May You Teach Other People’s Children in Wołyń and Polesie: About Schools in the Eastern Regions of Interwar Poland
Zbigniew Kopeć
Faculty of Polish and Classical Philology. Adam Mickiewicz University, Poznańhttps://orcid.org/0000-0003-4351-1137
Abstract
The article attempts to analyze the functioning of Polish schools in the interwar period in the eastern regions of the Second Polish Republic. The common stereotypes, rooted also in literature, projected a popular image of backwardness, in comparison with the population from other parts of Poland. For that reason, education was determined as a high priority after 1918. The schools in eastern regions, beside performing their educational function, also disseminated information and political propaganda. The teaching conditions in such schools were also complex, given the national and ethnic composition of children. Ksawery Pruszyński in his reportage Prawo do Wołynia demonstrates that not all efforts were equally satisfactory.
Keywords:
reportage, education, propaganda, schooling, the Second Polish RepublicReferences
Bakuła Bogusław (2006), Kolonialne i postkolonialne aspekty polskiego dyskursu kresoznawczego (zarys problematyki), „Teksty Drugie”, nr 6, s. 11–33.
Beauvois Daniel (2005), Trójkąt ukraiński. Szlachta, carat i lud na Wołyniu, Podolu i Kijowszczyźnie 1793–1914, przeł. K. Rutkowski, Lublin: UMCS.
Bojowniczka przyszłości [Godło: Rzeczywistość] (1935), „Słowo”, nr 35, s. 2–3.
Buczkowski Leopold (1973), Wertepy, Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Cat-Mackiewicz Stanisław (1931), Myśl w obcęgach. Studia nad psychologią społeczeństwa Sowietów, Warszawa: F. Hoesick.
Cat [Cat-Mackiewicz Stanisław] (1935), Z dżdżystej doli. Wrażenia i wnioski po przysłaniu na konkurs nowel nauczycielskich, „Słowo”, nr 23, s. 1.
Cholewińska Katarzyna (2015), Wszyscy jesteśmy Kalibanami: (post)kolonialne wizje latynoamerykańskiego podporządkowania, „Annales Universitas Marie Curie-Skłodowska”, nr 1, s. 91–102.
„Dziennik Urzędowy Kuratorium Okręgu Szkolnego Poleskiego” (1929), nr 1, s. 25–26.
„Dziennik Urzędowy Kuratorium Okręgu Szkolnego Poleskiego” (1939), nr 4, s. 168.
Gehenna inteligenta na Kresach Wschodnich. „Nie trzeba nawuki”. Co odsłaniają reportaże z życia szkoły powszechnej (1935), „ABC Nowiny Codzienne”, nr 46, s. 5.
Gosk Hanna (2008), Polski dyskurs kresowy w niefikcjonalnych zapisach międzywojennych. Próba lektury w perspektywie postcolonial studies, „Teksty Drugie”, nr 6, 20–33.
Grodecki Józef (2001), Program nauczania języka polskiego w szkole średniej. Metody i wyniki, w: Teoria kształcenia literackiego w latach 1918–1939. Antologia, red. L. Jazownik, cz. 1, Zielona Góra: Uniwersytet Zielonogórski, s. 198–204.
Ile zarabiają Urzędnicy. Premier – minister – wojewoda – starosta (1929), „Głos Poranny”, nr 312, s. 7.
Konkurs Kolonialny dla Młodzieży (1939), „Dziennik Urzędowy Kuratorium Okręgu Szkolnego Wołyńskiego”, nr 4, s. 107.
Kopeć Zbigniew (2018), Kobieta na bagnach, w: Z. Kopeć, W cieniu historii. Dwudziestowieczne doświadczenia i narracje, Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, s. 107–117.
Kostro Karol (1926), Do ogółu nauczycielstwa wołyńskiego, „Dziennik Urzędowy Kuratorium Okręgu Szkolnego Wołyńskiego”, nr 10, s. 1.
Kraszewski Józef Ignacy (1859), Wieczory wołyńskie, Lwów: Drukarnia Zakładu Ossolińskich.
Mackiewicz Józef (1938), Bunt rojstów, Wilno: „Słowo”.
Marszałek-Trzebińska Żaneta (2018), Ksiądz Wacław Bliziński i jego dzieło na rzecz rodziny wiejskiej w Liskowie (1870–1944), „Wychowanie w Rodzinie” nr 2, s. 17–30.
Mędrzecki Włodzimierz (2008), Polacy i ich Wołyń, „Niepodległość i Pamięć”, nr 27, s. 125–151.
Obrębski Józef, (2007), Polesie, red. nauk i wstęp A. Engelking, t. 1,Warszawa: Oficyna Naukowa.
Ossendowski Ferdynand Antoni (1935), Nauczycielka. Powieść, Poznań: Wydawnictwo Polskie R. Wegner.
Ossendowski Ferdynand Antoni (1935), Polesie, Poznań:Wydawnictwo Polskie R.Wegner.
Ossendowski Ferdynand Antoni (1936), Huculszczyzna. Gorgany i Czarnohora, Poznań: Wydawnictwo Polskie R. Wegner.
