Geszeft i landara: o przyczynach pejoratywizacji zapożyczeń
Mirosław Bańko
Uniwersytet WarszawskiAbstrakt
In evolution of a language, words, occasionally, are affected by a more pejorative or ameliorated effect on their meaning, i.e. deterioration or improvement of their content. The mechanism of these phenomena is not completely clear, and their causes have not been explained in sufficient detail. This article focuses on several words whose meaning has become significantly more pejorative under the influence of factors which were both external or internal with respect to the language. Among the latter ones attention was predominantly paid to the effect of words of similar structure carrying negative features.Słowa kluczowe:
lexical borrowings, historical evolution of the Polish language, pejorative influence on word meaningBibliografia
SGP: J. Karłowicz, 1900–1911, Słownik gwar polskich, t. 1–6, Kraków.
SGW: B. Wieczorkiewicz, 1966, Słownik gwary warszawskiej, Warszawa.
SJPDor: Słownik języka polskiego, 1958–1969, red.W. Doroszewski, t. 1–11, Warszawa.
SJPLin: Słownik języka polskiego, 1807–1814, S. B. Linde, t. 1–6, Warszawa.
SWar: Słownik języka polskiego, 1900–1927, red. J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, t. 1–8, Warszawa.
SWil: Słownik języka polskiego, 1861, red. A. Zdanowicz i in., Wilno.
USJP: Uniwersalny słownik języka polskiego, 2003, red. S. Dubisz, Warszawa.
WSWO: Wielki słownik wyrazów obcych, 2003, red. M. Bańko, Warszawa.
APPROVAL: Adaptacja, percepcja i recepcja wyrazów obcych w języku polskim i czeskim. Uwarunkowania językowe, psychologiczne i historyczno-kulturowe, http://approval.uw.edu.pl.
Bańko M., 2014, Businessman, biznesmen, przedsiębiorca, w: APPROVAL: Adaptacja, percepcja i recepcja wyrazów obcych w języku polskim i czeskim. Uwarunkowania językowe, psychologiczne i historyczno-kulturowe, http://portal.uw.edu.pl/web /approval/businessman.
Bańko M., Svobodov´a D., Rączaszek-Leonardi J., Tatjewski M., 2016, Nie całkiem obce. Zapożyczenia wyrazowe w języku polskim i czeskim, Warszawa.
Brzezina M., 1986, Polszczyzna Żydów, Warszawa, Kraków.
Buttler D., 1978, Rozwój semantyczny wyrazów polskich, Warszawa.
Demby S., 1936, Sienkiewicz w Poświętnem: 1865–1866, „Pamiętnik Literacki”, nr 1/4, s. 884–961.
Gajek M., 2019, Mechanizmy integracji jidyszyzmów w polszczyźnie w świetle badań lingwistyki kontaktów językowych. Niepublikowana rozprawa doktorska: Wydział Neofilologii UW.
Kolberg O., 1875, Lud. Jego zwyczaje, sposób życia, mowa, podania, przysłowia, obrzędy, gusła, zabawy, pieśni, muzyka i tańce, seria VIII: Krakowskie, cz. IV, Kraków.
Lehnwortportal Deutsch, lwp.ids-mannheim.de.
Nowowiejski B., 1996, Zapożyczenia leksykalne z języka niemieckiego w polszczyźnie XIX wieku (na materiale czasopism), Białystok.
