„Tilly” czy „Miss Slowboy”? Idiolekt jako problem translatologiczny (na przykładzie The Cricket on the Hearth Dickensa w serii polskich przekładów)

Aleksandra Budrewicz

Wydział Filologiczny, Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie


Abstrakt

The article is devoted to the problem of idiolect in literary translation on the basis of Charles Dickens’s Christmas story The Cricket on the Hearth (1845) and its six Polish translations. Special attention is given to the character of Tilly Slowboy and the individual features of the language she uses. The article emphasises stylistic and linguistic differences which can be observed in a detailed comparative analysis of Tilly’s idiolect in the Polish translation series.

Słowa kluczowe:

translation, idiolect, stylistics, Charles Dickens

Adamowicz-Pośpiech Agnieszka, Pidgin English and Sailors’ Jargon in Polish Translations of Joseph Conrad’s „Typhoon”, „Yearbook of Conrad Studies (Poland)” 2012, vol. 7, s. 85–96.

Andrews Malcolm, Charles Dickens and His Performing Selves: Dickens and the Public Readings, Oxford: Oxford University Press 2006.

Budrewicz Aleksandra, Angielski świerszcz za polskim kominem. O polskiej recepcji „The Cricket on the Hearth” (do 1939 r.), w: Karol Dickens – refleksje, red. E. Kujawska-Lis i A. Kwiatkowska, Olsztyn: Wydawnictwo UWM 2014, s. 106–121.

Collins Philip, Public Readings, w: Oxford Reader’s Companion to Dickens, red. Paul Schlicke, Oxford: Oxford University Press 2000.

Dickens Charles, The Cricet on the Hearth, w: tegoż, The Christmas Books, London: Penguin Books 1994, s. 155–234.

Dickens Karol, Opowieści wigilijne, t. 1, przeł. M. Feldmanowa, w: tegoż, Dzieła, red. W. Horzyca, wstęp A. Tretiak, Warszawa 1928.

Dickens Karol, Świerszcz u ogniska, przeł. M. Feldmanowa, Kraków 1923.

Dickens Karol, Świerszcz za kominem, przeł. M. Feldmanowa-Kreczowska, Warszawa: Czytelnik, 1954.

Dickens Karol, Świerszcz za kominem, spolszczyła M. Kreczowska [Feldmanowa], Kraków 1946.

Dickens Karol, Świerszcz za kominem: Bajka o domowym ognisku, przeł. K. Tarnowska, Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie, 1988.

Dickens Karol, Wybór dzieł, tłumaczone lub przerobione pod red. A. Mazanowskiego, t. 1. Świerszcz za kominem, Poznań: Księgarnia św. Wojciecha, 1914.

Dobrzycka Irena, Karol Dickens, Warszawa: PIW, 1972.

G. Was., „Świerszcz za kominem”: Sztuka Karola Dickensa w Teatrze Popularnym, „Głos Poranny” 1937, nr 268, s. 8.

Gajda Stanisław, O pojęciu idiostylu, w: Język osobniczy jako przedmiot badań lingwistycznych, red. J. Brzeziński, Zielona Góra: Uniwersytet Zielonogórski 1988, s. 23–34.

Gomulicki Jan Wiktor, Teatr Dickensa, „Scena i Widownia Warszawska” 1948, nr 1, s. 6.

Hejwowski Krzysztof, Kognitywno-komunikacyjna teoria przekładu, Warszawa: PWN, 2004.

Humor i karnawalizacja we współczesnej komunikacji językowej, red. J. Mazur, Lublin: Wydawnictwo UMCS, 2007.

Huszcza Romuald, Honoryfikatywność: gramatyka, pragmatyka, typologia, Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Dialog, 1996.

Kowalski Piotr, Kultura magiczna: Omen, przesąd, znaczenie, Warszawa: PWN, 2007.

M. Wojtak, Komediowe obrazy potoczności – zarys problematyki, w: Przejawy potoczności w tekstach artystycznych, red. J. Brzeziński, Zielona Góra: Uniwersytet Zielonogórski 2007, s. 133–144.

Pieczyńska-Sulik Anna, O przydatności kategorii idiolektu w przykładzie na materiale „Wróżb kumaka” Güntera Grassa, „Recepcja. Transfer. Przekład” 2004, t. 3, s. 103–111.

Pieczyńska-Sulik Anna, Przekład – idiolekt – idiokultura, w: Przekład. Język. Kultura, red. R. Lewicki, Lublin: Wydawnictwo UMCS, 2002.

Pietrzak Magdalena, Językowe środki kreowania postaci w twórczości historycznej Henryka Sienkiewicza, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego 2004.

Piotrowska Maria, Strategia kompensacji w tłumaczeniu kultury, w: Język trzeciego tysiąclecia III, tom 2: Konteksty przekładowe, red. M. Piotrowska, seria „Język a komunikacja 8”, Kraków: Tertium, 2005, s. 397–404.

Schlicke Paul, „The Cricket on the Hearth”, w: Oxford Reader’s Companion to Dickens, red. P. Schlicke, Oxford: Oxford University Press 2000, s. 128–129.

Slater Michael, Charles Dickens. A Life Defined by Writing, New Haven, London: Yale University Press 2009.

Słownik języka polskiego. Tom I. A–G, red. J. Karłowicz, A. Kryński i W. Niedźwiedzki, Warszawa 1900–1927.

St. M., „Świerszcz za kominem” K. Dickensa, „Ilustrowany Kurier Codzienny” 1924.

Szagun Dorota, Tłumaczenie jako źródło badań nad językiem i stylem twórcy (Brodziński– Ujejski), w: Język i styl twórcy w kręgu badan współczesnej humanistyki. Studia o języku i stylu artystycznym. Tom V, red. K. Maćkowiak, C. Piątkowski, współpraca J. Gorzelana, Zielona Góra: Uniwersytet Zielonogórski 2009, s. 289–297.

Szerszunowicz Joanna, O elementach idiolektu w przekładzie, w: Idiolekty w różnych sferach komunikacji, red. A. Żurek,Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 2011, s. 71–87.

Wiadomości polityczne. Francja, „Gazeta Polska” 1863, nr 30, s. 3.

Woźnicka Jolanta, Rola par konwersacyjnych w genezie komizmu, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica” 2009, t. 12, s. 283–201.

Z teatru, „Rodzina Polska” 1936, nr 11, s. 398.

Żywiczyński Przemysław, Aksjologia konwersacji: aksjologiczne aspekty preferencyjnej form grzecznościowych i języka ciała, w: Antynomie wartości: Problematyka aksjologiczna w językoznawstwie, red. A. Oskierka, Łódź: AHE 2007, s. 163–170.

Pobierz

Opublikowane
2017-03-15



Aleksandra Budrewicz 
Wydział Filologiczny, Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie



Licencja

Artykuły opublikowane w czasopiśmie "Białostockie Studia Literaturoznawcze" na platformie należącej do Uniwersytetu w Białymstoku są udostępniane na licencji CC-BY-SA 4.0  (Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0)

Tym samym wszyscy zainteresowani są uprawnieni do korzystania z utworów opublikowanych pod następującymi warunkami:

1) uznanie autorstwa czyli obowiązek podania wraz z rozpowszechnianym utworem informacji o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, doi) oraz samej licencji na tych samych warunkach, 2) wolno rozpowszechniać utwory zależne jedynie na licencji identycznej do tej, na jakiej udostępniono utwór oryginalny.

Uniwersytet w Białymstoku zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).

Autor zachowuje prawa majątkowe, ale udziela zgody Uniwersytetowi w Białymstoku na wykorzystanie dzieła.