„Mein Gott, jak pięknie” – Filipa Springera wędrówki po krajobrazie historycznym
Elżbieta Konończuk
Wydział Filologiczny. Uniwersytet w Białymstokuhttps://orcid.org/0000-0002-9544-6595
Abstrakt
Celem artykułu jest interpretacja fabularyzowanego reportażu historycznego Filipa Springera Mein Gott, jak pięknie. W utworze będącym zapisem wędrówki po tzw. Ziemiach Odzyskanych w poszukiwaniu śladów pejzaży historycznych Springer przedstawia inżynieryjne i architektoniczne ingerencje w krajobraz wschodnich prowincji pruskich. Na podstawie licznych źródeł historycznych buduje fabularyzowane narracje dotyczące regulacji Odry w XVIII wieku, budowy Kolei Wschodniej łączącej Berlin z Królewcem, tworzenia zespołów pałacowo-ogrodowych, modelowania dolnośląskich krajobrazów na wzór idyllicznej krainy, nazwanej „śląskim Elizjum” oraz sztuki wpisywania architektury miasteczek Prus Wschodnich w lokalny pejzaż. Autorka odczytuje książkę Springera jako wywód na temat sztuki aranżowania przez człowieka przestrzeni tak, aby uzyskany krajobraz był nośnikiem wartości estetycznych i służył doświadczeniu piękna.
Słowa kluczowe:
krajobraz, reportaż historyczny, geohistoria, Prusy, architekturaBibliografia
Barcz Anna (2017), Odra – rzeka ekoparadygmatyczna, „Poznańskie Studia Polonistyczne”, nr 30, s. 221–235.
Barcz Anna (2017), O rzece, która wylewa. Literatura i nowa pamięć o powodzi, w: Nowa humanistyka. Zajmowanie pozycji, negocjowanie autonomii, red. P. Czapliński, R. Nycz, Warszawa: Instytut Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk.
Borcz Zuzanna (2001), Architektura krajobrazu jako kierunek studiów, „Architektura Krajobrazu”, nr 1, s. 60-63.
Jochemczyk Mariusz (2013), Super flumina Silesiae Superioris, w: Urzeczenie. Lokacje literatury i wyobraźni, red. M. Jochemczyk, M. Piotrowiak, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Popczyk Maria (2014), Krajobraz jako obraz, w: Krajobraz kulturowy, red. B. Frydryczak, M. Ciesielski, Poznań: Wydawnictwo Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk.
Springer Filip (2011), Miedzianka. Historia znikania, Wołowiec: Wydawnictwo Czarne.
Springer Filip (2012), Źle urodzone. Reportaże o architekturze PRL-u, Kraków: Karakter.
Springer Filip (2013), Wanna z kolumnadą. Reportaże o polskiej przestrzeni, Wołowiec: Wydawnictwo Czarne.
Springer Filip (2023), Mein Gott, jak pięknie, Kraków: Karakter.
Schlögel Karl (2009), W przestrzeni czas czytamy. O historii cywilizacji i geopolityce, przeł. I. Drozdowska, Ł. Musiał, Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.
Szejnert Małgorzata (2007), Czarny ogród, Kraków: Społeczny Instytut Wydawniczy Znak.
Tomasik Wojciech (2007), Ikona nowoczesności. Kolej w literaturze polskiej, Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
Tokarczuk Olga (2012), Odra, w: O. Tokarczuk, Moment niedźwiedzia, Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
Toporow Władimir (1991), Petersburg i tekst petersburski literatury rosyjskiej: wprowadzenie do tematu, przeł B. Żyłko, „Pamiętnik Literacki”, nr 2, s. 247–273.
Zduniak-Wiktorowicz Małgorzata (2013), Podajemy komunikat o stanie Odry”... Nowa literatura polska znad rzeki, w: Urzeczenie. Lokacje literatury i wyobraźni, red. M. Jochemczyk, M. Piotrowiak, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Wydział Filologiczny. Uniwersytet w Białymstoku https://orcid.org/0000-0002-9544-6595
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Artykuły opublikowane w czasopiśmie "Białostockie Studia Literaturoznawcze" na platformie należącej do Uniwersytetu w Białymstoku są udostępniane na licencji CC-BY-SA 4.0 (Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0)
Tym samym wszyscy zainteresowani są uprawnieni do korzystania z utworów opublikowanych pod następującymi warunkami:
1) uznanie autorstwa czyli obowiązek podania wraz z rozpowszechnianym utworem informacji o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, doi) oraz samej licencji na tych samych warunkach, 2) wolno rozpowszechniać utwory zależne jedynie na licencji identycznej do tej, na jakiej udostępniono utwór oryginalny.
Uniwersytet w Białymstoku zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).
Autor zachowuje prawa majątkowe, ale udziela zgody Uniwersytetowi w Białymstoku na wykorzystanie dzieła.
