Flaw of Freedom, Stigma of Autocreation: Inhuman Burden of Self-fashioning Subject in Romantic Anthropology
Kamil Barski
The School of Language and Literature Studies. Adam Mickiewicz University, Poznanhttps://orcid.org/0000-0002-1971-5300
Abstract
The tragic Romantic anthropology entailed a rebellious conflict with the world, other people and even with the self. Its integral part is a mental wound of Romantics, whose anthropological and philosophical contexts are presented in the article. The author attempts to establish a set of factors which led to the ethical, social, religious and psychological anxieties of the French post--revolution generations. To that end the author uses various approaches that encompass psychological aspects of different kinds of aggression aimed at God, the world and the self, psychoanalysis as well as philosophy (especially Kierkegaard’s thought). The strong Romantic subject appears to be a lie, and its tragedy resides in the demand for authenticity, which in itself posed too big a challenge for homeless newcomers in a completely transferred reality.
Keywords:
Romantic subject, freedom, autocreation, melancholy, aggression, freedom, autocreation, melancholy, aggression, romantic subjectReferences
Aubreht Dejan (2012), Dialektyka rozpaczy, przeł. Maciej Olszewski, „Tekstualia”, nr 3, s. 89–119.
Bajer Dorota (2011), Egzystencjalizm jako filozofia podmiotu, „Idea. Studia nad Strukturą i Rozwojem Pojęć Filozoficznych”, nr 23, s. 115–134.
Baker Carlos (1948), Shelley’s major poetry, Princeton: Princeton University Press.
Bąk Magdalena (2013), Twórczy lęk Słowackiego. Antagonizm wieszczów po latach, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Berlin Isaiah (2004), Korzenie romantyzmu. Wykłady mellonowskie w zakresie sztuk pięknych wygłoszone w Narodowej Galerii Sztuki w Waszyngtonie, przeł. A. Bartkowicz, Poznań: Zysk i S-ka.
Bielik-Robson Agata (2003), Inna nowoczesność. Pytania o współczesną formułę duchowości, Kraków: Universitas.
Bielik-Robson Agata (2004), Duch powierzchni. Rewizja romantyczna i filozofii. Kraków: Universitas.
Bieńczyk Marek (1990), Czarny człowiek. Krasiński wobec śmierci, Warszawa: IBL PAN.
Bittner Ireneusz (2002), Romantyczna idea „odnajdywania siebie” i jej wyraz w korespondencji Zygmunta Krasińskiego, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Bittner Ireneusz (2008), Konceptualizacja człowieka-osoby w antropologii polskiego romantyzmu. Przekraczanie schematów heglizmu, „Civitas Hominibus. Rocznik Filozoficzno-Społeczny”, nr 3, s. 25–36.
Bizior-Dombrowska Magdalena (2016), Romantyczna nuda. Wielka nostalgia za niczym, Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK.
Bolecki Włodzimierz (2001), Od „postmodernizmu” do „modernizmu” (Wat – inne doświadczenie), „Teksty Drugie”, nr 2, s. 29–39.
Camus Albert (1991), Człowiek zbuntowany, przeł. J. Guze, Kraków: Oficyna Literacka Res Publica.
Farnicka Marzanna, Liberska Hanna, Niewiedział Dorota (2016), Psychologia agresji. Wybrane problemy, Warszawa: PWN.
Giddens Anthony (2007), Nowoczesność i tożsamość. „Ja” i społeczeństwo w epoce późnej nowoczesności, przeł. A. Szulżycka, Warszawa: PWN.
Janion Maria, Żmigrodzka Maria (1995), Romantyczne tematy egzystencji, w: Nasze pojedynki o romantyzm, red. D. Siwicka, M. Bieńczyk, Warszawa: IBL PAN, s. 9–25.
Janion Maria (2000), Gorączka romantyczna, Kraków: Universitas.
Janion Maria (2001), Zło i fantazmaty, Kraków: Universitas.
Kaftański Wojciech (2012), Rozpacz jako życie w śmierci w myśli Sørena Kierkegaarda, „Zeszyty Naukowe Centrum Badań im. Edyty Stein”, nr 9, s. 81–95.
Kasperski Edward (2000), Jednostka, historia i etyka. Paralela Krasiński – Kierkegaard, w: Piekło miłości. W 140 rocznicę śmierci Zygmunta Krasińskiego, red. J. Rohoziński, Pułtusk: Wyższa Szkoła Humanistyczna, s. 51–88.
Kępiński Antoni (1985), Melancholia. Warszawa: Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich.
Kierkegaard Søren (1972), Choroba na śmierć, w: S. Kierkegaard, Bojaźń i drżenie; Choroba na śmierć, przeł. J. Iwaszkiewicz, Warszawa: PWN, s. 139–292.
Kubale Anna (2001), Zygmunt Krasiński – człowiek i egzystencja, w: Zygmunt Krasiński – nowe spojrzenia, red. G. Halkiewicz-Sojak, B. Burdziej, Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK.
