Sławomir Mrożek wobec krajobrazów
Elżbieta Sidoruk
Wydział Filologiczny. Uniwersytet w Białymstokuhttps://orcid.org/0000-0002-6132-5808
Abstrakt
W artykule przedmiotem analizy jest poetyka zapisów doświadczenia konkretnej przestrzeni geograficznej w Dzienniku Sławomira Mrożka i jego korespondencji ze Stanisławem Lemem. Nawiązując do zawartego w jednym z listów autokomentarza, w którym pisarz stwierdza, że woli „pracować w sferze wniosków raczej niż opisu”, autorka analizuje sposób percypowania przez Mrożka krajobrazów i „opracowywania” zarejestrowanych spostrzeżeń i odczuć w początkowym okresie pobytu poza Polską. Jak dowodzi, pisarza bardziej interesuje wymiar kulturowy niż estetyczny obserwowanych krajobrazów. Praktykowany przez Mrożka sposób odczytywania znaczeń otaczającej go przestrzeni geograficznej zasadza się na dominacji percepcji okulocentrycznej, ale niekiedy warunkują go również doznania zapachowe i haptyczne. O specyfice Mrożkowej lektury krajobrazów Europy Zachodniej decyduje również fakt, że pisarz przyjmuje postawę konfrontacyjną, postrzegając je przez pryzmat doświadczenia kulturowego przybysza z Europy Wschodniej.
Słowa kluczowe:
krajobraz kulturowy, doświadczenie, przestrzeń geograficzna, percepcja zmysłowaBibliografia
Angutek Dorota (2019), Kulturowe wzory przyjemności doświadczania krajobrazu, w: Krajobraz i doświadczenie, red. B. Frydryczak, M. Salwa, Łódź: Wydawnictwo Officyna s.c, s. 33–52.
Frydryczak Beata (2014), O dwóch sensach krajobrazu, w: Krajobraz kulturowy, red. B. Frydryczak, M. Ciesielski, Poznań:Wydawnictwo Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, s. 15–25.
Frydryczak Beata (2019), Krajobraz i mrok. O doświadczeniu krajobrazu nocnego, w: Krajobraz i doświadczenie, red. B. Frydryczak, M. Salwa, Łódź: Wydawnictwo Officyna s.c, s. 81–95.
Frydryczak Beata (2020), Zmysły w krajobrazie, Łódź: Wydawnictwo Officyna s.c.
Lem Stanisław, Mrożek Sławomir (2011), Listy 1956–1978, Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Lorenc Iwona (2019), Estetyczne badania nad krajobrazem w świetle przeobrażeń współczesnej humanistyki. Ku fenomenologii krajobrazu, w: Krajobraz i doświadczenie, red. B. Frydryczak, M. Salwa, Łódź: Wydawnictwo Officyna s.c, s. 17–31.
Mrożek Sławomir (1960), Po drodze, „Życie Literackie”, nr 3, s. 3.
Mrożek Sławomir (2003), Mój życiorys, w: S. Mrożek, Varia, t. 1: Życie i inne okoliczności, Warszawa: Noir sur Blanc, s. 30–70.
Mrożek Sławomir (2006), Baltazar. Autobiografia, Warszawa: Noir sur Blanc.
Mrożek Sławomir (2010), Dziennik, t. 1: 1962–1969, Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Mrożek Sławomir (2012), Dziennik, t. 2: 1970–1967, Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Mrożek Sławomir (2013), Dziennik, t. 3: 1980–1989, Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Mrożek Sławomir, Błoński Jan (2004), Listy 1963–1996, Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Mrożek Sławomir, Brandell Gunnar (2013), Listy 1959–1994, przeł. R. Stodół, Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Nasiłowska Anna (2023), Mrożek. Biografia, Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Niemczyńska Małgorzata I. (2013), Mrożek. Striptiz neurotyka, Warszawa: Agora.
Sidoruk Elżbieta (2014), Być „w samym środku świata”. Metaforyka przestrzenna w „Monizie Clavier” Sławomira Mrożka, w: Geografia i metafora, red. E. Konończuk, E. Nofikow, E. Sidoruk, Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, s. 209–228.
Sidoruk Elżbieta (2014), „Jestem urodzonym wędrowcem”. O miejscach autobiograficznych Sławomira Mrożka, „Białostockie Studia Literaturoznawcze” 2014, nr 5, s. 173–193.
Sidoruk Elżbieta (2015), Ślady doświadczenia geobiograficznego w twórczości Sławomira Mrożka, w: Przestrzenie geo(bio)graficzne w literaturze, red. E. Konończuk, E. Sidoruk, Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, s. 157–178.
Traba Robert (2017), Krajobraz kulturowy: strategie badawcze i interpretacje. Uwagi wstępne, w: Krajobrazy kulturowe. Sposoby konstruowania i narracje, red. R. Traba, V. Julkowska, T. Stryjakiewicz, Warszawa–Berlin: Wydawnictwo Neriton – CBH PAN, s. 11–21.
Wydział Filologiczny. Uniwersytet w Białymstoku https://orcid.org/0000-0002-6132-5808
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Artykuły opublikowane w czasopiśmie "Białostockie Studia Literaturoznawcze" na platformie należącej do Uniwersytetu w Białymstoku są udostępniane na licencji CC-BY-SA 4.0 (Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0)
Tym samym wszyscy zainteresowani są uprawnieni do korzystania z utworów opublikowanych pod następującymi warunkami:
1) uznanie autorstwa czyli obowiązek podania wraz z rozpowszechnianym utworem informacji o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, doi) oraz samej licencji na tych samych warunkach, 2) wolno rozpowszechniać utwory zależne jedynie na licencji identycznej do tej, na jakiej udostępniono utwór oryginalny.
Uniwersytet w Białymstoku zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).
Autor zachowuje prawa majątkowe, ale udziela zgody Uniwersytetowi w Białymstoku na wykorzystanie dzieła.
