Od wiadomości do łapówki. Z dziejów wyrazu chabor
Dorota Krystyna Rembiszewska
Instytut Slawistyki Polskiej Akademii Nauk, WarszawaAbstrakt
The article is a small study of the life of a word typical of north-eastern Poland. Etymology of the name chabor derived from Arabic chabar (‘news, information, rumor’) has been explained but in East Slavic lands it has circulated in a different meaning as a ‘bribe’. A geographical constraint of the occurrence of this word in Poland to the territory of Podlasie and Suwalki regions indicates a direct borrowing from East Slavic languages. The discussed word is an inherent element of a local community of northern Podlasie with its peculiarities and unique lexical features resulting from different language systems and specific mentality of its inhabitants.
Słowa kluczowe:
regional Polish of Podlasie, etymology, language contactsBibliografia
Аникин А.Е. 2000, Әтимологический словарь русских диалектов Сибири. Заимствования из уральских, алтайских и палеоазиатских языков, Москва.
ESUM– Етимологiчний словник украïнськоï мови, ред. О. С. Мельничук, т. I–VI, Киïв 1982–2012.
Hrinč – Грiнченко Б., Словарь украïнськоï мови, т. I–IV, Киïв 1907–1909.
KartSRNG – Kartoteka Słownika narodowych gwar rosyjskich (Словарь русских народных говоров) w zbiorach Instytutu Badań Lingwistycznych RAN w Petersburgu (Институт лингвистических исследований Российской академии наук, Санкт-Петербург).
Kremer A. 1999, Słowniczek prowincjonalizmów podolskich, [w:] Język polski dawnych Kresów wschodnich. Tom 2: Studia i materiały, pod red. J. Riegera, Warszawa, s. 259–340.
Kurzowa Z., 1993, Język polski Wileńszczyzny i kresów północno-wschodnich XVI–XX w., Warszawa–Kraków.
Leksykon 2015 – Н. Хобзей, К. Сiмонович, Т. Ястремсьска, Г. Дидук-Меуш, 2015, Лексикон львивский: поважно i на жарт, Видання третє, змiнене i доповнене, Львiв.
Młotek M., 1989, Gwara lwowska w pierwszym półwieczu XX wieku, Londyn.
Nazwy regionalne – Nazwy regionalne. // Wędzarnicza brać: http://wedlinydomowe.pl/forum/topic/2482-nazewnictwo-regionalne/, dostęp 12.01.2015 r.
Nowowiejski B. 2010, Z życia wschodnich slawizmów leksykalnych w mowie miast i miasteczek Białostocczyzny, [w:] Tenże, Z zagadnień kontaktów językowych, Białystok, s. 215–228.
PF IV – Gloger Z., 1893, Słownik gwary ludowej w Tykocińskim, [w:] „Prace Filologiczne”, t. IV, Warszawa, s. 795–904.
Radłow – В.В. Радлов, 1963, Опыт словаря тюркских наречий, т. 1–2, Москва.
Regionalizmy 2011 – Regionalizmy na wesoło // http://bialystok.gazeta.pl/bialystok/1,35241,9380697,Regionalizmy_na_wesolo_Zgloszenia_Czytelnikow.html#ixzz3OcPh9cXK, dostęp 12.01.2015 r.
RóżnSł – I. Maryniakowa, D.K. Rembiszewska, J. Siatkowski, 2014, Różnojęzyczne słownictwo gwarowe Podlasia, Suwalszczyzny i północno-wschodniego Mazowsza, Warszawa.
Selimow – А.А. Селимов, 1961, Заимствованные слова в говоре станицы Александрийской Кизлярского района Дагестанской АССР, Ленинград.
Sędziak H., 1996, Łomżyńskie teksty gwarowe, Łomża–Kielce.
SGPA – Słownik gwar polskich, 1977–, opr. przez Zakład Dialektologii Polskiej Instytutu Języka Polskiego PAN w Krakowie pod kier. M. Karasia, od t. II pod kier. J. Reichana, od t. VI pod kier. J. Okoniowej, Wrocław, także kartoteka SGPA.
SGPK – Karłowicz J., Słownik gwar polskich, t. I–VI, Kraków 1900–1911.
SłKaz – Gülayhan A., Jankowski H., 2011, Słownik kazachsko-polski, Kraków.
SłPogr – Слоўнiк беларускiх гаворак паўночна-заходняй Беларусi i яе пагранiчча у пяцi тамах, рәд. Ю.Ф. Мацкевiч, Мiнск 1979–1986.
SłTat – Słownik polsko-tatarski, https://pl.glosbe.com/pl/tt/, dostęp 11.08.2015 r.
SłTur – Antonowicz-Bauer L., Dubiński A., 1983, Słownik turecko-polski, polsko-turecki, Warszawa.
SSRLJ – Словарь современного русского литературного языка, ред. Ф. П. Филин, т. I–XVII, Москва–Ленинград 1950–1965.
Stachowski S. 2007, Słownik historyczny turcyzmów w języku polskim, Kraków.
Stachowski S., 2014, Słownik historyczno-etymologiczny turcyzmów w języku polskim, Kraków.
SUM XVI–XVII – Словник украïнськоï мови XVI – першоï половини XVII ст., ред. Д. Гринчишин, Львив 1994 i n.
SWar – Słownik języka polskiego, ułożony pod red. J. Karłowicza, A. Kryńskiego, W. Niedźwiedzkiego, t. I–VIII,Warszawa 1908–1927 (tzw. Słownik warszawski).
Vasmer – М. Фасмер, Әтимологический словарь русского языка, перевод с нем. и дополнения О.Н. Трубачева, т. I–IV, Москва 1964–1973.
TSBM – Тлумачальны слоўнiк беларускай мовы, пад рәд. К.К. Атраховiча (Кандрата Крапiвы), т. I–V, Мiнск 1977–1984.
Zdancewicz T. 1980, Mazurzące gwary suwalskie, Poznań 1980.
Khabar – strona internetowa kanału telewizji kazachskiej Хабар, http://khabar.kz/ru/, dostęp 11.05.2016 r.
