Imagologia przestrzenna w ekofantastyce. Uwagi na marginesie prozy Paola Bacigalupiego
Maciej Dajnowski
Wydział Filologiczny, Uniwersytet GdańskiMaciej Dajnowski, dr, literaturoznawca, adiunkt w Zakładzie Teorii Literatury i Krytyki Artystycznej Instytutu Filologii Polskiej Uniwersytetu Gdańskiego. Autor książek Groteska w twórczości Stanisława Lema (Gdańsk 2005) oraz Pejzażysta Lem. Szkice z motywiki (Gdańsk 2010) i artykułów publikowanych w czasopismach. Zainteresowania naukowe: poetyka współczesnej prozy polskiej, geopoetyka, teorie fantastyki i jej genologia; poetyka groteski.
https://orcid.org/0000-0003-4774-3293
Abstrakt
The article analyzes the connections between the questions of ecology and the formal presentations of landscape and topography in the dystopian prose of Paolo Bacigalupi. He models his literary world – the Earth in no so distant future – along the following framework. Today’s toponomastics refers to the places which have been transformed by eco-climatic disasters and devastated by modern economy on many platforms: geographical, political and biological. The shift of the widely recognizable world maps (geographical, physical, economic) underlies Bacigalupi’s literary constructs. On the one hand, it corresponds with the authorial analyses of socio-political-economic and civilization-ethical transformations around which his stories revolve. On the other, this change evokes in the reader the sense of alienation and, consequently, threat.
Słowa kluczowe:
fantastic literature; poetics; geography; topography; ecologyBibliografia
Aguirre Manuel (2002), Geometria strachu. Wykorzystanie przestrzeni w literaturze gotyckiej,
przeł. A. Izdebska, w: Wokół gotycyzmów. Wyobraźnia, groza, okrucieństwo,
red. G. Gazda, A. Izdebska, J. Płuciennik, Kraków: Universitas, s. 15–30.
Bacigalupi Paolo (2009), The Windup Girl, San Francisco: Night Shade Books.
Bacigalupi Paolo (2010), Ship Breaker, New York: Little, Brown and Company.
Bacigalupi Paolo (2011), Nakręcana dziewczyna. Pompa numer sześć, przeł. W.M. Próchniewicz,
Warszawa: Wydawnictwo Mag.
Bacigalupi Paolo (2012), The Drowned Cities, New York: Little, Brown and Company.
Bacigalupi Paolo (2012), Zatopione miasta, przeł. Ł. Małecki, Kraków: Wydawnictwo
Literackie.
Bacigalupi Paolo (2013), Złomiarz, przeł. W.M. Próchniewicz, Warszawa: Wydawnictwo
Mag.
Bacigalupi Paolo (2015), The Water Knife, New York: Knopf Doubleday Publishing
Group.
Bacigalupi Paolo (2015),Wodny nóż, przeł. M. Jakuszewski, Warszawa: Wydawnictwo
Mag.
Balbus Stanisław (1999), „Zagłada gatunków”, „Teksty Drugie”, nr 6, s. 25–39.
Brooke-Rose Christine (1981), A Rhetoric of the Unreal. Studies in Narrative and Structure,
Especially of the Fantastic, Cambridge: Cambridge University Press.
Caillois Roger (1967), Od baśni do „science-fiction”, przeł. J. Lisowski, w: R. Caillois,
Odpowiedzialność i styl. Eseje, wyb. M. Żurowski, Warszawa: Państwowy Instytut
Wydawniczy, s. 29–65.
Dajnowski Maciej (2017), Kilka uwag o subwersywnym potencjale nowej fantastyki. „Czerwony”
Mi´eville i „New Weird”, „Jednak Książki”, nr 8, s. 117–136.
Drabik Damian, Sicario, „Creatio Fantastica” 2015, nr 4, https://creatiofantastica.files.
wordpress.com/2019/09/rec-damian-drabik-sicario.pdf.
Eco Umberto (1989), Nauka i fantastyka, przeł. R. Kłos, w: Spór o SF. Antologia szkiców
i esejów o science fiction, wyb. R. Handke, L. Jęczmyk, B. Okólska, Poznań:
Wydawnictwo Poznańskie, s. 170–178.
