Potencjał kolokacyjny leksemów telefon i komputer w świadomości językowej dzieci pięcioletnich
Karolina Makowska
Szkoła Doktorska Nauk Humanistycznych, Uniwersytet w BiałymstokuAbstract
In the communication process, it is necessary to use specific collocations that language users begin to include in their lexical resources at an early stage of language acquisition. The aim of this study is to investigate the productive collocation competence (i.e. the ability to use collocations that are fixed connections of at least two words with integrated meaning) in preschoolers. The research group consisted of forty five‑year-olds whose mother tongue was Polish, and whose task was to provide fourteen verbal collocations with the lexemes telefon ‘telephone’ and komputer ‘computer/laptop’ based on the situation described to them.Schlagworte:
collocation competence, collocations, language of preschool childrenLiteraturhinweise
Anusiewicz J., 1978, Konstrukcje analityczne we współczesnym języku polskim, Wrocław.
Białek E., 2009, Kolokacja w przekładzie. Studium rosyjsko -polskie, Lublin.
Burska K., 2016, Analityzmy leksykalne i ich syntetyczne odpowiedniki w prasie, Łódź.
Buttler D., 1967, Ekspansja konstrukcji analitycznych, „Poradnik Językowy” 1, s. 6–18.
Buttler D., 1968, Połączenia typu „ulec zniszczeniu” w języku polskim, „Poradnik Językowy” 7, s. 349–359.
Buttler D., 1974, Typy łączliwości leksykalnej wyrazów, „Prace Filologiczne” 25, s. 387–395.
Chachulska B., 1998, Analiza łączliwości składniowej polskich leksemów robić, czynić, „Polonica” 19, s. 149–159.
Chlebda W., 2003, Elementy frazematyki: wprowadzenie do frazeologii nadawcy, Łask.
Chomsky N., 1982, Zagadnienia teorii składni, przekł. I. Jakubczak, Wrocław.
Cockiewicz W., 2000, Konstrukcje analityczne w języku polskiej telewizji w latach siedemdziesiątych i dziś, w: Język w mediach masowych, red. J. Bralczyk, K. Mosiołek‑ ‑Kłosińska, Warszawa, s. 143–153.
EJO: Encyklopedia językoznawstwa ogólnego, 1999, red. K. Polański, wyd. II, Wrocław–Warszawa–Kraków.
ESOKJ: Europejski system opisu kształcenia językowego: uczenie się, nauczanie, ocenianie, 2003, przeł. W. Martyniuk, Warszawa.
Grzegorczykowa R., 1993, Opozycja „langue – parole” w świetle nowych teorii języka, w: Językoznawstwo synchroniczne i diachroniczne. Tom poświęcony pamięci Adama Weinsberga, red. J. Sambor, J. Linde‑Usiekiewicz, R. Huszcza,Warszawa, s. 107–115.
Handwerker B, 2010, Praseologismen und Kollokationen, w: Deutsch als Fremd- und Zweitsprache. Ein internationals Handbuch. Bd. 1, Hrsg. H.J. Krumm, Ch. Fandrych, B. Hufeisen, C. Riemer, Berlin–New York, s. 246–255.
Hill J., 1999, Collocational Competence, „English Teaching Professional” 11, s. 3–7.
Kaczor M., 2013, Kolokacje czasownikowe pojęć związanych z etyką społeczną (na przykładzie wybranych czasopism społeczno -politycznych i społeczno -kulturalnych), „Prace Językoznawcze” 15/4, s. 13–23.
Karaś A., 2003, Językowa konceptualizacja uczuć z grupy strachu na podstawie konstrukcji werbo -nominalnych, „Poradnik Językowy” 4, s. 27–35.
Klemensiewicz Z., 1948, Skupienia, czyli syntaktyczne grupy wyrazowe, Kraków.
Loewe I., 2000, Konstrukcje analityczne w poezji Młodej Polski, Katowice.
Loewe I., 2010, Konstrukcje analityczne w polskiej telewizji na progu drugiej dekady XXI wieku, „Stylistyka” 19, s. 177–188.
Mieczkowska H., 2006, Analityzmy leksykalne w ujęciu słowacko -polskim, „Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej” 41, s. 177–190.
