Lovers in the Closet: The Practices of Covering, Uncovering and Recovering the History of Obory in Miron Białoszewski’s Works
Martyna Miernecka
Institute of Polish Culture. University of Warsawhttps://orcid.org/0000-0003-2854-6155
Abstract
The aim of this article is to capture one of the unveilings of the history of the manor house in Obory, near Warsaw, and to analyse the principle structuring the essence of transformation of this place in Miron Białoszewski's work. Using the geocritical method, the author examines the relationship between characters and things related to this place selected by Białoszewski and the poetics he used. The frequently recurring motif of the wardrobe was juxtaposed with the analysis of inventories and wills belonging to the owner of the manor at the turn of the 17th and 18th centuries, which are preserved in The Central Archives of Historical Records in Warsaw. The main part of the article is devoted to the aesthetics and functions of 18th-century furniture in relation to the context of the court culture of that time, which Białoszewski explored poetically. In his works he played out the tension between the covering and uncovering of the secrets hidden in the complicated security systems of baroque furniture. This tension accumulates in the spatial nature of Obory: it is a remote and hidden place. Its location allowed Białoszewski to practice covering, uncovering and recovering the history of the manor. These practices not only constituted the structuring principle of the writer’s poetics, but they also open up the possibility of following the transformations of places of such semantic complexity as Obory. They allow us to capture the dynamics of changes that often involve inverting their previous meanings, e.g. in the context of agricultural reform, and also help to expose the related conflicts.
Keywords:
geocriticism, poetics, spatial turn, place, anthropology of thingsReferences
Archiwum Główne Akt Dawnych, Archiwum Potulickich z Obór, sygn. 93; sygn. 288; sygn. 529.
Betlejewska Czesława (2001), Meble gdańskie od XVI do XIX wieku, Warszawa–Gdańsk: Wydawnictwo DiG.
Białoszewski Miron (1991), Konstancin, Warszawa: PIW.
Białoszewski Miron (2012), Tajny dziennik, Kraków: Wydawnictwo Znak.
Białoszewski Miron (2015), Proza stojąca, proza lecąca, Warszawa: PIW.
Białoszewski Miron (2017), Świat można jeść w każdym miejscu, Warszawa: PIW.
Białoszewski Miron (2017), Polot nad niskimi sferami, Warszawa: PIW.
Białoszewski Miron (2017), Oho i inne wiersze, Warszawa: PIW.
Białoszewski Miron, Na wczasach w Oborach [audio], https://www.piw.pl/bialoszewskiaudio.
Brach-Czaina Jolanta (2018), Szczeliny istnienia, Warszawa: Dowody na Istnienie.
Burkot Stanisław (1992), Miron Białoszewski, Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.
Cacciari Massimo (1997), L’Arcipelago, Milano: Adelphi.
Forst de Battaglia Otto (1983), Jan Sobieski, król Polski, przeł. K. Szyszkowska; oprac. i wstępem poprzedził Z. Wójcik, Warszawa: PIW.
Głowiński Michał (1972), Małe narracje Mirona Białoszewskiego, „Teksty”, nr 6.
Janion Maria (1980), Odnawianie znaczeń, Kraków: Wydawnictwo Literackie. Kamieńska Zofia, Baranowski Bohdan [red.] (1978), Historia kultury materialnej Polski w zarysie, t. 4: Od połowy XVII do końca XVIII wieku, Wrocław: Zakład Narodowy Imienia Ossolińskich, Wydawnictwo PAN.
Kicińska Urszula (2020), W tym osieroconym stanie. Pozycja wdowy w społeczeństwie szlacheckim w Rzeczypospolitej (od schyłku XVII do połowy XVIII wieku), Kraków: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie.
Komoniecki Andrzej (1987), Chronografia albo Dziejopis żywiecki, oprac. S. Grodziski, I. Dwornicka, Żywiec: Towarzystwo Miłośników Ziemi Żywieckiej.
Kopytoff Igor (2003), Kulturowa biografia rzeczy: utowarowienie jako proces, przeł. E. Klekot, w: Badanie kultury. Elementy teorii antropologicznej, red. M. Kempny, E. Nowicka, Warszawa: PWN, s. 249–274.
Libicki Marcin, Libicki Piotr (2013), Dwory i pałace wiejskie na Mazowszu, Dom Wydawniczy Poznań: REBIS.
Lochrie Karma (1999), Covert Operations: The Medieval Uses of Secrecy, Philadelphia: University of Pennsylvania Press.
Lubczyński Mariusz (2008), Małżeństwa Wielopolskich w drugiej połowie XVII wieku i ich wpływ na pozycję społeczno-majątkową rodziny, w: Rodzina i gospodarstwo domowe na ziemiach polskich w XV–XX wieku: struktury demograficzne, społeczne i gospodarcze,
red. C. Kuklo, Warszawa: Wydawnictwo DiG, s. 107–137.
