Affect and Convention: Creating the Space of Seeing
Magda Nabiałek
a:1:{s:5:"pl_PL";s:44:"Wydział Polonistyki, Uniwersytet Warszawski";}Abstract
The article discusses the coexistence of two phenomena in the drama of the second half of the 19th century and the early 20th century. By combining affect and convention, the author seeks to point out the dramatic use of the forgotten plot schemes, characters, and construction solutions, which still remain strongly preserved in the cultural memory of the viewers. These were highly characteristic of the comedy dell'arte, the Russian balagan, which was at the time regaining its popularity in Italy, as well as of the Polish fairy tale. The authors used them in order to evoke in the viewer a certain kind of affectation. This, in turn, allowed them to build ties with the audience based on completely new rules of participation, which gave rise to the theatrical phenomena characteristic of the second half of the 20th century.
Keywords:
drama, comedy dell'arte, affect, convention, spaceReferences
Angelini Franca (2003), Rasoi. Teatri napoletani del ‘900, Roma: Bulzoni.
Bal Ewa (2007), Lokalność i mobilność kulturowa teatru. Śladami Arlekina i Pulcinelli,
Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Barsotti Anna (2007), Eduardo, Fo e l’attore-autre del Novecento, Roma: Bulzoni.
Braidotti Rosi (2018), Afirmation, Pain and Empowerment, „Asian Journal of Women
Studies”, Vol. 14, No 3, s. 7–36.
Briusow Walery (1993), Niepotrzebna prawda, przeł. B. Stempczyńska, w: O dramacie.
Od Hugo do Witkiewicza, red. E. Udalska, Warszawa: Fundacja Astronomii Polskiej,
s. 414–418.
Chętnik Adam (1926), Dla teatrów amatorskich przegląd 125 sztuk teatralnych, Warszawa:
Księgarnia Polska.
Clayton John Douglas (1993), Pierrot in Petrograd. The Commedia dell’Arte/Balagan in
Twentieth-Century Russian Theatre and Drama, Montreal–Kingstion–London–Buffalo:
Cambridge University Press.
Czabanowska-Wróbel Anna (1996), Baśń w literaturze Młodej Polski, Kraków: Universitas.
Czerska Katarzyna (2019), Teatr Cricot – suma przybliżeń, „Didaskalia”, nr 153, s. 46–54.
Dorak-Wojakowska Lilianna (2019), Dramaturg jako archiwista. O stylu montażu dokumentalnego
Witolda Wandurskiego i sceny robotniczej, „Annales Universitatis Paedagogicae
Cracoviensis. Studia de Cultura”, nr 2, s. 20–35.
Gmys Marcin (2012), „Eros i Psyche”: od powieści scenicznej Jerzego Żuławskiego do opery
Ludomira Różyckiego, Poznań: Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk.
Got Jerzy, Orzechowski Emil (1974), Repertuar teatru krakowskiego 1845–1865. Cz. 1:
Teatr polski, Warszawa: Instytut Sztuki PAN.
Gracla Jadwiga (2001), Dramaturgia rosyjska przełomu XIX i XX wieku w świetle przemian
teatru w Europie, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Grot Zdzisław (1950), Dzieje sceny polskiej w Poznaniu 1782–1869, Poznań: Nakładem
Prezydium Miejskiej Rady Narodowej.
Kelly Catriona (2006), Petrushka: The Russian Carnival Puppet Theatre, Cambridge: Cambridge
University Press.
Korzeniewski Bohdan (1954), Komedia dell’arte w Warszawie, „Pamiętnik Teatralny”,
nr 3–4, s. 29–56.
Kosofsky Sedgwick Eve (2003), Touching Feeling. Affect, Pedagogy, Performativity, Durham
– London: Duke University Press Books.
Kotow Helena (1982), Tradycje teatru ludowo-jarmarcznego w dramacie Fiodora Sołoguba
„Wańka klucznik i jego paź Jean”, „Zeszyty NaukoweWydziału Humanistycznego
Uniwersytetu Gdańskiego. Filologia Rosyjska”, t. 10, s. 31–41.
Kowalska Agnieszka (2019), Lucjan Rydel i teatr, „Annales Universitatis Paedagogicae
Cracoviensis. Studia Historicolitteraria”, nr 19, s. 21–34.
Lasocka Barbara (1967), Teatr lwowski w latach 1800–1842, Warszawa: Państwowy Instytut
Wydawniczy.
Lo Gatto Ettore (1954), La Commedia dell’arte in Russia. „Rivista di studi teatrali”,
nr 9–10, s. 176–186.
Madej Izabella (2002), Syndrom budy jarmarcznej, czyli symbolizm rosyjski w kręgu arlekinady,
Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
Marszałek Agnieszka (1992), Repertuar teatru polskiego we Lwowie 1875–1881, Kraków:
Instytut Sztuki PAN.
Massumi Brian (2013), Autonomia afektu, przeł. A. Lipszyc, „Teksty Drugie” , nr 6,
s. 112–135.
