Landscapes of Dying and Mourning in Polish Literature of Recent Decades

Joanna Szewczyk

Faculty of Polish Studies. Jagiellonian University in Kraków
https://orcid.org/0000-0002-3486-9455


Abstract

This article concerns the representations of loss and mourning in the recent Polish literature  from the perspective of spacial turn. The author analyzes three literary works: Zapiski z nocnych dyżurów [Notes from night duty] by Jacek Baczak, Ostatnie historie [Recent stories] by Olga Tokarczuk and Sorge by Aleksandra Zielińska. The article seeks to demonstrate how such categories as affective heterotopia, emotive topography, affective geography and performativity of place can be useful to study the literary landscapes of dying, mourning and loss. The remarks aim to emphasize spatial, not only temporal, aspect of the experience of death. 

Keywords:

spacial turn, space, affective heterotopia, mourning, death

Adelgejm Irina (2020), Doświadczenie tanatyczne i przezwyciężenie trwogi tanatycznej w powieściach Olgi Tokarczuk „Ostatnie historie” i „Anna In w grobowcach świata”, „Postscriptum Polonistyczne”, nr 1, s. 11–22.

Ari`es Philippe (1993), Śmierć odwrócona, w: Antropologia śmierci. Myśl francuska, wybr. i przeł. S. Cichowicz, J.M. Godzimirski, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Baczak Jacek (2021), Zapiski z nocnych dyżurów, Lusowo: Wydawnictwo Wolno.

Czaja Dariusz (2021), Przed obliczem, w: J. Baczak, Zapiski z nocnych dyżurów, Lusowo: Wydawnictwo Wolno.

Dutka Elżbieta (2015), Wędrujące pojęcie, czyli geopoetyka w teorii i praktyce, „Postscriptum Polonistyczne”, nr 1, s. 281–287.

FoucaultMichel (2005), Inne przestrzenie, przeł. A. Rejniak-Majewska, „Teksty Drugie”, nr 6, s. 117–125.

Gęsina Tomasz (2016), Co było przed geopoetyką? Kategoria przestrzeni w literaturoznawstwie polskim – rekonesans, „Postscriptum Polonistyczne”, nr 1, s. 167–178.

Gieba Kamila (2015), Zwroty ku przestrzeni w badaniach literackich – próba uporządkowania pojęć i podstawowe rozróżnienia, „Przestrzenie Teorii”, nr 23, s. 27–38.

Gogola Weronika (2017), Po trochu, Wrocław: Wydawnictwo Książkowe Klimaty.

Jeziorkowska-Polakowska Anna (2016), Geopoetyka jako pojęcie wędrujące, „Postscriptum Polonistyczne”, nr 1, s. 191–197.

Kaczmarek Agnieszka (2016), Od milczenia do opowieści. Kulturowe dyskursy o umieraniu i śmierci, Poznań: Wydawnictwo Naukowe Wydziału Nauk Społecznych Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza.

Kłosińska Krystyna (2006), Praca żałoby, w: K. Kłosińska, Miniatury. Czytanie i pisanie „kobiece”, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.

Larenta Anna (2015), Literatura wytwarzająca miejsce. Performatywność utworów Olgi Tokarczuk na przykładzie opowiadania „Bardo. Szopka”, w: Przestrzenie geo(bio)graficzne w literaturze, red. E. Konończuk, E. Sidoruk, Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, s. 317–332.

Ładoń Monika (2019), Choroba jako literatura. Studia maladyczne, Katowice: Stowarzyszenie Inicjatyw Wydawniczych – Wydawnictwo Naukowe „Śląsk”.

Morawiec Arkadiusz (2006), Estetyczne, metafizyczne, etyczne (i wątpliwości) – „Zapiski z nocnych dyżurów” Jacka Baczaka, w: Antynomie wartości. Problematyka aksjologiczna w literaturze i dydaktyce, red. A. Morawiec, R. Jagodzińska, A. Klepaczko, Łódź: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Humanistyczno-Ekonomicznej, s. 193–213.

