Domestic Servants in Contemporary Popular Science Literature
Julia Wesołowska
Faculty of History. Adam Mickiewicz University, Poznanhttps://orcid.org/0000-0002-0965-1024
Abstract
The article offers a critical reading of two popular science works about domestic servants Służące do wszystkiego [Servants for Everything] by Joanna Kuciel-Frydryszak and Instrukcja nadużycia [Instruction on Abuse] by Alicja Urbanik-Kopeć. According to the author, until recently domestic servants in Poland were exclusively the subject of academic consideration. At present, the subject has been taken up by popular science literature, which offers the reader a portrait of an archetypal female servant – a young (about 20-25 years old) and uneducated single woman, tormented by life and exploited by “masters”. The author of the review ponders the question to what extent such a portrait genuinely reflects historical reality. She believes that the books under discussion deploy certain historical and literary tropes, which are intended to portray the history of servants and employers in a certain way. This raises the question of why exactly this way of narrating the subject has gained an audience, and whether it really fulfills the need to give voice to servants.
Keywords:
Polish history, domestic servants, historical sources, popular science literature, stereotypesReferences
Bednarska Elżbieta (1909), Dobra służąca, czyli co powinnam wiedzieć o służbie na służbie. Poradnik dla służących, Poznań: Drukarnia i Księgarnia św. Wojciecha.
Burton Eleine (1944), Domestic work; Britain largest industry, London: Frederick Muller.
Chociszewski Józef (1898), Dziesięć żywotów świętych służebnic jako wzór i przykład dla dziewcząt służących, Poznań: Księgarnia Katolicka.
Fauve-Chamoux Antointte [red.] (2004), Domestic Service and the Formation of European Identity. Understanding the Globalization of Domestic Work, 16th–21th Centuries, London: Peter Lang.
Jabłonowska Zofia (1975), Rodzina w XIX i na początku XX wieku, w: Przemiany rodziny polskiej, red. J. Komorowska, Warszawa: IW CRRZ, s. 52–74.
Kopczyński Michał (2000), Najstarszy zawód świata. Służba domowa jako grupa zawodowa w Europie XV–XX w., w: Kobieta i praca. Wiek XIX i XX, red. A. Żarnowska, A. Szwarc, Warszawa: Wydawnictwo DiG, s. 53–76.
Kordasiewicz Anna (2016), (U)sługi domowe. Przemiany relacji społecznych w płatnej pracy domowej, Toruń: Wydawnictwo UMK.
Kuklo Cezary (1999), Ze studiów nad służbą domową w miastach polski przedrozbiorowej, w: Między polityką a kulturą, red. C. Kuklo, Warszawa: Wydawnictwo PWN, s. 199–209.
Kwiatkowski A. (1893), Sługa. Kilka uwag godnych pytań, Warszawa.
Leśniewski P.E. (1836), Poradnik dla gospodyń wiejskich i miejskich, czyli zbiór rad, wiadomości i przepisów obejmujących różne szczegóły gospodarstwa kobiecego, Warszawa: A.E. Glucksberg.
Napierała Anita, Michalski Maciej [red.] (2021), Kultura pracy. Z dziejów służby domowej XIX i XX w., Poznań; Wydawnictwo Naukowe UAM.
Nietyksza Maria (1990), Przemiany aktywności zawodowej kobiet. Warszawa na przełomie XIX i XX wieku, w: Kobieta i społeczeństwo na ziemiach polskich w XIX wieku, red. A. Żarnowska, A. Szwarc, Warszawa: Instytut Historyczny UW, s. 99–114.
Olejniczak Julia (2017), Wykorzystanie zasobu Archiwum Państwowego w Poznaniu do badania relacji kobiet i pracy w Poznaniu na przełomie XIX i XX wieku, praca magisterska po kier. prof. UAM dr hab. Marii Solarskiej, Poznań: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza.
Olejniczak Julia (2018), Pokaż mi swoją garderobę, a powiem ci, kim jesteś – dress code dawnych czasów. Recenzja wystawy „Znak polskości. Strój wiejski poznański i jego funkcja patriotyczna”, Muzeum Etnograficzne Oddział Muzeum Narodowego w Poznaniu, 16 czerwca 2018–29 września 2019, „Dziedzictwo Kulturowe Wsi”, t. 2, s. 267–274.
Poniat Radosław (2014), Służba domowa w miastach i na ziemiach polskich od połowy XVIII do końca XIX wieku, Warszawa: Wydawnictwo DiG.
Rościszewski H. (1905), Gospodyni praktyczna. Podręcznik dla gospodyń miejskich i wiejskich, Warszawa.
Sikorska-Kowalska Marta (2004), „W nowoczesnej niewoli.” Służba domowa na przełomie XIX i XX wieku, „Studia z Historii Społeczno-Gospodarczej XIX i XX Wieku”, t. 2.
Ulanicka Michalina (1930), Poradnik służby domowej, Warszawa: Wydawnictwo M. Arcta.
Waterfield Giles, French Anne (2003), Below Stairs: 400 Years of Servants’ Portraits, London: National Portrait Gallery Public.
Zarawska Anna (1993), Krakowskie służące na przełomie XIX i XX wieku, „Rocznik Krakowski”, t. 59, s. 93–98.
Żarnowska Anna (1992), Kierunki aktywności zawodowej kobiet w Polsce XX w. (do 1939 r.), w: Kobieta i edukacja na ziemiach polskich w XIX i XX w., red. A. Żarnowska, A. Szwarc, t. 2, cz. 2, Warszawa: Instytut Historyczny Uniwersytetu Warszawskiego, s. 113–122.
Faculty of History. Adam Mickiewicz University, Poznan https://orcid.org/0000-0002-0965-1024
License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License.
Articles published on the platform of Białostockie Studia Literaturoznawcze are available under the license CC-BY-SA 4.0 (CC Attribution-ShareAlike 4.0).
All interested parties have access to the published articles under the following conditions:
1.They must acknowledge authorship, which means crediting the author, title, source, together with the disseminated work (including the hyperlinks to the original work and doi) as well as the same license under the same conditions.
2. Derivative works can be distributed only under the same license as the original work.
The University of Białystok retains the right to the entire journal (layout, graphic design, title, cover design, logo, etc.).
The author retains the property right but confers on the University of Białystok the right to use the work.