Eco Umberto (1994), Lector in fabula, przeł. P. Salwa, Warszawa: Państwowy Instytut
Wydawniczy.
Gunn James [red.] (1987), Droga do science fiction, t. 3: Od Heinleina do dzisiaj,Warszawa:
Alfa.
Gunn James (2018), Alternate Worlds. The Illustrated History of Science Fiction, 3rd Ed.,
Jefferson NC: McFarland.
Jameson Fredric (2005), Archeologies of the Future. The Desire Called Utopia and Other
Science Fictions, London–New York: Verso.
Jenkins Henry (2007), Kultura konwergencji. Zderzenie starych i nowych mediów, przeł.
M. Bernatowicz, M. Filiciak, Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.
Kraska Mariusz (2003), Czy fantastyka może być realistyczna albo co teoretycy literatury
widzą po drugiej stronie lustra?, „Literatura i Kultura Popularna”, nr 11, s. 5–14.
Lem Stanisław (1988), Literatura a poznanie, w: S. Lem, Filozofia przypadku. Literatura
w świetle empirii, t. 2, Kraków: Wydawnictwo Literackie, s. 94–182.
Leś Mariusz M. (1998), Stanisław Lem wobec utopii, Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu
w Białymstoku.
Leś Mariusz M. (2008), Fantastyka socjologiczna. Poetyka i myślenie utopijne, Białystok:
Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku.
Martuszewska Anna (1992), Powieść i prawdopodobieństwo, Kraków: Universitas.
Martuszewska Anna (2001), Światy (nie)możliwe powieści, Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu
Gdańskiego.
Mi´eville China (2009), Weird Fiction, w: The Routledge Companion to Science Fiction, red.
M. Bould i in., London: Routledge, s. 510–516.
Suvin Darko (1979), Metamorphoses of Science Fiction. On the Poetics and History of
a Literary Genre, New Heaven: Yale University Press.
Suvin Darko (1989), Poetyka science fiction, przeł. B. Okólska, w: Spór o SF, red.
R. Handke, L. Jęczmyk, B. Okólska, Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, s. 303–
–312.
Suvin Darko (2018), O poetyce gatunku „science fiction”, przeł. K.K. Maj, „Creatio Fantastica”,
nr 2, s. 9–24.
Zgorzelski Andrzej (1980), Fantastyka, utopia, science fiction. Ze studiów nad rozwojem
gatunków, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Zgorzelski Andrzej (1999), System i funkcja. Ustalenia metodologiczne i propozycje teoretycznoliterackie,
Gdańsk: Wydawnictwo Gdańskie.
Zgorzelski Andrzej (2004), Born of the Fantastic, Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu
Gdańskiego.
Wydział Filologiczny, Uniwersytet Gdański
Maciej Dajnowski, dr, literaturoznawca, adiunkt w Zakładzie Teorii Literatury i Krytyki Artystycznej Instytutu Filologii Polskiej Uniwersytetu Gdańskiego. Autor książek Groteska w twórczości Stanisława Lema (Gdańsk 2005) oraz Pejzażysta Lem. Szkice z motywiki (Gdańsk 2010) i artykułów publikowanych w czasopismach. Zainteresowania naukowe: poetyka współczesnej prozy polskiej, geopoetyka, teorie fantastyki i jej genologia; poetyka groteski.
https://orcid.org/0000-0003-4774-3293Licencja
Artykuły opublikowane w czasopiśmie "Białostockie Studia Literaturoznawcze" na platformie należącej do Uniwersytetu w Białymstoku są udostępniane na licencji CC-BY-SA 4.0 (Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0)
Tym samym wszyscy zainteresowani są uprawnieni do korzystania z utworów opublikowanych pod następującymi warunkami:
1) uznanie autorstwa czyli obowiązek podania wraz z rozpowszechnianym utworem informacji o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, doi) oraz samej licencji na tych samych warunkach, 2) wolno rozpowszechniać utwory zależne jedynie na licencji identycznej do tej, na jakiej udostępniono utwór oryginalny.
Uniwersytet w Białymstoku zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).
Autor zachowuje prawa majątkowe, ale udziela zgody Uniwersytetowi w Białymstoku na wykorzystanie dzieła.