Rabizo-Birek Magdalena (2013), Pierwsze i drugie czytanie „Ostatnich historii”, w: Światy Olgi Tokarczuk, red. M. Rabizo-Birek, M. Pocałuń-Dydycz, A. Bienias, Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego: Stowarzyszenie Literacko-Artystyczne Fraza, s. 155–180.

Rybicka Elżbieta (2008), Od poetyki przestrzeni do polityki miejsca. Zwrot topograficzny w badaniach literackich, „Teksty Drugie”, nr 4, s. 21–38.

Rybicka Elżbieta (2012), Zwrot topograficzny w badaniach literackich. Od poetyki przestrzeni do polityki miejsca, w: Kulturowa teoria literatury 2. Poetyki, problematyki, interpretacje, red. R. Nycz, T. Walas, Kraków: Universitas, s. 311–343.

Rybicka Elżbieta (2014), Geopoetyka. Przestrzeń i miejsce we współczesnych teoriach i praktykach literackich, Kraków: Universitas.

Serkowska Hanna (2016), Zapiski z (przechodniości) bezradności, „Autobiografia. Literatura, Kultura, Media”, nr 2, s. 115–123.

Siewior Kinga (2013), Tożsamość odzyskana? (Re)transkrypcje doświadczenia migracyjnego w powieści neo-post-osiedleńczej, „Teksty Drugie”, nr 3, s. 266–289.

Sławiński Janusz (1978), Przestrzeń w literaturze: elementarne rozróżnienia i wstępne oczywistości, w: Przestrzeń i literatura, red.M. Głowiński, A. Okopień-Sławińska, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, s. 9–22.

Sontag Susan (2016), Choroba jako metafora. AIDS i jego metafory, przeł. J. Anders, Kraków: Wydawnictwo Karakter.

Szewczyk Joanna (2022), Kobiece narracje kryzysu. Doświadczenie żałoby w „Sorge” Aleksandry Zielińskiej, „Jednak Książki. Gdańskie Czasopismo Humanistyczne”, nr 14, s. 67–81.

Tokarczuk Olga (2004), Ostatnie historie, Kraków: Wydawnictwo Literackie.

Tokarczuk Olga (2012), Pstrąg w migdałach, w: O. Tokarczuk, Moment niedźwiedzia, Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.

Walter Tony (2015), Nowy model żałoby: strata i biografia, przeł. A. Piskozub-Piwosz, w: Społeczne i kulturowe reprezentacje śmierci. Antologia tekstów, red. A. E. Kubiak, M. Zawiła, Kraków: Zakład Wydawniczy Nomos.

Witoś Katarzyna (2009), Literatura a psychologia głębi: „Ostatnie historie” Olgi Tokarczuk czyli droga do indywiduacji C.G. Junga, „Annales Universitatis Pedagogicae Cracoviensis. Studia Historicolitteraria”, nr 9, s. 206–218.

Wójtowicz Aleksandra (2014), Pałac Staszica jako heterotopia afektywna – refleksja humanistyczna w planowaniu przestrzennym, „Teksty Drugie”, nr 6, s. 305–320.

Zielińska Aleksandra (2019), Sorge, Warszawa: Wydawnictwo W.A.B. – Grupa Wydawnicza Foksal.


Published
2023-07-15



Joanna Szewczyk 
Faculty of Polish Studies. Jagiellonian University in Kraków https://orcid.org/0000-0002-3486-9455



License

Creative Commons License

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License.

Articles published on the platform of Białostockie Studia Literaturoznawcze are available  under the license CC-BY-SA 4.0 (CC Attribution-ShareAlike 4.0).

All interested parties have access to the published articles under the following conditions:

1.They must acknowledge authorship, which means crediting the author, title, source, together with the disseminated work (including the hyperlinks to the original work and doi) as well as the same license under the same conditions.

2. Derivative works can be distributed only under the same license as the original work.

The University of Białystok retains the right to the entire journal (layout, graphic design, title, cover design, logo, etc.).

The author retains the property right but confers on the University of Białystok the right to use the work.