NKJP: Narodowy Korpus Języka Polskiego (dostęp: 7.02.2022).
Nowak E.A., 2000, Opis semantyczny analitycznych konstrukcji werbo -nominalnych (na postawie AWN oznaczających wybrane uczucia pozytywne), „Polonica” 21, s. 25–49.
OCEL: The Oxford Companion to the English Language, 1996, red. T. McArthur, Oxford.
Olechno‑Wasiluk J., 2014, Kompetencja frazeologiczna i jej wpływ na kształtowanie kompetencji interkulturowej w nauczaniu języka rosyjskiego jako obcego, „Acta Polono‑Ruthenica” 19, s. 243–250.
Piotrowski T., 2008, Collocations in Polish Dictionaries: history, „Lexicographica. International Annual for Lexicography” 24, s. 69–78.
Pokorska‑Szczodruch E., 2006, Przymiotnikowe i przysłówkowe konstrukcje analityczne w tekstach prasowych: opis stylistyczny i semantyczny, „Prace Językoznawcze” 10, 103–110.
Przybylska R., 2007, Z problemów słownikowego opisu łączliwości rzeczowników, w: Nowe studia leksykograficzne 1, red. P. Żmigrodzki, R. Przybylska, Kraków, s. 69–78.
Przybylska R., 2018, Kolokacje w nauczaniu języka polskiego jako obcego, w: Spotkania Polonistyk Trzech Krajów – Chiny, Korea, Japonia – Rocznik 2018/2019. Międzynarodowa Konferencja Akademicka w Seulu, red. Y. Kim, Warszawa, s. 73–82.
SJP PWN: Słownik języka polskiego PWN, www.sjp.pwn.pl (dostęp: 1.08.2022).
Skorupka S., 1950, Kompozycja grup frazeologicznych, „Poradnik Językowy” 4, s. 19–25.
Skorupka S., 1952, Typy połączeń frazeologicznych, „Poradnik Językowy” 5–6, s. 12–20, 14–25.
Skorupka S., 1969, Podstawy klasyfikacji jednostek frazeologicznych, „Prace Filologiczne” 19, s. 219–226.
Słownik polskich zwrotów werbo-nominalnych: zeszyt próbny, 1998, red. E. Jędrzejko, Warszawa.
Szczepankowska I., 2011, Semantyka i pragmatyka językowa, Białystok.
Szerszunowicz J., Frąckiewicz M., Awramiuk E., 2017, Frazeologia w kształceniu językowym, Białystok.
Szerszunowicz J., 2021, Kolokacje jako językowe świadectwa przemian społeczno-kulturowych, w: Dialog z tradycją. t. 9: Językowe świadectwa przemian społecznych i kulturowych, red. E. Horyń, E. Młynarczyk, Kraków, s. 353–368.
Szober S., 1933, Człowiek współczesny w zwierciadle języka, „Kultura i Wychowanie” 1, s. 81–138.
Szutkowski T., 2022, W poszukiwaniu kolokacji i ich odpowiedników przekładowych z wykorzystaniem narzędzi elektronicznych i danych korpusowych, „Przegląd Rusy‑ cystyczny” 1/177, s. 177–194.
Śliwiński W., 1990, Łączliwość składniowo -semantyczna przymiotników z rzeczownikami we współczesnym języku polskim, Kraków.
Targońska J., 2020, Kompetencja kolokacyjna – niedostatecznie rozpoznany komponent kompetencji leksykalnej, „Neofilolog” 43/2, s. 193–208.
Ulitzka E., 2004, Polskiewerbo -nominalne konstrukcje analityczne oznaczające pozytywne stany emocjonalne (z rzeczownikami radość, wesołość, uciecha, euforia, zadowolenie, szczęście), „Roczniki Humanistyczne” 52(6), s. 113–148.
Vetulani G., 2012, Kolokacje werbo-nominalne jako samodzielne jednostki języka. Syntaktyczny słownik kolokacji werbalno-nominalnych języka polskiego na potrzeby zastosowań informatycznych. Część 1, Poznań.
