatsiya-i-denuklearizatsiya-rossii-etobu dushchee-globalnoy-bezopasnosti [18.08.2022].

RTVI – https://rtvi.com/story/specoperation [19.08.2022].

Rus.ozodi.org – https://rus.ozodi.org/a/hronika-voiny-v-ukraine/31814321/lbl0li278222.html [15.04.2022].

Šakirov A., Putin zaâvil, čto sčitaet russkih, belorusov i ukraincev triedinym narodom. [Шакиров А., Путин заявил, что считает русских, белорусов и украинцев триединым народом], kp.ru, z 12.04.2022, https://www.kp.ru/online/news/4704059 [12.04.2022].

Ŝeglov D., Rossiânam načinaût predlagatʹ „plastikovye tury” – korotkie poezdki dlâ otkrytiâ kart v inostrannyh bankah. [Щеглов Д., Россиянам начинают предлагать «пластиковые туры» – короткие поездки для открытия карт в иностранных банках], Siapress.ru, z 28.03.2022, https://www.siapress.ru/_opinions/112773-chto-takoe-kartochnie-plastikovie-turi-i-komu-oni-mogut-prigoditsya [3.04.2022].

Semenec A., Na polki „prišla” šrinkflâciâ, produkty stali dorože, vybor – menʹše. [Семенец А., На полки «пришла» шринкфляция, продукты стали дороже, выбор – меньше], rosbalt.ru, z 28.03.2022, https://www.rosbalt.ru/moscow/2022/03/28/1950774.html [19.08.2022].

Senat.gov.pl – Posiedzenie Komisji Nadzwyczajnej do spraw Klimatu (nr 61), 4.27.2022, https://www.senat.gov.pl/prace/komisje-senackie/przebieg,9667,1.html [19.08.2022].

Sib.fm – V Kemerovskoj oblasti utverdili nazvanie «Kuzbass» v podderžku specoperacii v Ukraine. [Sib.fm – В Кемеровской области утвердили название «КуZбасс» в поддержку спецоперации в Украине], sib.fm, z 2.03.2022, https://sib.fm/news/2022/03/02/v-kemerovskoj-oblasti-utverdili-nazvanie-kuzbass-v-podderzhku-spetsoperatsii [10.03.2022].

Skobov A., Svoi i čužie. [Скобов А., Свои и чужие], kasparov.ru, z 19.02.2022, https://www.kasparov.ru/material.php?id=6210D832BEA83 [18.08.2022].

Slovarʹ peremen. [Словарь перемен], https://www.facebook.com/groups/slovogoda2011 [2.05.2022].

Smirnov D., Podolâk: „Afganizacii” i dlitelʹnogo konflikta ne budet. [Смирнов Д., Подоляк: «Афганизации» и длительного конфликта не будет], Лига Новини, z 2.04.2022, https://news.liga.net/politics/news/podolyak-afganizatsii-i-dlitelnogo-konflikta-ne-budet [2.04.2022].

Sobolʹ M., V Rossii nabiraût populârnostʹ kartočnye tury v strany Srednej Azii i Zakavkazʹâ. [Соболь М., В России набирают популярность карточные туры в страны Средней Азии и Закавказья], «Ведомости», z 28.03.2022, https://www.vedomosti.ru/business/articles/2022/03/28/915591-kartochnieturi-azii [3.04.2022].

Special.kremlin.ru, z 21.10.2021 – http://special.kremlin.ru/events/president/news/66975 [30.03.2022].

Szczecin.tvp.pl – „Derusyfikacja polskiej gospodarki”. Premier o tarczy antyputinowskiej, szczecin.tvp.pl, z 18.03.2022, https://szczecin.tvp.pl/59118366/derusyfikacja-polskiej-gospodarki-premier-o-tarczy-antyputinowskiej [19.08.2022].

Szoszyn R., Plan Kremla: deukrainizacja, czyli Europa bez Ukrainy, rp.pl, z 5.04.2022, https://www.rp.pl/konflikty-zbrojne/art36019771-plan-kremla-deukrainizacja-czyli-europa-bez-ukrainy [10.04.2022].

