Wojna w Ukrainie w publicystyce Justyny Kopińskiej, czyli jak (nie)pisać o wojnie
Joanna Szydłowska
Instytut Dziennikarstwa i Komunikacji Społecznej. Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztyniehttps://orcid.org/0000-0002-2038-2283
Abstrakt
W artykule poddano analizie zbiór publicystyki Justyny Kopińskiej obejmujący teksty o charakterze reportaży i felietonów. Autorka koncentruje się na sposobie tekstualizacji wojny na Ukrainie w pierwszych miesiącach po wybuchu konfliktu. Logikę świata wojny opisuje, odwołując się do poetyki agonu. Analizuje takie element, jak strukturalizacja przestrzeni ogarniętej wojną, konstrukcja postaci, wartości świata kryzysu. Omawia również kształt genologiczny prozy Kopińskiej i jej związek z poetyką reportażu wojennego.
Słowa kluczowe:
wojna, reportaż wojenny, media, Justyna KopińskaBibliografia
Aleksijewicz Swietłana (2010), Wojna nie ma w sobie nic z kobiety, przeł. J. Czech, Wołowiec: Wydawnictwo Czarne.
Allan Stuart (2008), Newsy w sieci. Internet i dziennikarstwo, przeł. A. Sadza, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Andruchowycz Jurij (2011), Andruchowycz o Smoleńskim, przeł. M. Wojciechowski, „Gazeta Wyborcza” z 6.09, https://wyborcza.pl/7,75410,10235580,andruchowyczo-smolenskim.html [dostęp 20.03.2024].
Antas Jolanta, Kraśnicka-Wilk Izabela (2016), Rola dotyku w komunikacji interpersonalnej, w: W kulturze dotyku?: dotyk i jego reprezentacje w tekstach kultury, red. A. Łebkowska, Ł. Wróblewski, P. Badasiak, Kraków: Zakład Wydawniczy Nomos.
Baratay ˘ Eric (2017), Zwierzęta w okopach: zapomniana historia, przeł. B. Brzezicka, Gdańsk: Wydawnictwo w Podwórku.
Biały Filip (2018), Koncepcje demokracji agonistycznej, Poznań: Wydawnictwo Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza.
Chomiuk Aleksandra (2006), Nowy markiz de Custine albo o pewnej manipulacji, „Teksty Drugie”, nr 1–2, s. 32–41.
Deleuze Gilles (1997), Różnica i powtórzenie, przeł. B. Banasiak, K. Matuszewski, Warszawa: Wydawnictwo KR.
Dróżdż Michał (2023), (Nie)odpowiedzialność dziennikarska w sytuacjach kryzysowych. Referat wygłoszony na konferencji Dziennikarstwo w czasach kryzysów, UMCS, Lublin 20–21 kwietnia 2023 r.
Foucault Michel (1999), Szaleństwo i literatura: powiedziane, napisane, oprac. T. Komendant, przeł. B. Banasiak, Warszawa: Fundacja Aletheia.
Glensk Urszula (2008), Solidarność peryferii, Krytyka kolonializmu w prozie Ryszarda Kapuścińskiego, „Znaczenia. Kultura–Komunikacja–Społeczeństwo”, nr 1, s. 73–78.
Harbich Khrystyna (2022), Wojna na wschodzie Ukrainy (2014–2017) w ukraińskim i polskim reportażu wojennym na przykładzie reportaży literackich Artema Czecha i Pawła Pieniążka, „Zeszyty Prasoznawcze”, nr 2, s. 11–26.
Hodalska Magdalena (2006), Korespondent wojenny. Ofiarnik i ofiara we współczesnym świecie, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Hytrek-Hryciuk Joanna, Jarska Natalia, Kałwa Dobrochna, Urbanek Joanna (2015), Wojna i okupacja w Polsce z perspektywy historii kobiet i płci. Co i jak badać? Jak upamiętniać?, „Pamięć i Sprawiedliwość”, nr 2, s. 13–26.