Zöfgen E., 2001, Lexikalische Zweierverbindungen: ’VertrauteUnbekannte’ im mentalne Lexikongermanophoner Französischlerner, w: Wegeund Ziele. Zur Theorie und Praxis des Deutschenals Fremdsprache (und andererSprachen), red. K. Aguado, C.Riemer, Baltmannsweiler, s. 267–286.
Żmigrodzki P., 2000, Właściwości składniowe analitycznych konstrukcji werbo-nominalnych w języku polskim, Katowice.
Usuń Anusiewicz J., 1978, Konstrukcje analityczne we współczesnym języku polskim, Wrocław.
Białek E., 2009, Kolokacja w przekładzie. Studium rosyjsko -polskie, Lublin.
Burska K., 2016, Analityzmy leksykalne i ich syntetyczne odpowiedniki w prasie, Łódź.
Buttler D., 1967, Ekspansja konstrukcji analitycznych, „Poradnik Językowy” 1, s. 6–18.
Buttler D., 1968, Połączenia typu „ulec zniszczeniu” w języku polskim, „Poradnik Językowy” 7, s. 349–359.
Buttler D., 1974, Typy łączliwości leksykalnej wyrazów, „Prace Filologiczne” 25, s. 387–395.
Chachulska B., 1998, Analiza łączliwości składniowej polskich leksemów robić, czynić, „Polonica” 19, s. 149–159.
Chlebda W., 2003, Elementy frazematyki: wprowadzenie do frazeologii nadawcy, Łask.
Chomsky N., 1982, Zagadnienia teorii składni, przekł. I. Jakubczak, Wrocław.
Cockiewicz W., 2000, Konstrukcje analityczne w języku polskiej telewizji w latach siedemdziesiątych i dziś, w: Język w mediach masowych, red. J. Bralczyk, K. Mosiołek‑ ‑Kłosińska, Warszawa, s. 143–153.
EJO: Encyklopedia językoznawstwa ogólnego, 1999, red. K. Polański, wyd. II, Wrocław–Warszawa–Kraków.
ESOKJ: Europejski system opisu kształcenia językowego: uczenie się, nauczanie, ocenianie, 2003, przeł. W. Martyniuk, Warszawa.
Grzegorczykowa R., 1993, Opozycja „langue – parole” w świetle nowych teorii języka, w: Językoznawstwo synchroniczne i diachroniczne. Tom poświęcony pamięci Adama Weinsberga, red. J. Sambor, J. Linde‑Usiekiewicz, R. Huszcza,Warszawa, s. 107–115.
Handwerker B, 2010, Praseologismen und Kollokationen, w: Deutsch als Fremd- und Zweitsprache. Ein internationals Handbuch. Bd. 1, Hrsg. H.J. Krumm, Ch. Fandrych, B. Hufeisen, C. Riemer, Berlin–New York, s. 246–255.
Hill J., 1999, Collocational Competence, „English Teaching Professional” 11, s. 3–7.
Kaczor M., 2013, Kolokacje czasownikowe pojęć związanych z etyką społeczną (na przykładzie wybranych czasopism społeczno -politycznych i społeczno -kulturalnych), „Prace Językoznawcze” 15/4, s. 13–23.
Karaś A., 2003, Językowa konceptualizacja uczuć z grupy strachu na podstawie konstrukcji werbo -nominalnych, „Poradnik Językowy” 4, s. 27–35.
Klemensiewicz Z., 1948, Skupienia, czyli syntaktyczne grupy wyrazowe, Kraków.
Loewe I., 2000, Konstrukcje analityczne w poezji Młodej Polski, Katowice.
Loewe I., 2010, Konstrukcje analityczne w polskiej telewizji na progu drugiej dekady XXI wieku, „Stylistyka” 19, s. 177–188.
Mieczkowska H., 2006, Analityzmy leksykalne w ujęciu słowacko -polskim, „Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej” 41, s. 177–190.
NKJP: Narodowy Korpus Języka Polskiego (dostęp: 7.02.2022).
Nowak E.A., 2000, Opis semantyczny analitycznych konstrukcji werbo -nominalnych (na postawie AWN oznaczających wybrane uczucia pozytywne), „Polonica” 21, s. 25–49.
OCEL: The Oxford Companion to the English Language, 1996, red. T. McArthur, Oxford.
