Kategoria wroga w dyskursie rosyjskiej władzy (na przykładzie orędzia W. W. Putina z 24 lutego 2022 roku)
Gabriela Dudek-Waligóra
Uniwersytet JagiellońskiАннотация
The subject of research in this article is the figure of the enemy, which is identified in numerous studies as one of the basic components of the world of propaganda, including communist propaganda. The aim of the analysis is to characterize the language exponents of the category of enemy in V. V. Putin’s message and to indicate their functions in the contemporary discourse of the Russian authorities. It should be emphasized that we treat the discourse of the Russian authorities as modern newspeak, that is, as a contemporary variant of the communist propa ganda discourse used by the political elite of today’s authoritarian Russia. In the examined message, two types of enemies were distinguished: real, i.e. actually existing in the world around us, to which the United States belongs, along with its allies from the North Atlantic Treaty Organization, and invented enemies, i.e. ones that are a kind of creation of Russian propaganda. These created enemies include neo-Nazis allegedly supported by the NATO organization, who supposedly form the current government in Kiev. They are portrayed as posing the most se rious threat to the Russian Federation. The category of enemy serves V. V. Putin for officially explaining to the Russian people the reasons for beginning the socalled “special military operation” in Ukraine, which is supposed to be “self-defence against threats to Russia”.Ключевые слова:
politolingwistyka, rosyjski dyskurs polityczny, kategoria wroga, propaganda, W. W. PutinБиблиографические ссылки
http://www.kremlin.ru/events/president/news/67843 [30.01.2023] – Обращение Президента Российской Федерации, 24 февраля 2022 года.
Bralczyk J., 2007, O języku propagandy i polityki, Warszawa.
Czyżniewski M., 2006, Propaganda polityczna władzy ludowej w Polsce 1944–1956, Toruń.
Dawidziak - Kładoczna M., 2014, Obraz Rzeczypospolitej w wypowiedziach posłów sejmu 1793 roku jako przejaw słabości władzy ustawodawczej, „Oblicza Komunikacji”, nr 7 (Język polityki – historia i współczesność), s. 9–26.
Dubisz S. (red.), 2018, Wielki słownik języka polskiego PWN, Warszawa.
Dudek -Waligóra G., 2018, „Propaganda” jako termin naukowy polskiej politolingwistyki, „Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej”, nr 53, s. 12–24.
Dudek - Waligóra G., 2022, Środki retoryczne w orędziu prezydenta Andrzeja Dudy z dnia 24 lutego 2022 roku, „Studia Neofilologiczne. Rozprawy Językoznawcze”, nr 18 (Znaczenie – Język – Forma), s. 113–129.
Dunaj B. (red.), 2007, Język polski. Współczesny słownik języka polskiego, Warszawa.
Fateev A.V., 1999, Obraz vraga v sovetskoj propagande. 1945–1954 gg., Moskva. [Фатеев А.В., 1999, Образ врага в советской пропаганде. 1945–1954 гг., Москва].
Gogol B., 2019, Obrazy wroga. Propaganda a ludobójstwo w XX wieku na wybranych przykładach. Garść refleksji, „Colloquium Wydziału Nauk Humanistycznych i Społecznych AMW”, nr 1, s. 23–58.
Kamińska -Szmaj I., 1994, Judzi, zohydza, ze czci odziera. Język propagandy politycznej w prasie 1919–1923, Wrocław.
Kamińska -Szmaj I., 2004, Propaganda, perswazja, manipulacja – próba uporządkowania pojęć, [w:] Manipulacja w języku, red. P. Krzyżanowski, P. Nowak, Lublin, s. 13–27.
Kamińska -Szmaj I., 2017, Język polskiej lewicy. Od Wielkiego Proletariatu do końca PRL, Wrocław.
Kuznecov S.A. (red.), 2004, Bolʹšoj tolkovyj slovarʹ russkogo âzyka, Sankt -Peterburg. [Кузнецов С.А. (ред.), 2004, Большой толковый словарь русского языка, Санкт -Петербург].
Labocha J., 2008, Tekst, wypowiedź, dyskurs w procesie komunikacji językowej, Kraków.
Lubocha -Kruglik J., 2001, Językowe środki perswazji (na materiale polskich i rosyjskich tekstów reklamowych), [w:] Języki słowiańskie dziś. Nowe fakty. Nowe spojrzenia, red. H. Fontański przy współpr. E. Straś, Katowice, s. 135–150.
Maslova V.A., 2008, Političeskij diskurs: âzykovye igry ili igry v slova?, „Političeskaâ lingvistika”, No. (1)24, s. 43–47. [Маслова В.А., 2008, Политический дискурс: языковые игры или игры в слова?, «Политическая лингвистика», № (1)24, с. 43–47].
Mazur R., 2021, Telewizyjne orędzie do narodu jako narzędzie komunikacji kryzysowej, „LingVaria”, nr 1/31, s. 55–67.
Olaszek J., 2010, „Ekstremiści, chuligani, politykierzy”. Obraz podziemnej „Solidarności” w propagandzie stanu wojennego, „Pamięć i Sprawiedliwość”, nr 2(16), s. 105–137.
Osęka P., 1999, Syjoniści, inspiratorzy, wichrzyciele. Obraz wroga w propagandzie marca 1968, Warszawa.
Polkowska L., 2014, Drugie exposé Donalda Tuska, czyli próba utrzymania władzy. Strategie perswazyjne, „Oblicza Komunikacji”, nr 7 (Język polityki – historia i współczesność), s. 163–171.
Scruton R., 2002, Słownik myśli politycznej, przeł. T. Bieroń, Poznań.
Szmyd J., 2014, Poczucie bezpieczeństwa jako wartość społeczna, etyczna i egzystencjalna. Rozważania podstawowe, „Państwo i Społeczeństwo”, nr 2, s. 9–19.
Taranenko O., 2017, Konflikt rosyjsko ukraiński: wojna znaczeń, „Oblicza Komunikacji”, nr 10 (Obrazy wojny w mediach, pamięci i języku), s. 139–151.
Trembicka K., 2014, Kategoria wroga w komunistycznej Polsce w latach 1956-1989, „Annales Universitatis Mariae -Curie Skłodowska”, sectio K, Politologia, nr XXI/2, s. 105–120.
Vajs D., 2008, Parazity, padalʹ, musor. Obraz vraga v sovetskoj propagande, „Političeskaâ lingvistika”, No. (1)24, s. 16–22. [Вайс Д., 2008, Паразиты, падаль, мусор. Образ врага в советской пропаганде, «Политическая лингвистика» № (1)24, с. 16–22].
Wojsław J., 2017, Figura wroga w ideologii i propagandzie XX wiecznych totalitaryzmów – przyczynek do dyskusji, „Media – Biznes – Kultura. Dziennikarstwo i komunikacja społeczna”, nr 2, s. 47–63.