Kucner Andrzej (2013), Nietzsche i romantyczne antycypacje nihilizmu, w: Nietzsche i romantyzm, red. M. Kruszelnicki, W. Kruszelnicki, Wrocław: Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej, s. 50–68.
Napierała Anita (2008), Funkcje cierpienia w antropologii romantycznej. Wizje i diagnozy Zygmunta Krasińskiego, Poznań: Instytut Historii UAM.
Piotrowski Piotr (2006), (Nie)obiektywna podmiotowość, „Analiza i Egzystencja”, nr 4, s. 113–131.
Piwińska Marta (1971), Bóg utracony i Bóg odnaleziony. Buntownicy i wyznawcy, w: Problemy polskiego romantyzmu, ser. I, red. M. Żmigrodzka, Z. Lewinówna, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, s. 251–301.
Piwińska Marta (2005), Złe wychowanie, Gdańsk: Słowo/obraz terytoria.
Płużański Tadeusz (1977), Człowiek między ziemią a niebem, Warszawa: Wiedza Powszechna.
Przybylski Ryszard (1970), Świat jako maszyna piekielna (O „Zamku kaniowskim” Seweryna Goszczyńskiego), w: Studia z teorii i historii poezji, red.M. Głowiński,Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, s. 167–198.
Przybylski Ryszard (1976), Wstęp, w: A. Malczewski, Maria. Powieść ukraińska, oprac. R. Przybylski, Warszawa: PIW.
Sade Donatien Alphonse Franc¸ois de (1997), Julietta, przeł. B. Banasiak, K. Matuszewski, Warszawa: Spacja.
Siwiec Magdalena (2013), Marionetki, maski i sny. Wokół romantycznej nicości, „Ruch Literacki”, nr 6, s. 607–624.
Siwiec Magdalena (2015), Romantyczny kryzys mocnego podmiotu. Pęknięcia i pozory, „Ruch Literacki”, nr 6, s. 559–570.
Stępień Sylwia (2015), Romantyczna nuda i nowoczesna świadomość. Adam Mickiewicz – George Gordon Byron. Próba paraleli, „Wiek XIX”, t. 8, s. 237–250.
Stępień Sylwia (2016), Kształtowanie tożsamości romantycznej w epistolografii Adama Mickiewicza i George’a Gordona Byrona. Studium komparatystyczne [niepublikowana praca doktorska], Warszawa: UW.
Sudolski Zbigniew (2001), Zygmunt Krasiński jako człowiek, w: Zygmunt Krasiński – nowe spojrzenia, red. G. Halkiewicz-Sojak, B. Burdziej, Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK.
Szkaradnik Katarzyna (2014), Świat to za mało, czyli romantyczne odkrywanie „nieskończoności tego, co skończone” w świetle myśli Sørena Kierkegaarda, w: Granice romantyzmu. Romantyzm bez granic?, red. M. Piechota, M. Kalarus, O. Kalarus, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, s. 43–56.
Szwed Antoni (1999), Między wolnością a prawdą egzystencji. Studium myśli Sørena Kierkegaarda, Kęty: Antyk.
Taylor Charles (2012), Źródła podmiotowości. Narodziny tożsamości nowoczesnej, przeł. M. Gruszczyński i in., Warszawa: PWN.
Wasiewicz Jan (2010), Oblicza nicości. Z dziejów nihilizmu europejskiego w XIX wieku, Wrocław: Wydawnictwo UWr.
Werner Mateusz (1996), „Albo-albo”, czyli nihilizm, „Teksty Drugie”, nr 6, s. 99–114.
Werner Mateusz (1997), O nihilizmie europejskim i źródłach ponowoczesności, „Przegląd Filozoficzny – Nowa Seria”, nr 4, s. 123–135.
Wojakowska-Skiba Anna (2009), Nieświadome poczucie winy – powrót do Freuda?, tekst referatu na sympozjum grupy psychoanalizy lacanowskiej Sinthome udostępniony przez autorkę on-line: http://sinthome.pl/pic/StronaPL/insomnia/AWS NPW.pdf [dostęp 26.05.2021].
The School of Language and Literature Studies. Adam Mickiewicz University, Poznan https://orcid.org/0000-0002-1971-5300
License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License.
Articles published on the platform of Białostockie Studia Literaturoznawcze are available under the license CC-BY-SA 4.0 (CC Attribution-ShareAlike 4.0).
All interested parties have access to the published articles under the following conditions:
1.They must acknowledge authorship, which means crediting the author, title, source, together with the disseminated work (including the hyperlinks to the original work and doi) as well as the same license under the same conditions.
2. Derivative works can be distributed only under the same license as the original work.
The University of Białystok retains the right to the entire journal (layout, graphic design, title, cover design, logo, etc.).
The author retains the property right but confers on the University of Białystok the right to use the work.
