„Zapiski na karteluszkach. Hiszpania po czterdziestu latach Jana Wyki”. Dzieje wydawnicze i próba rekonstrukcji tekstu
Wiktor Gardocki
Wydział Filologiczny, Kolegium Literaturoznawstwa, Uniwersytet w BiałymstokuWiktor Gardocki, dr, asystent w Zakładzie Badań Filologicznych nad Cenzurą PRL na Uniwersytecie w Białymstoku. Autor książki Cenzura wobec literatury polskiej w latach osiemdziesiątych XX wieku (Warszawa 2019), a także artykułów naukowych poświęconych kontroli słowa w latach 1945-1989.
https://orcid.org/0000-0002-3245-0650
Abstrakt
This article discusses the censorship of the Spanish Civil War in Poland, using the example of the work Zapiski na karteluszkach. Hiszpania po czterdziestu latach by Jan Wyka. The first part of the text is dedicated to the activities of “GUKPPiW” in the 1980s, biographical information on Wyka and other important publications on the Spanish CivilWar. In the second part, Zapiski has been reconstructed to demonstrate the fragments cut out by the censorship.
Słowa kluczowe:
censorship; Main Office for the Control of the Press Publications and Public Performances; Polish People’s Republic; SpainBibliografia
Budrowska Kamila, Gardocki Wiktor, Jurkowska Elżbieta [red.] (2015), „1984”. Literatura
i kultura schyłkowego PRL-u, Warszawa: Wydawnictwo IBL PAN.
Czachowska Jadwiga, Szałagan Alicja [red.] (2004), Współcześni polscy pisarze i badacze
literatury, t. 9, Warszawa: IBL PAN.
Czajka Michał (1980), Polska opinia publiczna wobec wojny domowej w Hiszpanii
–1937, „Przegląd Historyczny”, z. 2, s. 253–275.
Drewnowski Tadeusz (2006), Wyprowadzka z czyśćca. Burzliwe życie pośmiertne Marii
Dąbrowskiej, Warszawa: PIW.
Fajans Roman (1937), Hiszpania 1936. Z wrażeń korespondenta wojennego, Warszawa:
Towarzystwo Wydawnicze „Rój”.
Gardocki Wiktor (2018), Rekonstrukcja. Dwie wersje „Obłędu” Jerzego Krzysztonia,
w: Cenzuro wróć? Mechanizmy ograniczania wolności słowa w Polsce po 1990 roku,
red. K. Kamińska, Z. Romek, Warszawa: Oficyna Wydawnicza ASPRA JR,
s. 137–148.
Gójski Józef (1938), Tragedia chłopa hiszpańskiego na tle walki domowej, Warszawa [wydawca
nieznany].
Kamińska Kamila (2015), Cenzura instytucjonalna w przededniu okrągłego stołu – analiza
tematyczna i statystyczna ingerencji, w: Zakazane i niewygodne. Ograniczanie wolności
słowa w XIX i XX wieku, red. D. Degen, G. Gzella, J. Gzella, Toruń:Wydawnictwo
Naukowe UMK, s. 233–244.
Kondek Stanisław Adam (2000), Wycofywanie literatury popularnej z obiegu instytucjonalnego
w latach 1949–1955, „Pamiętnik Literacki”, z. 3.
Kropidłowski Zdzisław (2010), Ingerencja cenzury w działalności Gdańskiego Dwutygodnika
„Gwiazda Morza” w latach 1983–1989, w: Niewygodne dla władzy. Ograniczanie
wolności słowa na ziemiach polskich w XIX i XX wieku, red. D. Degen, J. Gzella,
Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK, s. 455–474.
Ladorucki Jacek (2010), O próbach negacji cenzury instytucjonalnej i egzystencjalnej na
przykładzie drugoobiegowej działalności łódzkiego „Pulsu” i krakowskiego „bruLionu”.
Podobieństwa i różnice w strategii działania obydwu periodyków, w: Niewygodne dla
władzy. Ograniczanie wolności słowa na ziemiach polskich w XIX i XX wieku, red.
D. Degen, J. Gzella, Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK, s. 435–454.
Opioła Wojciech (2016), Hiszpańska wojna domowa w polskich dyskursach politycznych:
analiza publicystyki, Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego.