Piątkowski A. (1938), Spółdzielczość socjalistów i chłopów, Warszawa [nakład autora].
PolskaMacierz Szkolna naWołyniu (1938), Równe:WydawnictwoWołyńskiego Zarządu Polskiej Macierzy Szkolnej.
Pruszyński Ksawery (1936), Prawo do Wołynia, „Wiadomości Literackie”, nr 43, s. 3.
Pruszyński Ksawery (1938), Pomyśl o Wołyniu, w: U. Samczuk, Wołyń, przeł. T. Hollender, Warszawa: Towarzystwo Wydawnicze „Rój”, s. 5–8.
Pruszyński Ksawery (1966), Czarna księga niszczenia Wołynia. Z dziejów walki z kulturą, w: K. Pruszyński, Podróże po Polsce. Podróże po Europie, Kraków: Wydawnictwo Literackie, s. 92–99.
Pruszyński Ksawery (2000), Był to niegdyś kraj bogaty, w: K. Pruszyński, Wspomnienia, reportaże, artykuły, t. 1, Warszawa: Twój Styl, s. 209–225.
Pruszyński Ksawery (2000), Na czarnym szlaku, w: K. Pruszyński, Wspomnienia, reportaże, artykuły, t. 1, Warszawa: Twój Styl, s. 17–60.
Retamar Roberto Fern´andez (1983), Kaliban, przeł. H. Czarnocka, w: R.F. Retamar, Kaliban i inne eseje, Kraków: Wydawnictwo Literackie, s. 5–68.
Samczuk Ułas (1938), Wołyń, przeł. T. Hollender, Warszawa: Towarzystwo Wydawnicze „Rój”.
Sanojca Karol (2013), Relacje polsko-ukraińskie w szkolnictwie państwowym południowo-wschodnich województw Drugiej Rzeczypospolitej, Kraków: Historia Iagellonica.
Shakespeare Wiliam (1993), Burza, przeł. S. Barańczak, Kraków: Znak.
Siedlecka Jadwiga (1929), Dziecko poleskie. Konkurs Kuratorium Okręgu Szkolnego Poleskiego, „Dziennik Urzędowy Kuratorium Okręgu Szkolnego Poleskiego”, nr 7, s. 308–318.
Sikora Wincenty (1926), W sprawie obchodów rocznicy Konstytucji 3 maja, „Dziennik Urzędowy Kuratorium Okręgu Szkolnego Wołyńskiego”, nr 3, s. 65–68.
Skowroński Aleksander (1939), Zagadnienia obronności Państwa w nauczaniu i wychowaniu w szkole powszechnej, „Dziennik Urzędowy Kuratorium Okręgu Szkolnego Wołyńskiego”, nr 4, s. 111–120.
Sydow Marian (1927), Nauczyciel jako czynnik kulturalny na wsi, „Dziennik Urzędowy Kuratorium Okręgu Szkolnego Poleskiego” nr 1/2, s. 91–95.
Szer-Szeń [pseudonim] (1929), Liga Morska i Rzeczna, „Dziennik Urzędowy Kuratorium Okręgu Szkolnego Poleskiego”, nr 5, s. 246–247.
Tumski Ryszard [pseudonim] (1935), Zostałem nauczycielem, „Słowo”, nr 32, s. 3.
Walasek Stefania (2006), Szkolnictwo powszechne na ziemiach północno-wschodnich II Rzeczypospolitej (1915–1939), Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.
Węgrzyn Marta (2012), Dylematy tradycjonalisty – wątpliwości reformatora – samotność twórcy. „Wieczory wołyńskie” Józefa Ignacego Kraszewskiego, „Wiek XIX. Rocznik Towarzystwa Literackiego im. Adama Mickiewicza”, nr 1, s. 321–341.
Wyka Marta (2019), Pisarstwo Ksawerego Pruszyńskiego. Biograficzność, gatunkowość, teorie recepcji, w: Zagadkowy Ksawery Pruszyński, red. B. Gautier, M. Urbanowski, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, s. 109–113.
Wysz. [Wyszomirski J.] (1935), Nad lekturą nowel konkursowych, „Słowo”, nr 29, s. 2.
Zaleski Czesław (1932), Józef Piłsudski w pieśni starszego pokolenia i młodzieży, „Dziennik Urzędowy Kuratorium Okręgu Szkolnego Wołyńskiego”, nr 3, s. 95–102.
Ziątek Zygmunt (1972), Ksawery Pruszyński, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Faculty of Polish and Classical Philology. Adam Mickiewicz University, Poznań https://orcid.org/0000-0003-4351-1137
License
Articles published on the platform of Białostockie Studia Literaturoznawcze are available under the license CC-BY-SA 4.0 (CC Attribution-ShareAlike 4.0).
All interested parties have access to the published articles under the following conditions:
1.They must acknowledge authorship, which means crediting the author, title, source, together with the disseminated work (including the hyperlinks to the original work and doi) as well as the same license under the same conditions.
2. Derivative works can be distributed only under the same license as the original work.
The University of Białystok retains the right to the entire journal (layout, graphic design, title, cover design, logo, etc.).
The author retains the property right but confers on the University of Białystok the right to use the work.
