Podróż bez końca. O doświadczeniu krajobrazu Marka Zagańczyka
Irena Górska
a:1:{s:5:"pl_PL";s:33:"Uniwersytet im. Adama Mickiewicza";}Abstrakt
Podjęte rozważania mają na celu zrekonstruowanie doświadczenia krajobrazu na podstawie wybranych szkiców podróżnych Marka Zagańczyka. To doświadczenie przejawia się w nich jako ciągłe ustanawianie tożsamości odwiedzanych miejsc, a także jako sprawdzian własnej zmysłowości podróżującego, rozpiętej stale między różnymi stanami emocjonalnymi. Zapiski Zagańczyka pokazują, że krajobraz rodzi się w przeżyciach, doznaniach i indywidualnych odczuciach, a jego doświadczanie to jednocześnie głębokie przeżywanie siebie. W tym ujęciu, wizualny aspekt krajobrazu, który autor często podkreśla, jest jedynie wstępem do wielosensorycznych i psychosomatycznych doznań, aktywujących wszystkie zmysły, pamięć, wyobraźnię i różnorodne skojarzenia, które z kolei otwierają nowe artystyczne, biograficzne i osobiste konteksty. W efekcie, krajobraz staje się dla Zagańczyka źródłem nie tylko szeroko pojętego doświadczenia estetycznego, lecz także egzystencjalnego.
Słowa kluczowe:
podróż, krajobraz, zmysłowość, doświadczenie estetyczne, doświadczenie egzystencjalneBibliografia
Assunto Rosario (2014), Natura jako krajobraz i wolność człowieka, w: Krajobrazy. Antologia tekstów, red. B. Frydryczak, D. Angutek, Poznań: Wydawnictwo Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, s. 211–219.
Assunto Rosario (2015), Filozofia ogrodu, wybrał, przełożył i opracował M. Salwa, Łódź: Przypis.
Berleant Arnold (2014), Estetyka i środowisko, w: Krajobrazy. Antologia tekstów, red. B. Frydryczak, D. Angutek, Poznań: Wydawnictwo Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, s. 63–77.
Bieńkowska Ewa (2002), Co mówią kamienie Wenecji, Gdańsk: Słowo: Obraz/Terytoria.
Boehm Gottfried (2014), O obrazach i widzeniu. Antologia tekstów, red. D. Kołacka, przeł. M. Łukasiewicz, A. Pieczyńska-Sulik, Kraków: Universitas.
Bourriaud Nicolas (2012), Estetyka relacyjna, przeł. Ł. Białkowski, Kraków: Muzeum Sztuki Współczesnej MOCAK.
Cosgrove Denis (2014), Krajobraz i europejski zmysł wzroku – przyglądanie się naturze, w: Krajobrazy. Antologia tekstów, red. B. Frydryczak, D. Angutek, Poznań: Wydawnictwo Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, s. 79–110.
Frydryczak Beata (2018), O doświadczeniu bycia w krajobrazie, w: Między integracją i rozproszeniem. Doświadczenie estetyczne w kontekstach nowoczesności, red. I. Lorenc, M. Rychter, M. Salwa, Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, s. 143–157.
Frydryczak Beata (2023), Topografia tego, co estetyczne, czyli o zmysłowym wymiarze doświadczenia krajobrazu, w: Myślenie estetyczne, red. T. Pękala, R. Kubicki, Lublin: Wydawnictwo UMCS, s. 143–153.
Frydryczak Beata, Angutek Dorota (2014), Od krajobrazu naturalnego do krajobrazu kulturowego. Wprowadzenie, w: Krajobrazy. Antologia tekstów, red. B. Frydryczak, D. Angutek, Poznań: Wydawnictwo Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, s. 7–19.
Górska Irena (2019), Podróż jako doświadczenie dramatyczne. Grecja Herberta – Grecja Jastruna, w: Dramaturg w teatrze, literaturze, sztuce. Dramaturgia – nowe horyzonty, red. W. Baluch, A. Krajewska, Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, s. 163–184.
Krajewska Anna (2009), Dramatyczna teoria literatury, Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
Loventhal David (2014), Życie z krajobrazem i oglądanie krajobrazu, w: Krajobrazy. Antologia tekstów, red. B. Frydryczak, D. Angutek, Poznań: Wydawnictwo Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, s. 111–138.
Mitchell William John Thomas (2002), Introduction, w: Landscape and Power, Chicago, London 2002, s. 1–2.
Riley Robert B. (2014), Pytania o wzrok, krajobraz i doświadczenie, w: Krajobrazy. Antologia tekstów, red. B. Frydryczak, D. Angutek, Poznań: Wydawnictwo Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, s. 221–223.
Ritter Joachim (2014), Krajobraz. O postawie estetycznej w nowoczesnym społeczeństwie, w: Krajobrazy. Antologia tekstów, red. B. Frydryczak, D. Angutek, Poznań: Wydawnictwo Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, s. 37–54.
Rybicka Elżbieta (2014), Geopoetyka. Przestrzeń i miejsce we współczesnych teoriach i praktykach literackich, Kraków: Universitas.
Salwa Mateusz (2020), Krajobraz. Fenomen estetyczny, Łódź:Wydawnictwo Officyna s.c.
Simmel Georg (2006), Most i drzwi. Wybór esejów, przeł. M. Łukasiewicz, Warszawa: Oficyna Naukowa.
Siwor Dorota (2011), Włoskie wędrówki literackie, „Konteksty Kultury”, nr 7, s. 212–223.
Thompson John B. (1995), Media and Modernity. A Social Theory of the Media, Cambridge–Oxford: Polty Press.
Tilley Christopher (2014), Praktykowanie krajobrazu (fragment z Fenomenologii krajobrazu), w: Krajobrazy. Antologia tekstów, red. B. Frydryczak, D. Angutek, Poznań: Wydawnictwo Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, s. 411–422.
Urry John (2007), Spojrzenie turysty, przeł. A. Szulżycka, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Wieczorkiewicz Anna (2012) Apetyt turysty. O doświadczaniu świata w podróży, Kraków: Universitas.
Zagańczyk Marek (1999), Krajobrazy i portrety, Gdańsk: Słowo: Obraz/Terytoria.
Zagańczyk Marek (2005), Droga do Sieny, Warszawa: Fundacja Zeszytów Literackich.
Zagańczyk Marek (2012), Cyprysy i topole, Warszawa: Fundacja Zeszytów Literackich.
a:1:{s:5:"pl_PL";s:33:"Uniwersytet im. Adama Mickiewicza";}
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Artykuły opublikowane w czasopiśmie "Białostockie Studia Literaturoznawcze" na platformie należącej do Uniwersytetu w Białymstoku są udostępniane na licencji CC-BY-SA 4.0 (Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0)
Tym samym wszyscy zainteresowani są uprawnieni do korzystania z utworów opublikowanych pod następującymi warunkami:
1) uznanie autorstwa czyli obowiązek podania wraz z rozpowszechnianym utworem informacji o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, doi) oraz samej licencji na tych samych warunkach, 2) wolno rozpowszechniać utwory zależne jedynie na licencji identycznej do tej, na jakiej udostępniono utwór oryginalny.
Uniwersytet w Białymstoku zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).
Autor zachowuje prawa majątkowe, ale udziela zgody Uniwersytetowi w Białymstoku na wykorzystanie dzieła.