Pietrzak Jacek (2016), Polscy uczestnicy hiszpańskiej wojny domowej, „Acta Universitatis
Lodziensis. Folia Historia”, nr 97, s. 65–86.
Pruszyński Ksawery (1937), W czerwonej Hiszpanii, Warszawa: Towarzystwo Wydawnicze
„Rój”.
Pruszyński Ksawery (1985), W czerwonej Hiszpanii, [Warszawa]: Niezależna Oficyna
Wydawnicza.
Radzikowska Zofia (1990), Z historii walki o wolność słowa w Polsce (cenzura PRL w latach
–1987), Kraków: Universitas.
Serwal B. [Maciej Stasiński] (1987), Hiszpańska wojna domowa a świat współczesny, „Krytyka”,
nr 23–24.
Sikorski Adam (1938), Łuna nad Hiszpanią, Warszawa [wydawca nieznany].
Świstak Mateusz (2010), Niepolityczne tabu PRL, czyli o cenzurze obyczajowej lat 80.,
w: Przeskoczyć tę studnię strachu: autor i dzieło a cenzura PRL, red. E. Skorupa,
Kraków: Wydawnictwo UJ, s. 115–131.
Tałuć Katarzyna (2015), Niezależna polska prasa młodzieżowa lat 80. XX wieku. Głosy
o cenzurze, w: Zakazane i niewygodne. Ograniczanie wolności słowa w XIX i XX wieku,
red. D. Degen, G. Gzella, J. Gzella, Toruń: Wydawnictwo UMK, s. 215–232.
Wojsław Jacek (2013), Miejsce cenzury w ocenach aparatu partyjnego w okresie politycznej
konfrontacji lat 1980–1981, w: Nie należy dopuszczać do publikacji. Cenzura w PRL,
red. G. Gzella, J. Gzella, Toruń: Wydawnictwo UMK, s. 195–216.
Wyka Jan (1953), Hiszpańska Warszawianka 1932–1933, Warszawa: Czytelnik.
Wyka Jan (1956), Pieśń o Saragossie: poemat, Warszawa: Wydawnictwo MON.
Wyka Jan (1967), Zapiski na karteluszkach: opowiadania, Warszawa: PIW.
Wyka Jan(1968), Przywidzenia: wiersze z lat 1958–1967, Warszawa: PIW.
Wyka Jan (1976), Hiszpańskie trasy: wybór wierszy z lat 1937–1975, Warszawa: Wydawnictwo
MON.
Wyka Jan (1983), Zapiski na karteluszkach, t. 2, „Czytelnik”, Warszawa: PIW.
Wyka Jan (1984), Zapiski na karteluszkach. Hiszpania po czterdziestu latach, Warszawa:
PIW.
Zaremba Jan Kazimierz (1937), Płonąca Hiszpania, „Materiały do wychowania obywatelskiego”,
z. 4, s. 1.
Archiwalia:
AAN, GUKPPiW, sygn. 1786 (354/22).
AAN, GUKPPiW, sygn. 1545 (293/28).
Wydział Filologiczny, Kolegium Literaturoznawstwa, Uniwersytet w Białymstoku
Wiktor Gardocki, dr, asystent w Zakładzie Badań Filologicznych nad Cenzurą PRL na Uniwersytecie w Białymstoku. Autor książki Cenzura wobec literatury polskiej w latach osiemdziesiątych XX wieku (Warszawa 2019), a także artykułów naukowych poświęconych kontroli słowa w latach 1945-1989.
https://orcid.org/0000-0002-3245-0650Licencja
Artykuły opublikowane w czasopiśmie "Białostockie Studia Literaturoznawcze" na platformie należącej do Uniwersytetu w Białymstoku są udostępniane na licencji CC-BY-SA 4.0 (Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0)
Tym samym wszyscy zainteresowani są uprawnieni do korzystania z utworów opublikowanych pod następującymi warunkami:
1) uznanie autorstwa czyli obowiązek podania wraz z rozpowszechnianym utworem informacji o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, doi) oraz samej licencji na tych samych warunkach, 2) wolno rozpowszechniać utwory zależne jedynie na licencji identycznej do tej, na jakiej udostępniono utwór oryginalny.
Uniwersytet w Białymstoku zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).
Autor zachowuje prawa majątkowe, ale udziela zgody Uniwersytetowi w Białymstoku na wykorzystanie dzieła.
