Perspektywy dwujęzyczności rosyjsko białoruskiej: aspekt socjolingwistyczny
Anastassiya Starodubtseva
Uniwersytet Jana Kochanowskiego w KielcachAbstrakt
Artykuł poświęcony jest aktualnemu zagadnieniu – dwujęzyczności rosyjskonarodowej w społeczno‑kulturowej przestrzeni poradzieckiej. Białoruś jest szczególnie interesująca nie tylko ze względu na wysoki poziom rusyfikacji w czasie rozpadu ZSRR, ale także ze względu na bliskie kontakty z Rosją po nim. Białoruś jest jedynym krajem na przestrzeni poradzieckiej, który zapewnił na poziomie państwowym równy status języków białoruskiego i rosyjskiego jako języków państwowych, co prowadzi do prawnie utrwalonej dwujęzyczności. Jednak faktyczna pozycja języków nie jest równa, a sfery funkcjonowania języka białoruskiego są nadal ograniczone. Celem niniejszej pracy było określenie aktualnego stanu sytuacji językowej i określenie perspektyw w oparciu o ustawy o języku oraz analizie sektora edukacji, jako jednego z najbardziej wrażliwych na zmiany w ustawodawstwie językowym i jednego z najważniejszych sposobów tworzenia wielojęzycznego społeczeństwa. Ponadto postawione hipotezy zostały przedstawione przez pryzmat dyskursu politycznego, a mianowicie retoryki o dwujęzyczności w przemówieniu prezydenta Republiki Białorusi A. Łukaszenki).Słowa kluczowe:
aspekt socjolingwistyczny, dwujęzyczność, polityka językowa, edukacja, dyskurs politycznyBibliografia
Bak T.H., 2016, The impact of bilingualism on cognitive ageing and dementia: Finding a path through a forest of confounding variables, “Linguistic Approaches to Bilingualism” 6, p. 205–226.
Basham Ch., Fathman A., 2008, The Latent Speaker: Attaining Adult Fluency in an Endangered Language, “International Journal of Bilingual Education and Bilingualism” 11 (5), p. 577–597.
Bekus N., 2011, Polityka językowa w kontekście procesów narodotwórczych narodu białoruskiego, w: Język, Komunikacja, Informacja, red. I. Koutny, P.
Comrie B., 1981, The Languages of the Soviet Union, Cambridge.
Dworzecka J., 2018, Polska i białoruska tożsamość Kościoła rzymskokatolickiego na Białorusi. Historia a współczesne dylematy, „Studia Białorutenistyczne” 12, s. 53–65.
Kofman M. et all, 2017, Lessons from Russia’s Operations in Crimea and Eastern Ukraine, Santa Monica.
Mamul N., 2011, Język jako czynnik zakorzenienia w tożsamości narodowej na przykładzie białoruskojęzycznej inteligencji na Białorusi, „Kultura i Społeczeństwo” 2–3, s. 85–112.
Rudkouski P., 2017, Miękka białorutenizacja Ideologia Białorusi w dobie konfliktu rosyjsko -ukraińskiego, „Ośrodek Studiów Wschodnich im. Marka Karpia”, 253, https://www.osw.waw.pl/sites/default/files/komentarze_253‑tv.pdf, dostęp: 6.05.2022.
Демьянович А.А., 2014, Языковая ситуация в современной Белоруссии: русско-белорусское двуязычие, «Языковая политика и языковые конфликты в современном мире» [Demyanovich A.A., 2014, Yazykovaya situaciya v sovremennoj Belorussii: russko-belorusskoe dvuyazychie, “Yazykovaya politika i yazykovye konflikty v sovremennom mire”], p. 320–326.
Калита И.В., 2010, Современная Беларусь: языки и национальная идентичность [Kalita I.V., 2010, Sovremennaya Belarus: yazyki i nacionalnaya identichnost], Ústí nad Labem.
Мечковская Н.Б., 1994, Языковая ситуация в Беларуси: Этические коллизии двуязычия [Mechkovskaya N.B., 1994, Yazykovaya situaciya v Belarusi: Eticheskie kollizii dvuyazychiya], “Russian Linguistics” 18 (3), p. 299–322.
Мечковская Н.Б., 2003, Белорусский язык: Социолингвистические очерки [Mechkovskaya N.B., 2003, Belorusskij yazyk: Sociolingvisticheskie ocherki], München.