Mazur-Fedak Jolanta (2008), Józef Jarema w międzywojennym teatrze awangardowym Cricot
(I), Kraków: Universitas.
Nicoll Allardyce (1967), W świecie Arlekina. Studium o komedii dell’arte, przeł. A. Dębnicki,
Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Nowicka Elżbieta (2003), Omamienie – cudowność – afekt. Dramat w kręgu dziewiętnastowiecznych
wyobrażeń i pojęć, Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
Olkusz Piotr, Wąsik Monika [red.] (2017), Teatry dla masowej publiczności, Łódź: Wydawnictwo
Przypis.
Osińska Katarzyna (2013), Metamorfozy „Budy jarmarcznej”: Aleksandr Błok – Wsiełowod
Meyerhold – Tadeusz Kantor, „Prace Filologiczne. Literaturoznawstwo”, nr 6,
s. 103–114.
Piotrowska Magdalena (2000), Lubownicy sceny, czyli polskie teatry amatorskie w Wielkopolsce
(1832–1875), Poznań–Kalisz: Wydawnictwo Naukowe UAM.
Połczyńska Edyta, Załubska Cecylia (1995), Bibliografia przekładów z literatury niemieckiej
na język polski 1800–1990, t. 1: 1800–1918, Poznań: Wydawnictwo Naukowe
UAM.
Roach Joseph (2014), Wprowadzenie: historia, pamięć i performans, przeł. M. Borowski,
M. Sugiera, „Didaskalia”, nr 121–122, s. 22–36.
Rzewuska Elżbieta (1988), Polski dramat ekspresjonistyczny wobec konwencji gatunkowych,
Lublin: Uniwersytet Marii Skłodowskiej-Curie.
Rzewuska Elżbieta (1991), Misterium i moralitet w polskim dramacie międzywojennym,
w: Dramat i teatr religijny w Polsce, red. I. Sławińska, W. Kaczmarek, Lublin:
TN KUL, s. 287–328.
Schneider Rebecca (2011), Performing Remains. Art and War in Times of Theatrical Reenactment,
London–New York: Routledge.
Secomska Henryka (1971), Repertuar warszawskich teatrów rządowych 1863–1890, Warszawa:
Instytut Sztuki PAN.
Skwarczyńska Stefania (1973), Stylizacja i jej miejsce w nauce o literaturze, w: Stylistyka
polska, red. E. Miodońska-Books, A. Kulawik, M. Tatara, Warszawa: Państwowe
Wydawnictwo Naukowe, s. 227–248.
Sobieska Anna (2015), Wokół Aleksandra Błoka. Z dziejów polskiej fascynacji kulturą i literaturą
rosyjską, Warszawa: Fundacja Akademia Humanistyczna.
Stoller Ann Lauea (2002), Colonial archives and the arts of governance, „Archival Science”,
No 2, s. 87–109.
Sugiera Małgorzata (2017), Nażywość, w: Performatyka. Terytoria, red. E. Bal, D. Kosiński,
Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Surma-Gawłowska Małgorzata (2015), Komedia dell’arte, Kraków: Universitas.
Świetlicka Halina (1968), Repertuar teatrów w Warszawie 1832–1862, Warszawa: Instytut
Sztuki PAN.
Taylor Diana (2003), The Archive and the Repertoire, Durham–London: Duke University
Press Books.
Taylor Diana (2014), Archiwum i repertuar: performanse i performatywność. PerFORwhat
studies?, przeł. M. Borowski, M. Sugiera, „Didaskalia”, nr 120, s. 22–38.
Waksmund Ryszard (2005), Młodopolska baśń dramatyczna. Od bajki ludowej do impresji
scenicznej (z zagadnień struktury gatunku), w: Baśnie nasze współczesne, red. J. Ługowska,
Wrocław: Uniwersytet Wrocławski, s. 11–41.
Wosiek Maria (1975), Historia teatrów ludowych. Polskie zespoły zawodowe 1898–1914,
Wrocław: Instytut Sztuki PAN.
Wypych-Gawrońska Anna (1999), Lwowski teatr operowy i operetkowy w latach 1872–
–1918, Kraków: Universitas.
a:1:{s:5:"pl_PL";s:44:"Wydział Polonistyki, Uniwersytet Warszawski";}
License
Articles published on the platform of Białostockie Studia Literaturoznawcze are available under the license CC-BY-SA 4.0 (CC Attribution-ShareAlike 4.0).
All interested parties have access to the published articles under the following conditions:
1.They must acknowledge authorship, which means crediting the author, title, source, together with the disseminated work (including the hyperlinks to the original work and doi) as well as the same license under the same conditions.
2. Derivative works can be distributed only under the same license as the original work.
The University of Białystok retains the right to the entire journal (layout, graphic design, title, cover design, logo, etc.).
The author retains the property right but confers on the University of Białystok the right to use the work.