Iwaniuk Oleksandra (2021), Przegląd książek reportażowych, „Polityka” dod. „Pomocnik Historyczny”, nr 52, s. 108.
Kaliszewski Andrzej (2013), Z klasyki polskiego reportażu wojennego. „Drogą Czwartaków od Ostrowca na Litwę” Władysława Orkana (1916), „Zeszyty Prasoznawcze”, nr 2, s. 259–284.
Kaliszewski Andrzej, Żyrek-Horodyska Urszula (2019), Kasandry i Amazonki. W kręgu kobiecego reportażu wojennego, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Kicińska Paulina (2018), Kobiece reportaże wojenne o charakterze autobiograficznym: „Kruchy lód. Dziennikarze na wojnie” Anny Wojtachy oraz „Inny front” Miłady Jędrysik, „Prace Literaturoznawcze”, nr 6, s. 189–196.
Kopińska Justyna (2022), Współczesna wojna, Warszawa: Świat Książki Wydawnictwo Osnova.
Krawiec Jarosław (2023), Listy z Ukrainy. Pierwsze sto dni wojny, Poznań: Wydawnictwo w Drodze.
Lyotard Jean-Francois (1997), Kondycja ponowoczesna: raport o stanie wiedzy, przeł. M. Kowalska, J. Migasiński, Warszawa: Fundacja Aletheia.
Łagodzka Dorota (2018), Podmiotowość zwierząt w sztuce, „Wielogłos”, nr 1, s. 63–82. Maciejewski Jakub (2022), Wojna. Reportaż z Ukrainy, Warszawa: Wydawnictwo Biały Kruk.
Matheson Donald, Allan Stuart (2012), Dziennikarstwo wojenne online, przeł. M. Klimowicz, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Miller Krzysztof (2013), 13 wojen i jedna. Prawdziwa historia reportera wojennego. Kraków: Stowarzyszenie Pomocy Osobom Niepełnosprawnym Larix.
Nakhlik Olesya (2019), Terytorium zaufania – polski dyskurs wokół reportażu ukraińskiego oraz ukraińska recepcja reportażu polskiego jako wskaźniki zmian w polsko-ukraińskim dialogu kulturowym XXI wieku, w: Literatura polska w świecie. T. 7: Reportaż w świecie,
światowość reportażu, red. K. Frukacz, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, s. 39–56.
Nocuń Małgorzata (2019), Wojna aż do znudzenia, „Znak”, nr 9, s. 48–53.
Ossowska Maria (2000), Ethos rycerski i jego odmiany, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Pałkowska Kamila (2016), Analiza narracji wojennych kobiet, „Władza Sądzenia”, nr 9, s. 25–42, http://wladzasadzenia.pl/2016/9/analiza-narracji-wojennych-kobiet.pdf [dostęp 5.04.2023].
Parka Ryszard (2023), Współczesna wojna [rec. książki Justyny Kopińskiej], https://www.press.pl/tresc/74534,wspolczesna-wojna [dostęp 19.03.2023].
Pieniążek Paweł (2017), Wojna, która nas zmieniła, Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
Pieniążek Paweł (2018), Newsów z Syrii nie chce nikt. Z Pawłem Pieniążkiem rozm. przepr. Piotr Zieliński, „Press” nr 5–6, s. 63.
Rott Dariusz (2018), Współczesne polskie reportaże literackie o Ukrainie. Rekonesans, „Fˇılolog`ıˇcnij ˇcasopis”, nr 2, s. 119–126.
Sieroń Roman Bogusław (2018), Pedagogika cierpienia. „Księgi Hioba” w świetle badań interdyscyplinarnych, „Społeczeństwo i Rodzina”, nr 3, s. 30–53.
Sobolewska Justyna (2023), Kotek, smutek i redaktor, „Polityka”, nr 7.
Sontag Susan (2010), Widok cudzego cierpienia, przeł. S. Magala, Kraków: Wydawnictwo Karakter.
