Postkolonialny świat w kamieniu. O „polityczności” architektury na przykładzie narracji podróżniczych Wojciecha Góreckiego
O "polityczności"architektury w narracjach podróżniczych Wojciecha Góreckiego
Paweł Rogalski
Wydział Humanistyczny. Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lubliniehttps://orcid.org/0000-0002-7850-3279
Abstrakt
W artykule podjęto próbę przyjrzenia się relacjom między architekturą a strukturami władzy opisanymi przez Wojciecha Góreckiego w książce podróżniczej Buran. Kirgiz wchodzi na koń. Analizując wybrane obiekty architektoniczne znajdujące się na terenach byłych państw ZSRR, autor artykułu dowodzi, że w tzw. poradzieckim świecie postkolonialnym dominujący podmiot władzy jest na tyle niestabilny i niepewny, że czuje się zmuszony do budowania swojego wizerunku na podstawie sztuki wizualnej. Zwraca uwagę na propagandowy charakter projektów architektonicznych, które najczęściej służą konstruowaniu zewnętrznych atrybutów władzy. Przybliżając znaczenie architektury w kontekście ideologicznym i teorii postkolonialnej, autora artykułu wskazuje na jej rolę w kreowaniu i wzmacnianiu tożsamości narodowej, porządkowaniu relacji między władzą a społeczeństwem. W swoich rozważaniach odwołuje się również do osobistych doświadczeń wyniesionych z podróży do Rosji, na Kaukaz i do Kazachstanu.
Słowa kluczowe:
narracja podróżnicza, teoria postkolonialna, ideologia, władza, architekturaBibliografia
Althusser Louis (1970), Ideologie i aparaty ideologiczne państwa, przeł. A. Staroń, https://recyklingidei.pl/althusser-ideologie-aparaty-ideologiczne-panstwa [dostęp 30.11.2020].
Brzeziński Piotr (2012), w: Formowanie wyobraźni, red. R. Barełkowski, Poznań: Exemplum, s. 88-107.
Czyżewski Marek (2009), Między panoptyzmem i „rządomyślnością” – uwagi o kulturze naszych czasów, Warszawa, https://www.nck.pl/upload/archiwum_kw_files/artykuly/7._marek_czyzewski_-miedzy_panoptyzmem_a_rzadomyslnoscia_-_uwagi_o_kulturze.pdf [dostęp 30.11.2020].
Fanon Frantz (1985), Wyklęty lud ziemi, przeł. H. Tygielska, Warszawa: PIW.
Fiut Aleksander (2013), Spotkanie z Innym, Kraków: PWN.
Ghandi Leela (2008), Teoria postkolonialna, przeł. J. Serwański, Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.
Górecki Wojciech (2018), Buran. Kirgiz wraca na koń, Wołowiec: Wydawnictwo Czarne.
Rybicka Elżbieta (2014), Geopoetyka. Przestrzeń i miejsce we współczesnych teoriach praktykach literackich, Kraków: Universitas.
Skoczylas Janusz, Żyromski Marek (2005), Symbolika kamienia jako element procesu legitymizacji władzy w cywilizacji europejskiej, Poznań: Wydawnictwo Naukowe.
Speer Albert (1990), Wspomnienia, przeł. M. Fijałkowski, J. Kruczyńska, L. Szymański, Warszawa: Wydawnictwo Obrony Narodowej.
Sudjic Deyan (2005), Kompleks gmachu. Architektura władzy, przeł. A. Rasmus-Zgorzelska, Warszawa: Fundacja Centrum Kultury.
Žižek Slavoj (2001), Przekleństwo fantazji, przeł. A. Chmielewski, Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
Žižek Slavoj (2001), Wzniosły obiekt ideologii, przeł. J. Bator, J. Dybel, Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
Wydział Humanistyczny. Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie https://orcid.org/0000-0002-7850-3279
Licencja
Artykuły opublikowane w czasopiśmie "Białostockie Studia Literaturoznawcze" na platformie należącej do Uniwersytetu w Białymstoku są udostępniane na licencji CC-BY-SA 4.0 (Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0)
Tym samym wszyscy zainteresowani są uprawnieni do korzystania z utworów opublikowanych pod następującymi warunkami:
1) uznanie autorstwa czyli obowiązek podania wraz z rozpowszechnianym utworem informacji o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, doi) oraz samej licencji na tych samych warunkach, 2) wolno rozpowszechniać utwory zależne jedynie na licencji identycznej do tej, na jakiej udostępniono utwór oryginalny.
Uniwersytet w Białymstoku zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).
Autor zachowuje prawa majątkowe, ale udziela zgody Uniwersytetowi w Białymstoku na wykorzystanie dzieła.