Szymański K., Tarcza antyputinowska. Do kogo jest skierowana i kto będzie głównym beneficjentem?, Direct.money.pl, z 31.03.2022, https://direct.money.pl/artykuly/porady/tarcza-antyputinowska-do-kogo-jest-skierowana-i-kto-bedzie-glownym-beneficjentem [19.08.2022].

TVN24.pl – Słowo „makronić” w języku ukraińskim. Nawiązanie do postawy Emmanuela Macrona, TVN24.pl, z 13.04.2022, https://tvn24.pl/swiat/slowo-makronic-w-jezyku-ukrainskim-nawiazanie-do-postawy-emmanuela-macrona-5673936 [18.08.2022].

TVZVEZDA.ru – MO RF: Rossiâ ne načinala voennye dejstviâ na Ukraine, Rossiâ ih zaveršaet. [TVzvezda.ru – МО РФ: Россия не начинала военные действия на Украине, Россия их завершает], z 28.02.2022, https://tvzvezda.ru/news/20222281544-hIEbo.html [19.08.2022].

Twitter.com – Milov.Komanda. [Twitter.com – Милов.Команда], z 12.03.2022, https://twitter.com/team_milov/status/1502611457321619456 [15.06.2022].

Vc.ru – Ostrovizaciâ rossijskoj èkonomiki: nas ždet SSSR 2.0 ili čtoto lučše?. [Vc.ru – Островизация российской экономики: нас ждет СССР 2.0 или чтото лучше?], z 17.06.2022, https://vc.ru/finance/444209-ostrovizaciya-rossiyskoy-ekonomiki-nas-zhdet-sssr-2-0-ili-chto-to-luchshee [11.07.2022].

Vk.com – vk.com, z 20.03.2022, https://vk.com/wall-84271174_280582 [19.08.2022].

Vojna v Ukraine. Neizbiratelʹnye udary po graždanskim obʹʹektam. [Война в Украине. Неизбирательные удары по гражданским объектам], Радио Озоди, z 31.03.2022, https://rus.ozodi.org/a/live-war-in-ukraine/31778975/lbl0lbi278333.html [8.04.2022].

Wanot B., „Czornobaić” – powtarzać coś głupiego, „szojgować” – prezentować nieuzasadniony optymizm. Nowe ukraińskie kpiny z najeźdźcy, „Gazeta Wyborcza”, z 5.05.2022, https://wyborcza.pl/7,175991,28414688,kto-makroni-kto-czornobai-a-kto-szojguje-ukrainski-slownik.html [18.08.2022].

Wencel J., Łukaszewski J., Wojna w Ukrainie. 15 sierpnia, 173. dzień inwazji [NA ŻYWO], „Gazeta Wyborcza”, z 15.08.2022, https://wyborcza.pl/rela cje/14,126862,28791488.html [20.08.2022].

Youtube.com – https://www.youtube.com/watch?v=CwlyrwFBo1E [19.08.2022].

Zajnullin E., Novye rynki pridetsâ pouglitʹ. [Зайнуллин Е., Новые рынки придется поуглить], Коммерсантъ, z 5.04.2022, https://www.kommersant.ru/doc/5294312 [5.04.2022].

Bańko – https://sjp.pwn.pl/poradnia/haslo/w-Ukrainie-czy-na-Ukrainie;16214.html [1.03.2022].

Łaziński M., 2022, Przyimki ‘na’, ‘w’ oraz ‘do’ przed nazwami państw, krajów i krain. Historia i współczesne wahania normatywne, „Język Polski”, nr 1, s. 26–40.

Miejski słownik, https://www.miejski.pl/slowo-Onuce [25.02.2022].

Rozentalʹ D.È., 2003, Spravočnik po pravopisaniû i literaturnoj pravke, glava Upravlenie, pod red. I. B. Golub, 8-e izd., ispr. i dop., Moskva. [Розенталь Д.Э., 2003, Справочник по правописанию и литературной правке, глава Управление, под ред. И. Б. Голуб, 8-е изд., испр. и доп., Москва].

Pobierz

Opublikowane
2023-12-01


Miturska-Bojanowska, J. (2023) „Język wobec rosyjskiej agresji na Ukrainę. Na materiale języka polskiego i rosyjskiego”, Studia Wschodniosłowiańskie, 23(23), s. 199–223. doi: 10.15290/sw.2023.23.12.

Jolanta Miturska-Bojanowska