Norwid rubaszno-transcendentalny. Głos w sprawie intertekstualności “A Dorio ad Phrygium”
Karol Samsel
a:1:{s:5:"pl_PL";s:22:"Uniwersytet Warszawski";}Abstrakt
The article revises the existing critical discussion concerning the intertextuality of Cyprian Norwid’s poem “A Dorio ad Phrygium”. The author of the article demonstrates that the piece can be interpreted both from the perspective of the old-Polish intertextuality (his hypothesis concerns Norwid’s inspirational address “from Kochanowski to Rej”) as well as through “self-scrutinizing gestures” of the poet himself, who uses the intertext to refer to his own poetry. By reading the equivocal initial part of the poem, the author traces Norwid’s intertextual affinity with Rabelais, Whitman or Rubens and points to the bawdy and transcendental nature of the work. These tropes explain the earlier radical readings of the poem by Wiesław Rzońca (deconstruction) or Krzysztof Cieślik (anthropology of Ruth Benedict or Clifford Geertz). While keeping these considerations in mind, the author of the article maintains, above all, the inter-textual perspective. The final part of the article juxtaposes the depiction of Serionice from “A Dorio ad Phrygium” with the Dublin of Ulysses and asserts that in both the topography is characteristically multidimensional (early modernist period) and relativistic (late modernist period) in its socio-cultural representation.
Słowa kluczowe:
intertextuality, bawdiness, transcendence, modernism, Cyprian NorwidBibliografia
Borowy Wacław (1930), Norwidiana 1925–1929, „Pamiętnik Literacki” nr 1/4, s. 170–
–185.
Borzęcka Kinga (2019), Impresjonizm poznawczy w „Miłości-czystej u kąpieli morskich”,
w: Dramaty Cypriana Norwida. Teksty – konteksty – interteksty, red. W. Rzońca
i K. Samsel, Warszawa: Wydawnictwo Wydziału Polonistyki, s. 225–237.
Boy-Żeleński Tadeusz (1949), Od tłumacza, w: F. Rabelais, Gargantua i Pantagruel, przełożył
i wstępem opatrzył T. Boy-Żeleński, t. 1, Warszawa: Państwowy Instytut
Wydawniczy, s. 1–14.
Cieślik Krzysztof (2017), Cyprian Norwid w kręgu relatywizmu kulturowego. Przełamanie
ewolucjonizmu. Norwida wzór kultury w poemacie „A Dorio ad Phrygium”, w: K. Cieślik,
Twórczość Cypriana Norwida a teorie ewolucjonizmu drugiej połowy XIX wieku,
Warszawa: Dom Wydawniczy „Elipsa”, s. 184–190.
Czernik Jakub (2019), Demokracja i równość w twórczości Cypriana Norwida i Walta
Whitmana. Wstępne rozpoznania, w: O Norwidzie komparatystycznie, red. M. Siwiec,
Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, s. 227–240.
Dambek Zofia (2012), Wobec dworu – tradycja odrzucona. Wyspy umarłych („A Dorio
ad Phrygium” – „Emil na Gozdawiu”), w: Z. Dambek, Cyprian Norwid a tradycje
szlacheckie, Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, s. 131–148.
Falkowski Mateusz (2012), Pięć formuł filozoficznych, za których pomocą można scharakteryzować
pisarstwo Joyce’a, „eleWator” nr 1, s. 9–22.
Feliksiak Elżbieta (2001), Dziedzictwo i pola wyboru. „A Dorio ad Phrygium”, w: E. Feliksiak,
Poezja i myśl. Studia o Norwidzie, Lublin: Towarzystwo Naukowe Katolickiego
Uniwersytetu Lubelskiego, s. 171–212.
Gadamska-Serafin Renata (2019), Norwid – polski Hafiz?, w: O Norwidzie komparatystycznie,
red. M. Siwiec, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego,
s. 349–390.
Joyce James (1999), Ulisses, przeł. M. Słomczyński, Warszawa: Porozumienie Wydawców,
stron 985.
Kasjan Jan Mirosław (1959), Uwagi o „A Dorio ad Phrygium” Cypriana Norwida, „Zeszyty
Naukowe UMK Toruń. Nauki humanistyczno-społeczne”, z. 2: Filologia
polska, 1959, nr 1, s. 85–104.
Kitt Katherine (1927), Rabelais, the Man of Letters; Rubens, the Painter. Parallel Geniuses
of the Renaissance, Arizona: The University of Arizona.
M¨uller Wolfgang G., Interfigurality. A Study on the Interdependence of Literary Figures,
w: Intertextuality, ed. by H.F. Plett, Berlin, New York 1991, s. 101–121.
Natanson Wojciech (1984), Epopeja napoleońska, w: W. Natanson, Sekrety fredrowskie,
Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, s. 33–46.
Norwid Cyprian (1971–1976), Pisma wszystkie, zebrał, tekst ustalił, wstępem i uwagami
krytycznymi opatrzył J. W. Gomulicki, Warszawa: Państwowy Instytut
Wydawniczy, t. I–XI.
Parandowski Jan (2015), Meeting with Joyce, „Studi irlanesi. A Journal of Irish Studies”
no. 5, s. 135–142.
Rabelais Franc¸ois (1949), Przedmowa autora, w: F. Rabelais, Gargantua i Pantagruel, przełożył
i wstępem opatrzył T. Boy-Żeleński, t. 1, Warszawa: Państwowy Instytut
Wydawniczy, s. 15–16.
Ryczek Wojciech (2015), Zafarbowane słówka krasomędrków. Mikołaj Rej o sztuce barwienia
słów, „Napis”, t. XXI, s. 13–32.
RzońcaWiesław (2013), Wieloperspektywiczność rzeczywistości. Gustaw Mahler i Norwid –
„Pieśń skargi” a „Pierścień Wielkiej-Damy”, w: W. Rzońca, Premodernizm Norwida –
na tle symbolizmu literackiego drugiej połowy XIX wieku, Warszawa: Wydawnictwo
Wydziału Polonistyki, s. 295–310.
Skwara Marta (2010), Whitman poetów i pisarzy polskich. Brzozowskiego „poeta życia”,
w: M. Skwara, „Polski Whitman”. O funkcjonowaniu poety obcego w kulturze narodowej,
Kraków: Universitas 2010, s. 178–183.
Stefanowska Zofia (1976), Próba zdrowego rozumu, w: Z. Stefanowska, Próba zdrowego
rozumu. Studia o Mickiewiczu, Warszawa: Państwowy InstytutWydawniczy,
s. 26–41.
Tazbir Janusz (1988), Jeszcze o znajomości Rabelais’go w Polsce, „Pamiętnik Literacki”
nr 2, s. 205–223.
a:1:{s:5:"pl_PL";s:22:"Uniwersytet Warszawski";}
Licencja
Artykuły opublikowane w czasopiśmie "Białostockie Studia Literaturoznawcze" na platformie należącej do Uniwersytetu w Białymstoku są udostępniane na licencji CC-BY-SA 4.0 (Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0)
Tym samym wszyscy zainteresowani są uprawnieni do korzystania z utworów opublikowanych pod następującymi warunkami:
1) uznanie autorstwa czyli obowiązek podania wraz z rozpowszechnianym utworem informacji o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, doi) oraz samej licencji na tych samych warunkach, 2) wolno rozpowszechniać utwory zależne jedynie na licencji identycznej do tej, na jakiej udostępniono utwór oryginalny.
Uniwersytet w Białymstoku zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).
Autor zachowuje prawa majątkowe, ale udziela zgody Uniwersytetowi w Białymstoku na wykorzystanie dzieła.