Мечковская Н.Б., 2011, Постсоветские языки в условиях государственного суверенитета и расцвета информационных технологий, «Веснік БДУ. Мовазнаўства» [Mechkovskaya N.B., 2011, Postsovetskie yazyki v usloviyah gosudarstvennogo suvereniteta i rascveta informacionnyh tekhnologij, “Vesnіk BDU. Movaznaўstva”] 2, p. 75–82.
«Голос улиц»: социология белорусского протеста [«Golos ulic»: sociologiya belorusskogo protesta], 2020, from RFI. Shelest O., https://www.rfi.fr/ru/европа/20201019‑голос-улиц‑социология-белорусского‑протеста (accessed: 6.05.2022).
Law of the Byelorussian Soviet Socialist Republic on languages in the Byelorussian SSR, https://www.prlib.ru/item/719075 (accessed: 10.05.2022).
Meeting with members of the Council of the House of Representatives of the National Assembly September 29, 2014, https://president.gov.by/ru/events/vstrecha‑s‑chlenami‑‑soveta-palaty‑predstavitelej-natsionalnogo‑sobranija-9884 (accessed: 3.05.2022).
Message to the Belarusian people and the National Assembly, April 22, 2014, https://president.gov.by/ru/quotes/category/o-duhovnosti-i-kulture (accessed: 12.05.2022).
National Statistical Portal of the Republic of Belarus, https://www.belstat.gov.by/ofitsialnayastatistika/publications/izdania/public_reviews/index_41519/?sphra‑ se_id=1650563 (accessed: 5.05.2022).
Opening of the XIX World Congress of Russian Press on July 12, 2017, https://president.gov.by/ru/events/otkrytie‑xix-vsemirnogo‑kongressa-russkoj‑pressy-16662 (accessed: 2.05.2022).
Population census in Belarus 2009, https://www.belstat.gov.by/ofitsialnaya‑statistika/makroekonomika-i-okruzhayushchaya‑sreda/perepis‑naseleniya/perepis‑naseleniya-2009 (accessed: 5.05.2022).
Population census in Belarus in 1999, https://www.belstat.gov.by/ofitsialnaya‑statistika/makroekonomika-i-okruzhayushchaya‑sreda/perepis‑naseleniya/perepis‑naseleniya-1999 (accessed: 5.05.2022).
Population census in Belarus in 2019, https://www.belstat.gov.by/ofitsialnaya‑statistika/makroekonomika-i‑okruzhayushchaya‑sreda/perepis‑naseleniya/perepis‑naseleniya-2019 (accessed: 5.05.2022).
Recommendations on the results of the republican monitoring of the personal development of students, https://adu.by/images/2018/08/rek‑lichnostnoe-razvitie.pdf (ac‑ cessed: 10.05.2022).
Report of the President of the Republic of Belarus A.G. Lukashenko at the third All-Belarusian National Assembly of March 2, 2006, https://president.gov.by/ru/ events/doklad‑prezidenta-respubliki‑belarusaglukashenko‑na-tretjem‑vsebelorusskom-narodnom‑sobranii-5863 (accessed: 10.05.2022).
Republican referendum on May 14, 1995, https://rec.gov.by/ru/ref‑14-05‑1995-ru (accessed: 11.05.2022).
Republican referendum on November 24, 1996, https://rec.gov.by/ru/ref‑24-11‑2004-ru (accessed: 9.05.2022).
Solemn meeting in the run -up to Independence Day. July 2, 2022, https://president.gov.by/ru/events/torzhestvennoe‑sobranie-po‑sluchayu-dnya‑nezavisimosti-belarusi (accessed: 6.07.2022).
The concept of information security of the Republic of Belarus, https://pravo.by/upload/docs/op/P219s0001_1553029200.pdf (accessed: 5.05.2022).
The original version of the Constitution of the Republic of Belarus, https://ru.wikisource.org/wiki/Constitution_of_the_Belarus_Republic/Initial_version#Section_I._ Foundations_of_the_constitutional_system (accessed: 5.05.2022).
Белорусскоязычные дети – язык как диагноз? [Belorusskoyazychnye deti – ya‑zyk kak diagnoz?], 2018, from E. Danejko, https://www.dw.com/ru/белорусскоязычные‑дети-язык‑как-диагноз/a-42906008 (accessed: 6.05.2022).
