Narcyza Żmichowska: Between “Polish Mother” and Woman Knight
Ewa Serafin-Prusator
Instytut Slawistyki PANAbstract
The patriotic ideology of the nineteenth century portrayed women in a stereotypical way as either idealized Polish mothers or women knights. Only such social roles allowed them to appear in the public discourse. The article focuses on the figure of Narcyza Żmichowska, writer, poet and political activist. Both her views and life demonstrate that she did not fit the model of woman proposed in the national-patriarchal discourse but rather subverted it. By rejecting sacrifice and martyrdom, Żmichowska proposed a new feminine identity and a unique vision of patriotism.Keywords:
Polish mothers, women-knights, Narcyza Żmichowska, patriotismReferences
Baranowski Ignacy, Pamiętniki Ignacego Baranowskiego: (1840–1862), Poznań: Gebethner i Wolff, 1923.
Berg Mikołaj Wasyliewicz, Zapiski o powstanie polskiem 1863–1864 roku, t. 1, Kraków: Spółka Wydawnicza Polska, 1898.
Białokur Franciszek, Praca samarytańska i społeczna kobiet polskich w powstaniu styczniowym 1863–1864 roku: materjały do opracowania służby zdrowia w powstaniu styczniowem 1863–1864 r., Warszawa: Nakł. Działu Wydawniczego Warszawskiego Okręgu – Oddziału Polskiego Czerwonego Krzyża, 1928.
Borkowska Grażyna, Cudzoziemki. Studia o polskiej prozie kobiecej, Warszawa: Instytut Badań Literackich PAN, 1996.
Caban Wiesław, Kobiety i powstanie styczniowe, w: Kobiety i świat polityki, t. 3, cz. 1, red. A. Żarnowska, A. Szwarc, Warszawa: DiG, 1994, s. 59–72.
Janion Maria, Kobiety i duch inności, Warszawa: Wydawnictwo Sic!, 2006.
Janion Maria, Polonia powielona, w: Polka. Medium, cień, wyobrażenie, red. A. Zawadowska, M. Rudaś-Grodzka, Warszawa: Fundacja Odnawiania Znaczeń, 2006, s. 19–33.
Kieniewicz Stefan, Dramaty trzeźwych entuzjastów. O ludziach pracy organicznej, Warszawa: Wiedza Powszechna, 1964.
Kowalczyk Izabela, Matki-Polki, chłopcy i cyborgi... Sztuka i feminizm w Polsce, Poznań: Galeria Miejska „Arsenał”, 2010.
Kowalczyk Małgorzata Ewa, Sierżant w spódnicy. Historia życia i służby wojskowej Joanny Żubrowej (1782–1852), Łomianki: Wydawnictwo LTW, 2016.
Kubis Barbara, Postawy kobiet w wybranych utworach literackich, pamiętnikach i poezji z okresu powstania styczniowego, w: Postawy i aktywność kobiet w czasie powstania styczniowego 1863–1864, red. T. Kulak, J. Dufrat, M. Piotrowska-Marchewa, Wrocław: Chronicon, 2013, s. 211–232.
Kurkowska Mirella, Narcyza Żmichowska w środowisku warszawskim lat czterdziestych XIX‘ w., w: Kobiety i świat polityki, t. 3, cz. 1, red. A. Żarnowska, A. Szwarc, Warszawa: DiG, 1994, s. 235–244.
Monczka-Ciechomska Magda, Mit kobiety w polskiej kulturze, w: Głos mają kobiety. Teksty feministyczne, red. S. Walczewska, Kraków: Convivium, 1992, s. 95–101.
Nietyksza Maria, Tradycyjne i nowe formy aktywności publicznej kobiet w warunkach zaborów, w: Kobieta i świat polityki, red. A. Żarnowska, A, Szwarc, Warszawa: DiG, 1994, s. 83–98.
Okoń Waldemar, Wizerunek kobiety czasów powstania styczniowego w sztuce polskiej XIX wieku (wybrane zagadnienia), w: Postawy i aktywność kobiet w czasie powstania styczniowego 1863–1864, red. T. Kulak, J. Dufrat, M. Piotrowska-Marchewa, Wrocław: Chronicon, 2013, s. 191–209.
Paczoska Ewa, Postacie pamięci – „Z teki Grottgera” Marii Konopnickiej, w: Miejsca Konopnickiej. Przeżycia – pejzaż – pamięć, red. T. Budrewicz, M. Zięba, Kraków: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie, 2002, s. 133–142.
Prokop Jan, Kobieta Polka, w: Słownik literatury polskiej XIX wieku, red. J. Bachórz, A. Kowalczykowa, Wrocław: Ossolineum, 2002, s. 414–417.
Rawita-Gawroński Franciszek, Monografie z powstania styczniowego, Warszawa: „Księgarnia Polska” Tow. Polskiej Macierzy Szkolnej, 1928.
Romankówna Mirosława, Sprawa Entuzjastek, „Pamiętnik Literacki” 1957, z. 2, s. 516–537.
Stępień Marian, Narcyza Żmichowska, Warszawa: PIW, 1968.
Walczewska Sławomira, Damy, rycerze i feministki, Kraków: eFka, 2000.
Żmichowska Narcyza, Słowo przedwstępne do dzieł dydaktycznych pani Hoffmanowej, w: Pisma Gabryelli, z życiorysem autorki skreślonym przez P. Chmielewskiego, Warszawa: S. Olgelbranda Synowie, 1886, t. 5.
Żmichowska Narcyza, Listy, t. 1: W kręgu najbliższych, red. S. Pigoń, oprac. M. Romankówna, Wrocław: Zakład im. Ossolińskich – Wydawnictwo, 1957.
Żmichowska Narcyza, Poganka, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 2013.
Instytut Slawistyki PAN
License
Articles published on the platform of Białostockie Studia Literaturoznawcze are available under the license CC-BY-SA 4.0 (CC Attribution-ShareAlike 4.0).
All interested parties have access to the published articles under the following conditions:
1.They must acknowledge authorship, which means crediting the author, title, source, together with the disseminated work (including the hyperlinks to the original work and doi) as well as the same license under the same conditions.
2. Derivative works can be distributed only under the same license as the original work.
The University of Białystok retains the right to the entire journal (layout, graphic design, title, cover design, logo, etc.).
The author retains the property right but confers on the University of Białystok the right to use the work.