Olechno‑Wasiluk J., 2014, Kompetencja frazeologiczna i jej wpływ na kształtowanie kompetencji interkulturowej w nauczaniu języka rosyjskiego jako obcego, „Acta Polono‑Ruthenica” 19, s. 243–250.
Piotrowski T., 2008, Collocations in Polish Dictionaries: history, „Lexicographica. International Annual for Lexicography” 24, s. 69–78.
Pokorska‑Szczodruch E., 2006, Przymiotnikowe i przysłówkowe konstrukcje analityczne w tekstach prasowych: opis stylistyczny i semantyczny, „Prace Językoznawcze” 10, 103–110.
Przybylska R., 2007, Z problemów słownikowego opisu łączliwości rzeczowników, w: Nowe studia leksykograficzne 1, red. P. Żmigrodzki, R. Przybylska, Kraków, s. 69–78.
Przybylska R., 2018, Kolokacje w nauczaniu języka polskiego jako obcego, w: Spotkania Polonistyk Trzech Krajów – Chiny, Korea, Japonia – Rocznik 2018/2019. Międzynarodowa Konferencja Akademicka w Seulu, red. Y. Kim, Warszawa, s. 73–82.
SJP PWN: Słownik języka polskiego PWN, www.sjp.pwn.pl (dostęp: 1.08.2022).
Skorupka S., 1950, Kompozycja grup frazeologicznych, „Poradnik Językowy” 4, s. 19–25.
Skorupka S., 1952, Typy połączeń frazeologicznych, „Poradnik Językowy” 5–6, s. 12–20, 14–25.
Skorupka S., 1969, Podstawy klasyfikacji jednostek frazeologicznych, „Prace Filologiczne” 19, s. 219–226.
Słownik polskich zwrotów werbo-nominalnych: zeszyt próbny, 1998, red. E. Jędrzejko, Warszawa.
Szczepankowska I., 2011, Semantyka i pragmatyka językowa, Białystok.
Szerszunowicz J., Frąckiewicz M., Awramiuk E., 2017, Frazeologia w kształceniu językowym, Białystok.
Szerszunowicz J., 2021, Kolokacje jako językowe świadectwa przemian społeczno-kulturowych, w: Dialog z tradycją. t. 9: Językowe świadectwa przemian społecznych i kulturowych, red. E. Horyń, E. Młynarczyk, Kraków, s. 353–368.
Szober S., 1933, Człowiek współczesny w zwierciadle języka, „Kultura i Wychowanie” 1, s. 81–138.
Szutkowski T., 2022, W poszukiwaniu kolokacji i ich odpowiedników przekładowych z wykorzystaniem narzędzi elektronicznych i danych korpusowych, „Przegląd Rusy‑ cystyczny” 1/177, s. 177–194.
Śliwiński W., 1990, Łączliwość składniowo -semantyczna przymiotników z rzeczownikami we współczesnym języku polskim, Kraków.
Targońska J., 2020, Kompetencja kolokacyjna – niedostatecznie rozpoznany komponent kompetencji leksykalnej, „Neofilolog” 43/2, s. 193–208.
Ulitzka E., 2004, Polskiewerbo -nominalne konstrukcje analityczne oznaczające pozytywne stany emocjonalne (z rzeczownikami radość, wesołość, uciecha, euforia, zadowolenie, szczęście), „Roczniki Humanistyczne” 52(6), s. 113–148.
Vetulani G., 2012, Kolokacje werbo-nominalne jako samodzielne jednostki języka. Syntaktyczny słownik kolokacji werbalno-nominalnych języka polskiego na potrzeby zastosowań informatycznych. Część 1, Poznań.
Zöfgen E., 2001, Lexikalische Zweierverbindungen: ’VertrauteUnbekannte’ im mentalne Lexikongermanophoner Französischlerner, w: Wegeund Ziele. Zur Theorie und Praxis des Deutschenals Fremdsprache (und andererSprachen), red. K. Aguado, C.Riemer, Baltmannsweiler, s. 267–286.
Żmigrodzki P., 2000, Właściwości składniowe analitycznych konstrukcji werbo-nominalnych w języku polskim, Katowice.
