Opozycja SWÓJ – OBCY w „Pokłosiu” Władysława Pasikowskiego
Małgorzata Miławska-Ratajczak
Uniwersytet im. Adama MickiewiczaRésumé
The purpose of the article is the analysis of a linguistic level of one of the most recent films by Władysław Pasikowski – Pokłosie [Aftermath] (2012) through the prism US/THE OTHERS. Its linguistic manifestations harmonize with other elements an audiovisual work is made of. As a leitmotif functioning on a dialogue level, they intensify the picture of a divided community of the village shown in the film. The analysis of the quotes from Pokłosie revealed that the category US/THE OTHERS creatively used in a work of art does not have to be based on a simple contrast or unconditional black and white combination; it may be a system of variable shades and nuances. The use of the opposition US/THE OTHERS by the screenwriter in a different way – from the form of verbal aggression through a rhetorical trick to the assumptions about conceptualization of the world – underlines the aesthetic effect of shock and provocation typical of all Pasikowski’s films.Mots-clés :
opposition US/THE OTHERS, auteur cinema, Aftermath, Władysław PasikowskiRéférences
Arcimowicz K., 2001, Wzory męskości w kinie polskim po roku 1989 (na przykładzie filmów W. Pasikowskiego, J. Machulskiego i K. Krauzego), „Kwartalnik Pedagogiczny” nr 2, s. 101–120.
Balcerzan E., 1982, Poezja polska w latach 1939–1965, część 1: Strategie liryczne, Warszawa.
Bartmiński J., 1998, Zmiany stereotypu Niemca w Polsce. Profile i ich historyczne uwarunkowania, w: Profilowanie w języku i w tekście, red. J. Tokarski, Lublin, s. 225–237.
Bazin A., 1963, Film i rzeczywistość, tłum. i oprac. B. Michałek, Warszawa.
Fliciński P., 2004, Idiostyl pisarza jako problem badawczy stylistyki, w: Studia nad polszczyzną współczesną i historyczną. Prace dedykowane Profesorowi Stanisławowi Bąbie w 65-lecie urodzin, red. J. Liberek, Poznań, s. 95–108.
Fliciński P., 2008, Co po „Psach” zostało? Refleksje frazeografa o niefilmowej przestrzeni współczesnej polszczyzny, „Images” nr 11–12, s. 189–197.
Gajda S., 1988, O pojęciu idiostylu, w: Język jako przedmiot badań lingwistycznych, red. J. Brzeziński, Zielona Góra, s. 23–34.
Janicka B., 1994, Wujek Franz, „Kino” nr 5, s. 12.
Janicka B., 1998, Gdzieś w Bośni, „Kino” nr 5, s. 33.
Janicka B., 2013, Ścinki. Psy i kret, „Kino” nr 12, s. 97.
Keff B., 2010, „Psy” Władysława Pasikowskiego, czyli Polska jest twardzielem, w: Kino polskie 1989–2009. Historia krytyczna, red. A. Wiśniewska, P. Marecki, Warszawa, s. 25–34.
Klemensiewicz Z., 1967, Jak charakteryzować język osobniczy?, w: Problemy teorii literatury, wybór prac: H. Markiewicz, Wrocław – Warszawa – Kraków, s. 360–371.
Knap Ł., 2014, Jack Strong (recenzja), „Kino” nr 2, s. 68.
Kostkiewiczowa T., 1976, Problemy całościowej charakterystyki stylu pisarza, w: Problemy metodologiczne współczesnego literaturoznawstwa, red. H. Markiewicz, J. Sławiński, Kraków, s. 274–294.
Kozłowska A., 2009, Problemy z idiolektem, w: Język pisarzy jako problem lingwistyki, red. T. Korpysz, A. Kozłowska, Warszawa, s. 111–131.
Lisowski T., 1997, „Psy” szczekają. O języku „Psów” Władysława Pasikowskiego, w: Poloniści o filmie, red. M. Hendrykowski, Poznań, s. 231–239.
Lubelski T., 1992, Strategie autorskie w polskim filmie fabularnym lat 1945–1961, Kraków.
Lubelski T., 2009, Historia kina polskiego. Twórcy, filmy, konteksty, Chorzów.
Luter A., 2012, Pokłosie (recenzja), „Kino”, nr 11, s. 66–67.
M.R., 1993, Zejść (się) na „Psy”? O tak!, „Odra” nr 4, s. 86.
Nowak P., 2002, SWOI i OBCY w językowym obrazie świata. Język publicystyki polskiej z pierwszej połowy lat pięćdziesiątych, Lublin.
Nowicka M., 2015, Polskość jako przedmiot sporu. Przykład kontrowersji wokół filmu „Pokłosie” w reż. Władysława Pasikowskiego, „Studia Socjologiczne” nr 1, s. 183–210.
Otto W., 2012, Obrazy niepełnosprawności w polskim filmie, Poznań.
Pawlicki M., 1994, Jestem wkurzony (wywiad), „Film” nr 4, s. 65–67.
Peisert M., 2004, Formy i funkcje agresji werbalnej. Próba typologii, Wrocław.
Przylipiak M., Szyłak J., 1999, Kino najnowsze, Kraków.
Serdiukow A., 2012, Ciągle w natarciu (wywiad), „Film” nr 11, s. 20–27.
Stachówna G., 2005, Dawcy szczęścia. Charyzmatyczni bohaterowie filmowi, „Dialog” nr 9, s. 84–92.
Subbotko D., 2014, Najpierw był scenariusz pt. „Policjanci z Warszawy” (wywiad), „Gazeta Wyborcza” 30.05, s. 24–25.
Szczuka-Lipszyc K., 1994, Więzień męskości, „Kino” nr 10, s. 12.
Śmiałowski P., 2014, Pułkownik Kukliński nic nie musiał (wywiad), „Kino” nr 2, s. 6–9.
Werner M., 1996, Jak się daje „fun”, „Kino” nr 5, s. 27–28.
Zarębski K.J., 2001,Wyrośliśmy.Mówi Władysław Pasikowski (wywiad), „Kino” nr 2, s. 27–30.
http://www.filmpolski.pl/fp/index.php?osoba=1114409 [dostęp: 2.05.2016 r.]
