W stronę domu. Metamorfozy Apulejusza z Madaury w perspektywie ekologii teatru Włodzimierza Staniewskiego
Wiktor Uhlig
Wydział Geografii i Studiów Regionalnych, Uniwersytet WarszawskiAbstrakt
The article offers the reading of the ancient novel Metamorphoses, otherwise known as The Golden Ass by Apuleius. It relies on the theoretical frame of theater ecology (or oikology), which is the artistic concept initiated and practiced by Włodzimierz Staniewski at the Academy for Theater Practices “Gardzienice”. The nomadic and ecocentric aspects of this perspective indicate its similarities with geopoetics. The geographical space, nature and spirituality intertwine as the protagonist, who turns into a donkey and is introduced to the cult of the goddess Isis, sets on a journey in the search of οἶκος (home).
Słowa kluczowe:
theater ecology, oikology, “Gardzienice”, Apuleius, οἶκοςBibliografia
Apuleius of Madauros, The Isis-Book (Metamorphoses, Book XI), trans. J.G. Griffiths, Leiden: E.J. Brill, 1975.
Bachtin Michaił, Twórczość Franciszka Rabelais’go a kultura ludowa średniowiecza i renesansu, przeł. A. i A. Goreniowie, Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1975.
Drake Gertrude C., Candidus: A Unifying Theme in Apuleius’ „Metamorphoses”, „The Classical Journal” 1968, nr 3, s. 102–109.
Fiedorczuk Julia, Beltr´an Gerardo, Ekopoetyka. Ekologiczna obrona poezji = Ecopo´etica: una defensa ecólogica de la poes´ıa = Ecopoetics: an ecological “defense of poetry”, Warszawa: Museo de Historia del Movimiento Popular Polaco : Instituto de Estudios Ib´ericos e Iberoamericanos de la Universidad de Varsovia, 2015.
Harrison Stephen J., Literary Topography in Apuleius’ „Metamorphoses”, w: Space in the Ancient Novel (Ancient Narrative, Supplementum 1), eds. M. Paschalis, S. Frangoulidis, Groningen: Barkhuis Publishing 2002, s. 40–57.
Holzberg Niklas, Powieść antyczna. Wprowadzenie, przeł. M. Wójcik, Kraków: Homini, 2003.
Johnson Elizabeth A., Mary and the Female Face of God, „Theological Studies” 1989, Vol. 50, No 3, s. 500–526.
Jundziłł Juliusz, Metamorfoza stosunku do mężczyzn: Apulejusz o mężczyznach odpowiedzialnych za patologiczne sytuacje w rodzinie, „Vox Patrum” 2014, t. 62, s. 197–212.
Kadłubek Zbigniew, Oikologia (inkarnując wiarę), w: T. Sławek, A. Kunce, Z. Kadłubek, Oikologia. Nauka o domu, Katowice: Stowarzyszenie Inicjatyw Wydawniczych, 2013
Kawczyński Maksymilian, Apulejusza „Metamorfozy” czyli Powieść o Złotym ośle, Kraków: Akademia Umiejętności, 1900.
Kołdrzak Elżbieta, „Metamorfozy albo Złoty osioł” Apulejusza jako punkt wyjścia dla spektaklu „Metamorfozy” OPT „Gardzienice”, „Collectanea Philologica” 2015, t. 18, s. 111–122.
Kopaliński Władysław, Słownik mitów i tradycji kultury, Warszawa: PWN, 2006.
Kronenberg Anna, Geopoetyka. Związki literatury i środowiska, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 2014.
Lech Jan, Sceniczna mowa dźwięku. Rozmowa z Włodzimierzem Staniewskim, „Ruch Muzyczny” 2016, nr 2, s. 32.
Lukianos, Przygody Lukiosa w osła zamienionego. Romans grecki, przeł. M.K. Bogucki, Kraków–Warszawa, 1911.
Moyer I., Why Cenchreae? The Social Topography of a Desultory Crossing in Apuleius’ „Golden Ass”, „Phoenix” 2016, nr 1–2, s. 129–146.
Parandowski Jan, Rzecz o Apulejuszu, http://www.wiw.pl/kulturaantyczna/eseje/apulejusz 08.asp [dostęp 15.01.2017].