Strzelecka Marta (2022), „Współczesna wojna” Justyny Kopińskiej: Po stronie dobra, https: //www.vogue.pl/a/ksiazka-wspolczesna-wojna-justyny-kopinskiej-zbiorfelietonow-z-voguepl-i-reportaz-o-wojnie-w-ukrainie [dostęp 19.04.2023].
Szczerek Ziemowit (2022), Wymyślone miasto Lwów, Wołowiec: Wydawnictwo Czarne.
Tochman Wojciech (2013), Eli, eli, Wołowiec: Wydawnictwo Czarne.
Tomasik Tomasz (2013), Wojna – męskość – literatura, Słupsk: Wydawnictwo Naukowe Akademii Pomorskiej.
Wańkowicz Melchior (1978), Wojna i pióro, Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Wańkowicz Melchior (1983), Antenat – reportaż wojenny, w: M. Wańkowicz, Karafka La Fontaine’a, t. 1. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Wiszniowska Monika (2017), Zobaczyć – opisać – zrozumieć. Polskie reportaże literackie o rosyjskim imperium, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Wojtacha Anna (2012), Kruchy lód, Warszawa: Carta Blanca. Grupa Wydawnicza PWN.
Wolny-Zmorzyński Kazimierz (1996), Reportaż – jak go napisać?, Rzeszów: Wydawnictwo Szkolne i Pedagogiczne.
Wolny-Zmorzyński Kazimierz [red.] (2012),Korespondent wojenny. Etyka – historia – współczesność, Kielce: Kieleckie Towarzystwo Edukacji Ekonomicznej.
Żyrek-Horodyska Edyta (2018), Reportaż jako sztuka pamięci. Wokół książki 1945. Wojna i pokój Magdaleny Grzebałkowskiej, „Przegląd Kulturoznawczy”, nr 2, s. 276–295.
Netografia:
https://nakanapie.pl/recenzje/nowa-rzeczywistosc-wspolczesna-wojna [dostęp 20.03.2023].
https://wsiz.edu.pl/aktualnosci/wojna-w-ukrainie-oczami-korespondenta-pawelpieniazek-i-wojciech-jagielski-na-spotkaniu-z-okazji-premiery-ksiazki-opor/Spotkanie autorskie Pawła Pieniążka i Wojciecha Jagielskiego odbyte 2 lutego 2023 w Wyższej Szkole Informatyki i Zarządzania w Rzeszowie [dostęp 16.11.2023].
https://www.batory.org.pl/wydarzenia/nowe-wojny-stare-wojny-niezwykla-zwyczajnosc-ludobojstwa/ Świetlica Krytyki Politycznej w Cieszynie. Debata online z udziałem: Konstantego Geberta, Tadeusza Sławka, Miłady Jędrysik, 16.04.2023 [dostęp 16.04.2023].
https://zdaniemszota.pl/4869-recenzja-justyna-kopinska-wspolczesna-wojna [dostęp 20.03.2023].
Instytut Dziennikarstwa i Komunikacji Społecznej. Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie https://orcid.org/0000-0002-2038-2283
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Artykuły opublikowane w czasopiśmie "Białostockie Studia Literaturoznawcze" na platformie należącej do Uniwersytetu w Białymstoku są udostępniane na licencji CC-BY-SA 4.0 (Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0)
Tym samym wszyscy zainteresowani są uprawnieni do korzystania z utworów opublikowanych pod następującymi warunkami:
1) uznanie autorstwa czyli obowiązek podania wraz z rozpowszechnianym utworem informacji o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, doi) oraz samej licencji na tych samych warunkach, 2) wolno rozpowszechniać utwory zależne jedynie na licencji identycznej do tej, na jakiej udostępniono utwór oryginalny.
Uniwersytet w Białymstoku zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).
Autor zachowuje prawa majątkowe, ale udziela zgody Uniwersytetowi w Białymstoku na wykorzystanie dzieła.