Openness of Closed Spaces in Józef Czapski’s Paintings
Małgorzata Krakowiak
Institut of Culture Studies. Faculty of Humanities. University of Silesia in Katowicehttps://orcid.org/0000-0002-5223-2626
Abstract
The article refers to the problematics of tension between closure and openness in Józef Czapski’s paintings. The paintings seem limited, closed in two-dimensional canvas, paper, cardboard… This is, however, an apparent closure. An analysis of the creative attitude of the painter, theoretician of painting and writer Józef Czapski was used to illustrate what transgressing material limitations – “opening up closed spaces” – involves. From the artist's perspective, this “opening” means being sensitive to nature as a source of authentic creative visions and the ability to search for metaphysical justifications for one's own work. Czapski’s creative attitude was confronted here with the views of Simone Weil, a thinker important for Czapski, and also with the concepts of the painter and writer Henryk Waniek and the critic Tomasz Burek. The “opening up” of the pictorial spaces also takes place from the perspective of the viewer/spectator, who investigates the individual works, as well as examines the relationships between certain images.
Keywords:
Józef Czapski, painting, artistic attitude, nature, cultureReferences
Anderman Janusz (2002), Żadnych marzeń?, „Gazeta Wyborcza” 11–12.05.2002, s. 18–19.
Burek Tomasz (2001), Dzieło niczyje, Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Czapski Józef (1991), Swoboda tajemna, Warszawa: Wydawnictwo PoMOST.
Czapski Józef (1994), [List do Czesława Miłosza], „Zeszyty Literackie”, nr 1 (45), s. 105–108.
Czapski Józef (1994), Jean Colin z Amiens (1927–1959), przeł. J. Guze, „Zeszyty Literackie”, nr 1 (45), s. 112–114.
Czapski Józef (1997), Tumult i widma, Kraków: Wydawnictwo Znak.
Czapski Józef (2004), Patrząc, Kraków: Wydawnictwo Znak.
Czapski Józef (2010), Wybrane strony. Z dzienników 1942–1991, t. 1., wyb. i oprac. E. Olechnowicz, Warszawa: Instytut Dokumentacji i Studiów nad Literaturą Polską. Oddział Muzeum Literatury im. Adama Mickiewicza.
Czapski Józef (2010), Wyrwane strony, Warszawa: Fundacja Zeszytów Literackich.
Czapski Józef (2019), Listy o malarstwie, red. M.M. Bieczyński i J. Marciniak, Poznań: Uniwersytet Artystyczny w Poznaniu.
Czapski Józef, [Dziennik nr 52], MNK VIII – rkps 1973.
Czapski Józef, [Dziennik nr 63], MNK VIII – rkps 1984.
Czapski Józef, [Dziennik nr 66], MNK VIII – rkps 1987.
Czapski Józef, [Dziennik nr 71], MNK VIII – rkps 1992.
Czapski Józef, [Dziennik, nr 77], MNK VIII – rkps 1998.
Ingarden Roman (2009), Obraz a dzieło literackie, w: Literatura a malarstwo – malarstwo a literatura. Panorama myśli polskiej XX wieku, red. G. Królikiewicz, O. Płaszczewska, I. Puchalska, M. Siwiec, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, s. 161–169.
Józef Czapski. Dzieła z kolekcji prywatnych / Józef Czapski. Works from Private Collections [katalog wystawy] (2022), Warszawa: Narodowe Centrum Kultury.
Juszczuk Paweł (2006), Obraz, obrazowanie, przestrzeń obrazu.Wpływ obrazu na otaczającą przestrzeń i odwrotnie, Wrocław: Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej.
Kaczmarek Jerzy Łukasz (2019), Niewidzialny stygmat, Sopot: Biblioteka „Toposu”.
Krakowiak Małgorzata (2018), O obowiązku szukania. Wybory światopoglądowe polskich
pisarzy z XX stulecia, Łomianki: Wydawnictwo LTW.
Krakowiak Małgorzata (2021), Lekcja godności, lekcja duchowości z Józefem Czapskim, „Nauki o Wychowaniu. Studia Interdyscyplinarne”, nr 1, s. 164–178.
Kuryluk Ewa (1993), [wypowiedź], w: Tajemnice i paradoksy. Dyskusja o twórczości Józefa Czapskiego, „Kresy”, nr 16, s. 142–148.
Miłosz Czesław (1998), Piesek przydrożny, Kraków: Wydawnictwo Znak.
Parramón Jos´e M. (1996), Światło i cień, przeł. M. Mach, Łódź: Galaktyka, Sp. z o.o. Stróżewski Władysław (2002), Wokół piękna. Szkice z estetyki, Kraków: Universitas.
Szczepański Jan Józef (1974), Rafa, Warszawa: Czytelnik.
Szymczak Mieczysław [red.] (1979), Słownik języka polskiego, t. 2: L–P,Warszawa: PWN, s. 1009.
Waniek Henryk (1988), Przestrzeń, Bydgoszcz: Galeria Autorska Jana Kaji i Jacka Solińskiego.
Weil Simone (1991), Wybór pism, przekład i opracowanie Cz. Miłosz, Kraków: Wydawnictwo Znak.
Werner-Gagnebin Murielle, Kadr Czapskiego, przeł. J. Pollakówna, „Zeszyty Literackie”, nr 1 (45), s. 57–60.
sjp.pwn.pl/słowniki/przestrzen.html [dostęp 27.07.2022].
Institut of Culture Studies. Faculty of Humanities. University of Silesia in Katowice https://orcid.org/0000-0002-5223-2626
License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License.
Articles published on the platform of Białostockie Studia Literaturoznawcze are available under the license CC-BY-SA 4.0 (CC Attribution-ShareAlike 4.0).
All interested parties have access to the published articles under the following conditions:
1.They must acknowledge authorship, which means crediting the author, title, source, together with the disseminated work (including the hyperlinks to the original work and doi) as well as the same license under the same conditions.
2. Derivative works can be distributed only under the same license as the original work.
The University of Białystok retains the right to the entire journal (layout, graphic design, title, cover design, logo, etc.).
The author retains the property right but confers on the University of Białystok the right to use the work.
