Kilka językowo-kulturologicznych uwag o perłach współtworzących sztuczną biżuterię
Katarzyna Węgorowska
Uniwersytet ZielonogórskiAbstrakt
A phenomenon of organic stones, today regarded as precious stones, namely pearls, is the fact that they have never gone out of fashion. Their enduring popularity has been exploited by the creators of artificial jewellery, which – like real pearls and their imitations – has accompanied humans since ancient times. The subject of this article is comments on the names of pearls and terms associated with pearls incorporated into “secondary jewels”. In the Polish language one- and multi-word names have been preserved, among others for: a) different types of these (less frequently used) natural stones and their (more frequently used) artificial counterparts, b) morphic pearls, c) chromatic qualities of pearls, d) the quantity and quality of stones used, e) the type of framing of both organic and artificial stones, f) metal studded with pearls, g) the complementary properties of artificial and natural pearls, h) names that reflect the diversity of “secondary” jewellery “pearl” designations and details that co-create them. These names are further complemented by professional jewellers’ terms related to pearls that enrich these artificial items of value. All the linguistic testimony or “linguistic data” presented in this proposal allows for the redefinition, verification, complementation, modification and thus expansion of the concept of artificial jewellery.Słowa kluczowe:
pearls, imitation pearls, artificial jewellery, verbalizationBibliografia
Andrejczyk M., 2020, Etymologia i konotacje nazw drogich kamieni w twórczości Adama Mickiewicza i Juliusza Słowackiego. Studium leksykalno-stylistyczne, Białystok.
Cavey Ch., 1993, Klejnoty. Fakty i mity, przeł. J. Olszowska, Warszawa.
Fyson N., 1996, Klejnoty świata, przeł. J. Korpanty, Warszawa.
Gajda S., 2005, Język – językoznawstwo – polonistyka, w: Polonistyka w przebudowie, t. 1: Literaturoznawstwo – wiedza o języku – wiedza o kulturze – edukacja. Zjazd Polonistów. Kraków 22–25 września 2004, red. M. Czermińska, Kraków, s. 28–39.
Gübelin E., Erni F.X., 2001, Kamienie szlachetne. Symbole piękna i władzy, przeł. S. Łukomski, Warszawa.
Hall C., 1996, Klejnoty. Kamienie szlachetne i ozdobne, przeł. K.Jakubowski, P. Jakubowski, Warszawa.
Ilustrowany słownik języka polskiego, 2004, red. E. Sobol, Warszawa.
Inny słownik języka polskiego, 2000, t. 1–2, red. M. Bańko, Warszawa.
Kopaliński W., 1990, Słownik symboli, Warszawa.
Łapot W., 2005, Perły. Przewodnik gemmologa, Sosnowiec.
Massinelli A.M., Tuena F., 1993, Skarby Medyceuszy, przeł. J.T. Swinarski, Warszawa.
Miller J., 2014, Biżuteria. Historia, projektanci, kolekcje, przeł. R. Palewicz, Warszawa.
Mosiołek‑Kłosińska K., 2003, Wstęp, w: Masłowska D., Masłowski W., Przysłowia polskie i obce od A do Z, Warszawa, s. 5–23.
Samek J., Zbudniewek J., 1982, Klejnoty Jasnej Góry, Warszawa.
„Serwis Jubilerski”, 1999, Wrocław.
Sieradzka A., 2003, Malowane klejnoty. Biżuteria Polek w 2. połowie XVII wieku w świetle ikonografii portretowej, w: Rzemiosło artystyczne i wzornictwo w Polsce. Biżuteria w Polsce, t. 4: Amulet, znak, klejnot, red. K. Kluczwajd, Toruń, s. 51–55.
Słownik współczesnego języka polskiego, 2000, t. 1–2, red. B. Dunaj, Warszawa.
Sobczak N., Sobczak T., 1998, Wielka encyklopedia kamieni szlachetnych i ozdobnych, Warszawa.
Słownik wyrazów obcych. Wydanie nowe, 1996, red. E. Sobol, Warszawa.
Świerzowska A., 1999, Perła w kulturze i religiach świata, Kraków.
Uniwersalny słownik języka polskiego, 2003, t. 1–4, red S. Dubisz, Warszawa.
Walters R.J.L.,1999, Drogocenne kamienie. Klejnoty, talizmany, źródła mocy, przeł. H. Turczyn‑Zalewska, Warszawa.
Węgorowska K., 2003, Tezauronimia i tezauronimy. Kilka uwag o nazwach własnych klejnotów, w: Metodologia badań onomastycznych, red. M. Biolik, Olsztyn, s. 629– 638.
Węgorowska K., 2012, Kamienie i klejnoty w języku, kulturze, sztuce, Warszawa–Zielona Góra.
Węgorowska K., 2021, Tezauronimiczny „skarbczyk” sztucznej biżuterii. Kilka uwag o nazwach własnych „drugorzędnych klejnotów”, „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza” 28(48)/2, s. 371–392.
Węgorowska K., 2023, Biżuteria w języku, kulturze, sztuce. Rzecz leksykalno-kulturologiczna (w druku).
Wielki słownik języka polskiego PAN, red. P. Żmigrodzki, www.wsjp.pl (dostęp: 3.08.2023).
Zaręba A.U., 2010, Historyczne i współczesne metody imitowania pereł i koralu, w: Rzemiosło artystyczne i wzornictwo w Polsce. Biżuteria w Polsce, t. 10: Koral, perła i inne wątki, red. K. Kluczwajd, Toruń, s. 50–58.
Żaba J., Żaba I.V., 2016, Atlas naturalnych kamieni szlachetnych i ozdobnych, Warszawa.
