Affective Urban Landscapes (and More) in the Works of Zyta Rudzka
Monika Błaszczak
Faculty of Polish and Classic Philology. Adam Mickiewicz University, Poznanhttps://orcid.org/0000-0002-3942-8026
Abstract
Drawing from the cultural, affective and sensory turns, broadly understood aesthetics, geopoetics and the cultural concept of landscape, the article analyses and interprets the sensual and affective landscapes of everyday life of the heroines and protagonists in Zyta Rudzka's works. Of particular interest seem the landscapes textualized in the author’s last four novels: Ślicznotka doktora Josefa [Dr Josef's pretty], Krótka wymiana ognia [A brief exchange of fire], Tkanki miękkie [Soft tissues] and Ten się śmieje, kto ma zęby [He who laughs has teeth]. In Rudzka's novels, landscape appears as a living space and a way of experiencing the world. The themes that emerge are: geographical landscapes -- of the countryside and the city, of memory, internal landscapes -- of experience and of the senses. And while the landscape, in its classical understanding, should have a soothing effect, be a safe haven, the effect seems to be the opposite - the depicted image is disturbing, anti-aesthetic, decayed, and associated with ruin.
Keywords:
landscape, geopoetics, affective turn, cultural landscape studies, sensualityReferences
Berleant Arnold (2010), Wrażliwość: wzrost pewnej estetyki, przeł. M. Bańkowski, „Sztuka i Filozofia”, nr 37, s. 7–13.
Cosgrove Denis E. (2014), Krajobraz i europejski zmysł wzroku – przyglądanie się naturze, przeł. B. Frydryczak, w: Krajobrazy: antologia tekstów, red. B. Frydryczak i D. Angutek, Poznań: Wydawnictwo Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, s. 77–104.
Derrida Jacques (2003), Prawda w malarstwie, przeł. M. Kwietniewska, Gdańsk: Słowo /Obraz Terytoria.
Doczekalski Piotr (2021), Nagroda „Odry” dla Zyty Rudzkiej, https://dzieje.pl/kulturai-sztuka/nagroda-odry-dla-zyty-rudzkiej [dostęp 15.09.2024].
Dunin Kinga (2018), Zajrzeć do studni, „Krytyka Polityczna”, 25.04.2018, http://krytykapolityczna.pl/kultura/czytaj-dalej/kinga--dunin-czyta/zyta0rudzka-recenzjazajrzec-do-studni [dostęp 15.09.2024].
Frydryczak Beata (2013), Krajobraz. Od estetyki the picturesque do doświadczenia topograficznego, Poznań: Wydawnictwo Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk.
Glosowitz Monika (2023), Afektywna teoria literatury, w: Maszynerie afektywne. Literackie strategie emancypacji w najnowszej polskiej poezji kobiet, Warszawa: Instytut Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk, s. 11–56.
Iwasiów Inga (2023), Laudacja dla Zyty Rudzkiej, https://poznanskanagrodaliteracka.pl/laudacja-dla-zyty-rudzkiej/#more-940 [dostęp 15.05.2023].
Jakubowiak Maciej (2020), Nieczuła narratorka, Dwutygodnik.com, nr 10, https://www.dwutygodnik.com/artykul/9184-nieczula-narratorka.html [dostęp15.09.2024].
Kafel Małgorzata (2022), „Jak opisać miasto, które nie jest z kamienia, ale z ciała?”... Doświadczenie ruchu i dotyku w lekturze dwudziesto- i dwudziestopierwszowiecznych powieści miejskich jako szczególna forma flânerie, „Annales Universitatis Paedagogicae
Cracoviensis. Studia Poetica”, t. 10, s. 206–219.
Lewicka Maria (2012), Psychologia miejsca, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Lewicka Maria (2014), Miejsce, w: Modi memorandi: leksykon kultury pamięci, red. M. Saryusz-Wolska i R. Traba,Warszawa:Wydawnictwo Naukowe Scholar, s. 227–229.
Morawiec Arkadiusz (2007), Ślicznotka Hauptsturmführera Mengelego. O krytycznej powieści Zyty Rudzkiej, „Er(r)go”, nr 1, s. 87–99.
Nieszczerzewska Małgorzata (2015), Vanitas. Ruina jako przestrzeń (bez)graniczna, „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Poetica”, t. 3, s. 68–79.
