Kieszonkowy atlas kobiet, Dzidzia, Cwaniary... – wybrane powieści Sylwii Chutnik w kontekście badań nad związkami reprezentacji wojny i płci kulturowej
Katarzyna Nadana-Sokołowska
Instytut Badań Literackich PANAbstrakt
The article describes the motif of women and war in three novels by Sylwia Chutnik (born 1979): Kieszonkowy atlas kobiet (Pocket Atlas of Women) 2008, Dzidzia (Diddums) 2009 and Cwaniary (The Hustlers) 2012. Drawing from the context of modern Western studies, reflections on these works concern the relationship between gender and war, assuming that it grants an active and heroic role to men while putting women in the role of civilian victims, and in doing so, it consolidates the traditional social hierarchy. Even though the history of war contradicts such stereotypes and abounds in evidence of women’s courage, both as civilians and soldiers, the society – according to scholars – seems to reproduce wartime division of gender roles as justification for the cultural hierarchy of gender. This pushes women’s experience and memory of war to the margins of collective memory. Sylwia Chutnik portraits the women who participated in the Warsaw Uprising and depicts their lives after the war, rediscovering the (in)ability to build a women’s tradition of combat and to pass their wartime stories to daughters and granddaughters. She also shows the forgotten women’s memory of the Uprising: the terrible suffering of civilians, who often rebelled against military decisions. In her understanding, this memory forms an undertone in Polish culture, and has only recently been acknowledged by the so-called oral history.
Słowa kluczowe:
war, gender, Warsaw Uprising, Polish literature, Sylwia ChutnikBibliografia
Aleksijewicz Swietłana, Wojna nie ma w sobie nic z kobiety, przeł. J. Czech, Wołowiec: Wydawnictwo Czarne, 2015.
Bourke Joanna, Dismembering the Male.Men’s Bodies, Britain and the GreatWar, Chicago: University of Chicago Press, 1996.
Burke Joanna, An intimate History of Killing. Face-to-Face Killing in twentieth-century Warfare, New York: Basic Books, 1999.
Chutnik Sylwia, Dzidzia, Warszawa: Świat Książki, 2009.
Chutnik Sylwia, Kieszonkowy atlas kobiet, Kraków: Korporacja Ha!art, 2008.
Chutnik Sylwia, Cwaniary, Warszawa: Świat Książki, 2013.
Crossing the Border. Voices of Refugee and Exiled Women, ed. J. Langer, Nottinhgam: Five Leaves Publications, 2002.
Davis Belinda J., Home Fires Burning. Food, Politics and Everyday Life in World War I Berlin, Chapel Hill and London: University of North Carolina Press, 2000.
Ehrenreich Barbara, Rytuały krwi. Namiętność do wojny. Geneza i historia, przeł. P. Kołyszko, Warszawa: Jacek Santorski & Ska, 2001.
Gender and War in Twentieth-Century Eastern Europe, eds. N.M. Wingfield, M. Bucur, Bloomington: Indiana University Press, 2006.
Goldstain Joshua S., War and Gender. How Gender Shapes the War System and Vice Versa, Cambridge: Cambridge University Press, 2001.
Grayzel Susan R., Woman’s Identities at War. Gender, Motherhood, and Politics in Britain and France during the First World War, Chapel Hill: University of North Carolina Press, 1999.
Grzebalska Weronika, Płeć powstania warszawskiego, Warszawa: Wydawnictwo IBL PAN, 2013.
Healy Maureen, Vienna and the Fall of Habsburg Empire. Total War and Everyday Life in World War I, Cambridge: Cambridge University Press, 2004.
Home/Front. The Military, War and Gender in Twentieth-Century Germany, ed. Karen Hagemann, Stefanie Sch¨uler-Springorum, Oxford and New York: Berg, 2000.
Iwasiów Inga, Centralna płeć cywila, w: Wojna – doświadczenie i zapis: nowe źródła, problemy, metody badawcze, red. S. Buryła, P. Rodak, Kraków: Universitas, 2006, s. 399–417.
Kusiak-Brownstein Alicja, Płeć kulturowa, „doświadczenie” i wojna – kilka metodologicznych uwag o wykorzystaniu relacji wspomnieniowych, w: Kobieta i rewolucja obyczajowa. Społeczno-kulturowe aspekty seksualności. Wiek XIX i XX, red. A. Żarnowska, A. Szwarc, Warszawa: Wydawnictwo DiG, 2005, s. 409–420.
Sierakowska Katarzyna, Śmierć, wygnanie, głód w dokumentach osobistych. Ziemie polskie w latach Wielkiej Wojny 1914–1918, Warszawa: Instytut Historii PAN, 2015.
Tec Nechama, Resilience and Courage. Men. Women and the Holocaust, New Haven CT: Yale University Press, 2003.
Ubertowska Aleksandra, Archeologie pamięci. Współczesne kobiece narracje o wojnie, w: Wojna i postpamięć, red. Z. Majchrowski, W. Owczarski, Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, 2011, s. 187–198.
Watson Alexander, Enduring the Great War. Combat, Morale and Collapse in the German and British Armies, 1914–1918, New York: Cambridge University Press, 2008.
Watson Alexander, Ring of Steel. Germany and Austria-Hungary in World War I, New York: Basic Books, 2014.
Watson Janet S.K., Fighting Different Wars. Experience, Memory, and the First World War in Britain, Cambridge: Cambridge University Press, 2004.
Women and Men at War. A Gender perspective on World War II and its Aftermath in Central and Eastern Europe, ed. M. R¨oger, Osnabr ¨uck: Ruth Leiserowitz, fibre Verlag, 2012.
Women and the Holocaust, eds. D. Ofer, L. Weitzmann, New Haven CT: Yale University Press, 1988.
Instytut Badań Literackich PAN
Licencja
Artykuły opublikowane w czasopiśmie "Białostockie Studia Literaturoznawcze" na platformie należącej do Uniwersytetu w Białymstoku są udostępniane na licencji CC-BY-SA 4.0 (Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0)
Tym samym wszyscy zainteresowani są uprawnieni do korzystania z utworów opublikowanych pod następującymi warunkami:
1) uznanie autorstwa czyli obowiązek podania wraz z rozpowszechnianym utworem informacji o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, doi) oraz samej licencji na tych samych warunkach, 2) wolno rozpowszechniać utwory zależne jedynie na licencji identycznej do tej, na jakiej udostępniono utwór oryginalny.
Uniwersytet w Białymstoku zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).
Autor zachowuje prawa majątkowe, ale udziela zgody Uniwersytetowi w Białymstoku na wykorzystanie dzieła.
