Stereotyp kapłana wpisany w XVII-wieczne kazania pogrzebowe
Alicja Pihan-Kijasowa
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza, PoznańAbstrakt
17th century funeral sermons, a set of approximately 600 texts, structured following the antic rhetoric principles, modified in modern times, are a genre of panegyric literature, praising the deceased. Among preserved prints, sermons prepared on the occasion of funerals of the clergy constitute a large collection. Their structure, although basically convergent with the principles of laudation applicable to that type of expression, shows certain differences on the level of the degree of a realisation of its individual elements. The element which depicts the time preceding the birth of the clergyman and arguments referring to his lineage are eliminated or significantly reduced. On the other hand, emphasis is put on all aspects which show the piety of the deceased priest, his merits for the Church, relationship towards the faithful under his care. The image of the clergy presented in the sermons is poorly individualised, in fact, it could even be referred to as a stereotypical one.Słowa kluczowe:
17th century funeral sermons, panegyric literature, image of a priest, stereotypeBibliografia
Bartmiński J., Niebrzegowska S., 1998, Profile a podmiotowa interpretacja świata, w: Profilowanie w języku i w tekście, red. J. Bartmiński, R. Tokarski, Lublin, s. 211–224.
Dyrektorium 2003: Dyrektorium o posłudze i życiu kapłanów, 2003, Poznań (wydane przez Kongregację ds. Duchowieństwa).
Dziechcińska H., 1990, Panegiryk, w: Słownik literatury staropolskiej, red. T. Michałowska, B. Otwinowska, E. Sarnowska-Temeriusz,Wrocław–Warszawa–Kraków, s. 544–547.
Michałowska T., 1990, Literatura okolicznościowa, w: Słownik literatury staropolskiej, red. T. Michałowska, B. Otwinowska, E. Sarnowska-Temeriusz, Wrocław–Warszawa–Kraków, 420–424.
Otwinowska B., 1990, Retoryka, w: Słownik literatury staropolskiej, red. T.Michałowska, B. Otwinowska, E. Sarnowska-Temeriusz,Wrocław–Warszawa–Kraków, s. 714–720.
Pihan-Kijasowa A., 2013, Kreacja pochwały w barokowych kazaniach pogrzebowych, w: Cum reverentia, gratia, amicitia... Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Bogdanowi Walczakowi, red. J. Migdał, A. Piotrowska-Wojaczyk, Poznań, s. 615–628.
Pihan-Kijasowa A., 2016, Językowe i kulturowe komponenty pochwały w XVII-wiecznych kazaniach na pogrzebach kobiet, w: Święte księgi judaizmu, chrześcijaństwa i islamu w słowiańskim kręgu kulturowym, t. 3: Słowiańscy chrześcijanie Wschodu i Zachodu. Język – Dialekt – Piśmiennictwo, red. M. Krajewska, J. Kulwicka- -Kamińska, A. Szulc, Toruń, s. 119–146.
Skwara M., 1999, O dowodzeniu retorycznym w polskich drukowanych oracjach pogrzebowych XVII wieku, Szczecin.
Skwara M., 2008, Jana Zygrowiusza „Melius...” na tle polskich drukowanych oracji pogrzebowych XVII wieku związanych z Radziwiłłami. Wraz z tekstem kazania Melius albo kazanie na wyprowadzenie ciała Jaśnie Oświeconego (...) Pana Janusza Radziwiłła..., Szczecin.
Skwara M., 2009, Polskie drukowane oracje pogrzebowe XVII wieku. Bibliografia, Gdańsk.
Sokołowska J., 1990, Barok, w: Słownik literatury staropolskiej, red. T. Michałowska, B. Otwinowska, E. Sarnowska-Temeriusz,Wrocław–Warszawa–Kraków, s. 72–82.
Szostek T., 1990, Kazanie, w: Słownik literatury staropolskiej, red. T. Michałowska, B. Otwinowska, E. Sarnowska-Temeriusz,Wrocław–Warszawa–Kraków, s. 317–321.
Święty Ambroży z Mediolanu, 1967, Obowiązki duchownych, Z oryginału łacińskiego przełożył K. Abgarowicz, przekład przejrzeli J. Sajdak i J. Wikarjak, Warszawa.
Topolska M. B, 1984, Czytelnik i książka w Wielkim Księstwie Litewskim w okresie Renesansu i Baroku, Wrocław.
Wierzbicka A., 1993, Nazwy zwierząt, w: O definicjach i definiowaniu, red. J. Bartmiński, R. Tokarski, Lublin, s. 252–267.
Wojtak M., 1999, Modlitwa ustalona – podstawowe wyznaczniki gatunku, w: W zwierciadle języka i kultury, red. J. Adamowski, S. Niebrzegowska, Lublin, s. 129–138.
Wojtak M., 2004–2005, Genologia tekstów użytkowych, „Postscriptum” 2004–2 – 2005–1 (48–49), s. 156–171.
