Czasoprzestrzeń defektywna. O relacjach chorowania, czasu i przestrzeni w narracjach (auto)patograficznych na przykładzie „Mięcha” Anety Żukowskiej
Maria Świątkowska
Wydział Polonistyki. Uniwersytet Jagiellońskihttps://orcid.org/0000-0002-4115-0895
Abstrakt
Przedmiotem niniejszego artykułu są sposoby literackich reprezentacji chorowania jako procesu usytuowanego w defektywnej (I. Boruszkowska) czasoprzestrzeni. Analizowanym przykładem jest autokancerografia Anety Żukowskiej Mięcho. W (auto)patograficznych reprezentacjach chorowania hierarchicznie ustrukturyzowana przestrzeń szpitala odgrywa szczególną rolę, zaś czas ulega reorganizacji za sprawą zasad narzucanych w patosystemie (A. Dauksza). Analiza sposobów przedstawiania czasu i przestrzeni w narracjach maladycznych pozwala ukazać chorowanie jako doświadczenie z jednej strony idiosynkratyczne i ucieleśnione, z drugiej zaś silnie usytuowane i kształtowane przez zestaw konkretnych zewnętrznych warunków, w których zachodzi. Jest to istotna perspektywa dla rozwijających się obecnie studiów maladycznych na gruncie literaturoznawstwa, a także ważny element poszerzania horyzontu humanistyki medycznej, dążącej do dowartościowania głosu pacjenta w systemie opieki zdrowotnej.
Słowa kluczowe:
autopatografie, humanistyka medyczna, przestrzeń defektywna, healthcare system, pathosystemBibliografia
Boruszkowska Iwona (2016), Defekty. Literackie auto/pato/grafie, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Boruszkowska Iwona (2018), Sygnatury choroby. Literatura defektu w ukraińskim modernizmie, Warszawa: Instytut Badań Literackich PAN.
Brach-Czaina Jolanta (2018), Szczeliny istnienia, Warszawa: Dowody na Istnienie.
Broyard Anatole (1993), Intoxicated by my Illness and Other Writings on Life and Death, New York: Fawcett Columbine.
Broyard Anatole (2010), Upojony chorobą, przeł. A. Nowakowska, Wołowiec: Wydawnictwo Czarne.
Charon Rita i in. (2020), Medycyna narracyjna. Teoria i praktyka, przeł. M. Świątkowska, Kraków: Medycyna Praktyczna.
Dauksza Agnieszka (2021), Humanistyka medyczna. O leczeniu (się) w patosystemie, „Teksty Drugie”, nr 1, s. 38–59.
Foucault Michel (2005), Inne przestrzenie, przeł. A. Rejniak-Majewska, „Teksty Drugie”, nr 6, s. 117–125.
Frank Arthur W. (1995), The Wounded Storyteller. Body, Illness and Ethics, Chicago: University of Chicago Press.
Goffmann Erving (2006), Charakterystyka instytucji totalnych, w: Współczesne teorie socjologiczne, red. A. Jasińska-Kania i in., Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Guderian-Czaplińska Ewa (2020), Trojanki. Dziesięć prywatnych rad dla początkujących w chemioterapii potrójnie ujemnego raka piersi, Poznań: Media Rodzina.
Hawkins Hunsaker Anne (1993), Reconstructing Illness. Studies in Patography, West Lafayette: Purdue University Press.
Irvine Craig, Spencer Daniel (2020), Dualizm jako źródło cierpień I, II, w: R. Charon i in., Medycyna narracyjna. Teoria i praktyka, przeł. M. Świątkowska, red. M.K. Potoniec, H. Syzdek, Kraków: Medycyna Praktyczna, s. 93–147.
Jain Sarah Lochlann (2007), Cancer Butch, „Cultural Anthropology”, Vol. 22, Issue 4, s. 501–538.
Jain Sarah Lochlann (2007), Living in Prognosis. Toward an Elegaic Poetics, „Representations”, Vol. 98, Issue 1, s. 77–92.
Jain Sarah Lochlann (2013), Malignant. How Cancer Becomes Us, Berkeley: University of California Press.
Kristeva Julia (2007), Potęga obrzydzenia. Esej o wstręcie, przeł. M. Falski, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
L´evinas Emmanuel (1991), Etyka i nieskończony. Rozmowy z Philippe’em Nemo, przeł. B. Opolska-Kokoszka, Kraków: Wydawnictwo Naukowe PAT.
Lorde Audre (2022), Dzienniki raka, przeł. A. Dzierzgowska, Lublin: Fame Art.
Sendyka Roma (2015), Od kultury „ja” do kultury „siebie”. O zwrotnych formach w projektach tożsamościowych, Kraków: Universitas.
Sławek Tadeusz (2019), Ja bolę, w: Fragmenty dyskursu maladycznego, red. M. Ganczar, I. Gielata, M. Ładoń, Gdańsk: Fundacja Terytoria Książki, s. 89–107.
Sontag Susan (2016), Choroba jako metafora. AIDS i jego metafory, przeł. J. Anders, Kraków: Karakter.
Szubert Mateusz (2019), Dyskurs maladyczny – perspektywy badawcze, w: Fragmenty dyskursu maladycznego, red. M. Ganczar, I. Gielata, M. Ładoń, Gdańsk: Fundacja Terytoria Książki, s. 17–35.
Whitehead Anne, Woods Angela et al. [eds.] (2016), The Edinburgh Companion to the Critical Medical Humanities, Edinburgh: Edinburgh University Press.
Woolf Virginia (2010), O chorowaniu, przeł. M. Heydel, Wołowiec: Wydawnictwo Czarne.
Aneta Żukowska (2019), Mięcho, Kraków: Wydawnictwo Karakter.
Wydział Polonistyki. Uniwersytet Jagielloński https://orcid.org/0000-0002-4115-0895
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Artykuły opublikowane w czasopiśmie "Białostockie Studia Literaturoznawcze" na platformie należącej do Uniwersytetu w Białymstoku są udostępniane na licencji CC-BY-SA 4.0 (Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0)
Tym samym wszyscy zainteresowani są uprawnieni do korzystania z utworów opublikowanych pod następującymi warunkami:
1) uznanie autorstwa czyli obowiązek podania wraz z rozpowszechnianym utworem informacji o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, doi) oraz samej licencji na tych samych warunkach, 2) wolno rozpowszechniać utwory zależne jedynie na licencji identycznej do tej, na jakiej udostępniono utwór oryginalny.
Uniwersytet w Białymstoku zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).
Autor zachowuje prawa majątkowe, ale udziela zgody Uniwersytetowi w Białymstoku na wykorzystanie dzieła.