Nogaś Michał (2023), Wielki triumf powieści! Zyta Rudzka z Nagrodą Literacką „Nike”, Wyborcza.pl, https://wyborcza.pl/7,75517,30251327,wielki-triumf-powiesci-zytarudzka-z-nagroda-literacka-nike.html [dostęp 17.09.2024].
Pejzaż, w: Kulturowe studia krajobrazowe, http://studiakrajobrazowe.amu.edu.pl/vocabulary tag/pejzaz/ [dostęp 15.09.2024].
Poznańska Nagroda Literacka, https://poznanskanagrodaliteracka.pl/zyta-rudzkalaureatka-poznanskiej-nagrody-literackiej-2023/, https://amu.edu.pl/dla-mediow/komunikaty-prasowe/zyta-rudzka-i-anna-wakulik-laureatkami-poznanskiejnagrody-literackiej-2023 [dostęp 24.09.2024].
Rembowska-Płuciennik Małgorzata (2010), Dlaczego warto wrócić do zmysłów? Wokół literaturoznawczych inspiracji antropologią zmysłów, w: Jaka antropologia literatury jest dzisiaj możliwa?, red. P. Czapliński, A. Legeżyńska, M. Telicki, Poznań: Wydawnictwo
„Poznańskie Studia Polonistyczne”, s. 129–138.
Ritter Joachim (2014), Krajobraz. O postawie estetycznej w nowoczesnym społeczeństwie, przeł. Cz. Piecuch, w: Krajobrazy. Antologia tekstów, red. B. Frydryczak, D. Angutek, Poznań: Wydawnictwo Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, s. 35–52.
Rudzka Zyta (2014), Strzelaj albo nie pisz. Rozmowa z Zytą Rudzką, rozm. J. Jaworska, „Dialog”, nr 4, https://encyklopediateatru.pl/artykuly/303783/strzelaj-albo-niepisz-rozmowa-z-zyta-rudzka [dostęp 17.09.2024].
Rudzka Zyta (2018), Brunatne kukułcze jajo, rozm. J. Jaworska, „Dialog”, nr 9, s. 34–39.
Rudzka Zyta (2018), Czas na inne piosenki. Rozmowa z Zytą Rudzką, rozm. A. Sowińska, „Dwutygodnik.com”, nr 3, http://www.dwutygodnik.com/artykul/7740--czasna-inne-piosenki.html [dostęp 17.09.2024].
Rudzka Zyta (2018), Krótka wymiana ognia, Warszawa: W.A.B.
Rudzka Zyta (2020), Tkanki miękkie, Warszawa: W.A.B.
Rudzka Zyta (2021), Ślicznotka Doktora Josefa, Warszawa: W.A.B.
Rudzka Zyta (2022), Ten się śmieje, kto ma zęby, Warszawa: W.A.B.
Rybicka Elżbieta (2014), Geopoetyka. Przestrzeń i miejsce we współczesnych teoriach i praktykach literackich, Kraków: Universitas.
Seigworth Gregory J., Gregg Melissa (2010), An Inventory of Shimmers, w: The Affect Theory Reader, ed. M. Gregg, G.J. Seigworth, Durkham, London: Duke University Press, s. 1–26.
Tożsamość miejsca/krajobrazu, w: Kulturowe studia krajobrazowe, http://studiakrajobrazowe.amu.edu.pl/vocabulary tag/tozsamosc-miejscakrajobrazu/ [dostęp 16.09.2024].
Faculty of Polish and Classic Philology. Adam Mickiewicz University, Poznan https://orcid.org/0000-0002-3942-8026
License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License.
Articles published on the platform of Białostockie Studia Literaturoznawcze are available under the license CC-BY-SA 4.0 (CC Attribution-ShareAlike 4.0).
All interested parties have access to the published articles under the following conditions:
1.They must acknowledge authorship, which means crediting the author, title, source, together with the disseminated work (including the hyperlinks to the original work and doi) as well as the same license under the same conditions.
2. Derivative works can be distributed only under the same license as the original work.
The University of Białystok retains the right to the entire journal (layout, graphic design, title, cover design, logo, etc.).
The author retains the property right but confers on the University of Białystok the right to use the work.