Miernecka Martyna (2019), „Teraz tam literaci jeżdżą, piszą albo nic nie robią”. Dom Pracy Twórczej w perspektywie geografii literackiej, „Rocznik Komparatystyczny”, nr 10, s. 249–265.
Miernecka Martyna (2020), Na wczasach w Oborach, w: MiroFor, t. 1: „Ewr kąplet”?, red. A. Karpowicz, P. Sobolczyk, Gdańsk: Fundacja Terytoria Książki, s. 171–185.
Niesiecki Kasper (1842), Herbarz polski Kaspra Niesieckiego powiększony dodatkami z późniejszych autorów, rękopismów, dowodów urzędowych i wydany przez Jana Nep. Bobrowicza, t. 9, Lipsk: nakł. i dr. Breitkopfa i Hærtela.
Olsen Bjørnar (2016), W obronie rzeczy. Archeologia i ontologia przedmiotów, przeł. B. Shallcross, Warszawa: Instytut Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk.
Pietrzak Jarosław (2018), Między ceremoniałem a ludycznością. Codzienność na dworze Jana III Sobieskiego oczami współczesnych mu pamiętnikarzy i korespondentów, w: Dom – codzienność i święto. Ceremonie i tradycje rodzinne. Studia historyczno-antropologiczne, red. A. Chłosta-Sikorska, M. Gadocha, B. Popiołek, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Pedagogicznego, s. 56–73.
Pośpiech Andrzej (1992), Pułapka oczywistości: pośmiertne spisy ruchomości szlachty wielkopolskiej z XVII wieku, Warszawa: Instytut Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk.
Rehorowski Marian (1960), Meble gdańskie XVII i XVIII stulecia, Gdańsk: Gdańskie Towarzystwo Naukowe.
Sargentson Carolyn (2007), Looking at Furniture Inside Out: Strategies of Secrecy and Security in Eighteenth-Century French Furniture, w: Furnishing the Eighteenth Century: What Furniture Can Tell Us about the European and American Past, red. D. Goodman, K. Norberg, Nowy Jork: Routledge, s. 205–236.
Sławiński Janusz (1967), Miron Białoszewski: „Leżenia”, w: T. Kostkiewiczowa, A. Okopień-Sławińska, J. Sławiński, Czytamy utwory spółczesne,Warszawa: Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych, s. 156–168.
Westphal Bertrand (2000), La G´eocritique mode d’emploi, Limoges: Presses Universitaires de Limoges.
Westphal Bertrand (2011), Geocriticism. Real and Fictional Spaces, transl. R. T. Tally Jr., Basingstoke: Palgrave Macmillan.
Wójtowicz Aleksandra (2017), Metamorfozy Pałacu Staszica, Warszawa: Wydawnictwo IBL PAN.
Wójtowicz Aleksandra (2019), Literaturoznawstwo architektoniczne. Wstępne rozpoznania, Warszawa: Wydawnictwo IBL PAN.
Wójtowicz Aleksandra (2019), Przestrzeń „Oziminy” Wacława Berenta, Warszawa: Wydawnictwo IBL PAN.
Wójtowicz Aleksandra [red.] (2019), Miejsca trudne – transdyscyplinarny model badań. O przestrzeni placu Piłsudskiego i placu Defilad, Warszawa: Wydawnictwo IBL PAN.
Zienc Andrzej (1962), Dwór w Oborach. „Biuletyn Historii Sztuki”, 24 (2), s. 188–199.
https://zlpwarszawa.wordpress.com/2015/10/19/likwidacja-domu-tworczego-woborach/ [dostęp 15.09.2022].
https://www.przegladpiaseczynski.pl/artykul/4802,nowe-zycie-palacu-w-oborach [dostęp 15.09.2022].
https://www.wilanow-palac.pl/marianna wielopolska siostra krolowej.html [dostęp 15.09.2022].
Institute of Polish Culture. University of Warsaw https://orcid.org/0000-0003-2854-6155
License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License.
Articles published on the platform of Białostockie Studia Literaturoznawcze are available under the license CC-BY-SA 4.0 (CC Attribution-ShareAlike 4.0).
All interested parties have access to the published articles under the following conditions:
1.They must acknowledge authorship, which means crediting the author, title, source, together with the disseminated work (including the hyperlinks to the original work and doi) as well as the same license under the same conditions.
2. Derivative works can be distributed only under the same license as the original work.
The University of Białystok retains the right to the entire journal (layout, graphic design, title, cover design, logo, etc.).
The author retains the property right but confers on the University of Białystok the right to use the work.
