Poleskie krajobrazy sensoryczne w prozie Aleksandra Kuprina
Joanna Nowakowska-Ozdoba
Instytut Literaturoznawstwa i Językoznawstwa. Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcachhttps://orcid.org/0000-0003-4881-0187
Abstrakt
Artykuł poświęcony jest analizie krajobrazu sensorycznego w poleskiej prozie Aleksandra Kuprina. Krajobraz ten zbudowany jest z połączenia różnych wrażeń – wizualnych, audialnych, olfaktorycznych, taktylnych. Od rodzaju uaktywnianych zmysłów obserwatorów pejzażu zależą relacje pomiędzy postacią a krajobrazem: wrażenia wizualne stwarzają dystans, pozostałe odczucia niwelują go. W tekstach pisarza ludzkie sensorium aktywizuje się najczęściej całościowo, co sprawia, że dominujące krajobrazy wizualne i audialne uzupełniane są wrażeniami taktylnymi i olfaktorycznymi. Percepcja pejzażu, a co za tym idzie i sam krajobraz, mają więc charakter polisensoryczny. Doświadczenia sensualne Kuprinowskich bohaterów/narratorów obejmują swoiste dla Polesia wrażenia zmysłowe tworzące tożsamość terytorialną tego regionu. Tak więc podstawową rolą krajobrazu sensorycznego w analizowanych utworach jest odtworzenie kolorytu lokalnego. Istotny jest również wpływ pejzażu na emocje obserwatorów.
Słowa kluczowe:
krajobraz sensoryczny, wrażenia sensualne, polisensoryczna percepcja pejzażu, tożsamość terytorialna, Alexander KuprinBibliografia
Kuprin Aleksander (1971), Boloto, w: A. Kuprin, Sobranie soˇcinenij, t. 3, Moskva: Wydawnictwo „Hudoˇzestvennaâ literatura”, s. 201–219.
Kuprin Aleksander (1971), Konokrady, w: A. Kuprin, Sobranie soˇcinenij, t. 3, Moskva: Wydawnictwo „Hudoˇzestvennaâ literatura”, s. 239–264.
Kuprin Aleksander (1971), Lesnaâ gluˇs, w: A. Kuprin, Sobranie soˇcinenij, t. 2, Moskva: Wydawnictwo „Hudoˇzestvennaâ literatura”, s. 286–311.
Kuprin Aleksander (1989), Na głuszce, przeł. J. Litwiniuk, w: A. Kuprin, Sulamitka i inne opowiadania, Warszawa: Wydawnictwo „Współpraca”, s. 25–37.
Kuprin Aleksander (1976), Noˇc v lesu, w: A. Kuprin: Povesti. Rasskazy, Leningrad: Wydawnictwo Lenizdat, s. 668–676.
Kuprin Aleksander (1960), Olesia, w: A. Kuprin, Bransoletka z granatów, przeł. Z. Fedecki, Warszawa: Wydawnictwo Iskry, s. 7–110.
Kuprin Aleksander (1971), Serebrânyj volk, w: A. Kuprin, Sobranie soˇcinenij, t. 3, Moskva: Wydawnictwo „Hudoˇzestvennaâ literatura”, s. 105–113.
Ong Walter Jackson (1992), Oralność i piśmienność. Słowo poddane technologii, przeł. J. Japola, Lublin: Redakcja Wydawnictw KUL.
Pallasmaa Juhani (2011), Krajobrazy zmysłów. Dotykanie świata przez architekturę, przeł. M. Choptiany, „Autoportret”, nr 3, s. 4–11.
Parteous John Douglas (2014), Krajobraz zapachów, w: Krajobrazy. Antologia tekstów, red. B. Frydryczak, D. Angutek, Poznań: Wydawnictwo Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, s. 465–485.
Rybicka Elżbieta (2012), Literatura, geografia: wspólne terytoria, w: Od poetyki przestrzeni do geopoetyki, red. E. Konończuk, E. Sidoruk, Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku.
Rybicka Elżbieta (2014), Geopoetyka. Przestrzeń i miejsce we współczesnych teoriach i praktykach literackich, Kraków: Wydawnictwo Uniwersitas.
Instytut Literaturoznawstwa i Językoznawstwa. Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach https://orcid.org/0000-0003-4881-0187
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Artykuły opublikowane w czasopiśmie "Białostockie Studia Literaturoznawcze" na platformie należącej do Uniwersytetu w Białymstoku są udostępniane na licencji CC-BY-SA 4.0 (Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0)
Tym samym wszyscy zainteresowani są uprawnieni do korzystania z utworów opublikowanych pod następującymi warunkami:
1) uznanie autorstwa czyli obowiązek podania wraz z rozpowszechnianym utworem informacji o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, doi) oraz samej licencji na tych samych warunkach, 2) wolno rozpowszechniać utwory zależne jedynie na licencji identycznej do tej, na jakiej udostępniono utwór oryginalny.
Uniwersytet w Białymstoku zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).
Autor zachowuje prawa majątkowe, ale udziela zgody Uniwersytetowi w Białymstoku na wykorzystanie dzieła.