Pigoń Jakub, Odyseusz w oślej skórze. O Metamorfozach Apulejusza z Madaury [posłowie], w: Apulejusz, Metamorfozy albo Złoty osioł, przeł. E. Jędrkiewicz, Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie, 1995, s. 331–338.
Plutarch, O Izydzie i Ozyrysie, przeł. A. Pawlaczyk, Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, 2003.
Richling Andrzej, Solon Jerzy, Ekologia krajobrazu, Warszawa: PWN, 2011
Rybicka Elżbieta, Geopoetyka. Przestrzeń i miejsce we współczesnych teoriach i praktykach literackich, Kraków: Universitas, 2014.
Sapota Tomasz, Magia i religia w twórczości Lucjusza Apulejusza z Madaury. Studium wpływów orientalnych w kulturze rzymskiej w drugim wieku naszej ery, Kraków: Nomos, 2001.
Sinko Tadeusz, „Metamorfozy” Apulejusza jako romans wychowawczy, „Meander” 1953, z. 4–6, s. 176–190.
Sinko Tadeusz, Wstęp, w: Apulejusz, Metamorfozy albo Złoty osioł, przeł. E. Jędrkiewicz, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1953, s. III–CXXXI.
Sójka-Zielińska Katarzyna, Historia prawa, Warszawa: Wolters Kluwer 2005.
Staniewski Władysław, „Gardzienice” – praktykowanie humanistyki. Esej teatralny, „Dialog” 2007, nr 5, s. 148–177.
Staniewski Władysław, METAMORFOZY. Esej teatralny według Apulejusza: „Metamorfozy albo złoty osioł” (Nota reżyserska), http://gardzienice.org/METAMORFOZY.html [dostęp 15.01.2017].
Staniewski Władysław, Po Drugiej w Nocy. Notatki, „Konteksty” 2001, nr 1–4, s. 12–33.
Staniewski Władysław, Po nowe środowisko naturalne teatru, w: Parateatr, cz. 2: Działania integracyjne, red. E. Dawidejt-Jastrzębska, Wrocław: Zjednoczone Przedsiębiorstwa Rozrywkowe. Ośrodek Teatru Otwartego „Kalambur”, 1982.
Staniewski Władysław, Prymatologia teatru (?), „Konteksty” 2008, nr 1, s. 143–147.
Staniewski Władysław, Zapiski do zajęć ze studentami w Katedrze Kultury Polskiej na Uniwersytecie Warszawskim. W ramach przygotowań do spektaklu „Metamorfozy”, „Konteksty” 2001, nr 1–4, s. 34–38.
Stępień Radosław, Typologiczna interpretacja świata. Antropologia Teatru i antropologia teatralna a ekologia teatru i ekologia teatralna. Próba nakreślenia obszarów zainteresowań i współzależności dziedzin, „Próby” 2014, nr 2, s. 144–165.
Trzcińska Izabela, Logos, mit i ratio.Wybrane koncepcje racjonalności od XV do XVII wieku, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2011.
White Kenneth, Geopoetyki, przeł. K. Brakoniecki, Olsztyn: Centrum Polsko-Francuskie Cˆotes d’Armor – Warmia i Mazury, 2014.
Wolański Napoleon, Ekologia człowieka na przełomie wieków, „Przegląd Antropologiczny” 1987, z. 1–2, s. 231–237.
Wydział Geografii i Studiów Regionalnych, Uniwersytet Warszawski
Licencja
Artykuły opublikowane w czasopiśmie "Białostockie Studia Literaturoznawcze" na platformie należącej do Uniwersytetu w Białymstoku są udostępniane na licencji CC-BY-SA 4.0 (Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0)
Tym samym wszyscy zainteresowani są uprawnieni do korzystania z utworów opublikowanych pod następującymi warunkami:
1) uznanie autorstwa czyli obowiązek podania wraz z rozpowszechnianym utworem informacji o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, doi) oraz samej licencji na tych samych warunkach, 2) wolno rozpowszechniać utwory zależne jedynie na licencji identycznej do tej, na jakiej udostępniono utwór oryginalny.
Uniwersytet w Białymstoku zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).
Autor zachowuje prawa majątkowe, ale udziela zgody Uniwersytetowi w Białymstoku na wykorzystanie dzieła.
